اختلاف در صلاحیت اثباتی

اختلاف در صلاحیت اثباتی زمانی محقق می ‌شود که دعوای واحد در عین حال در دو یا چند مرجع اقامه شود و هر دو یا همگی آن ‌ها خود را صالح به رسیدگی بدانند و از صدور قرار عدم صلاحیت با وجود اطلاع از طرح دعوا در مراجع دیگر خودداری کنند. ترتیب حل اختلاف در صلاحیت اثباتی بدین ترتیب است که مراجع رسیدگی کننده به دعوای واحد مکلفند پس از اطلاع، مراتب را جهت تعیین مرجع صالح به مرجع حل اختلاف اطلاع دهند. لذا اصحاب دعوا و وکلای آن‌ ها نیز مکلفند دادگاه را از وجود چنین دعاوی در مراجع دیگر مستحضر کنند. اگر دادگاه اول و دوم بر صلاحیت خود تأکید داشته باشند، مراجع حل اختلاف که حسب مورد دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور است بین آنها حل اختلاف خواهند کرد.

طریق اعلام فسخ و مراحل قانونی آن چگونه می‌باشد؟

متقاضی بدواً می‌تواند از طریق اظهارنامه رسمی اعلام فسخ نماید. سپس جهت انحلال نکاح باید دادخواستی به دادگاه تقدیم کند و دلایل خود را مبنی بر داشتن حق فسخ و اعمال آن ابراز کند. دادگاه پس از رسیدگی به پرونده، اگر دلایل خواهان را موجه تشخیص دهد، حکم به تأیید فسخ نکاح خواهد کرد. بعد از طی این مرحله متقاضی به دفاتر رسمی جهت ثبت آن در شناسنامه خود، مراجعه خواهد کرد، و نیاز به اجرای صیغه طلاق ندارد.

در صورت فسخ ازدواج، زن استحقاق دریافت مهریه و هزینه‌های زندگی را دارد؟

هر گاه در عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود زن حق مهر ندارد مگر در صورتی که موجب فسخ عنن (عیب ناباروری از جانب مرد) باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است. البته در موردی که فسخ بعد از نزدیکی انجام شود، استحقاق زن در مطالبه مهر منتفی نمی‌باشد. اما در مورد نفقه تا زمانی که نکاح فسخ نشده، مرد هم چنان مکلف به پرداخت نفقه می‌باشد.

تعریف تدلیس و فریب در ازدواج

در صورتیکه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل: داشتن تحصیلات عالیه، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود، به آن تدلیس گویند.

موارد تدلیس و فریب با چه شاخص‌هایی تعیین می‌شود؟

معیار واهی بودن موارد اعلامی طرفین نیز عرف می‌باشد یعنی هر آنچه که در عرف به عنوان امر واهی بوده و طرف واجد آن نباشد مشمول قانون می‌گردد. بطور مثال چنانچه شخصی قبلاً ازدواج کرده، ولی با شناسنامه المثنی خود را مجرد یا دوشیزه جلوه دهد یعنی با سکوت خود موجبات عدم اطلاع طرف دیگر را از این امر باعث گردد، نیز مصداق تدلیس در نکاح می‌باشد.

آیا در فسخ ازدواج مجازات هم تعیین شده است؟

قانون مجازات اسلامی نیز فریب در ازدواج را جرم محسوب و برای فریب دهنده مجازات حبس از شش ماه تا دو سال در نظر گرفته است.

شرایط استرداد هدایای قبل از ازدواج

۱- وصلت منظور، به هم خورده و بنا نباشد که ازدواج صورت گیرد. در این صورت هدایایى که هر یک از طرفین به طرف دیگر و خانواده او داده است قابل مطالبه و استرداد خواهد بود.

۲- این هدایا به منظور و در راستاى وصلت طرفین و نه به انگیزه دیگرى تقدیم شده باشد.

۳- چنانچه عین هدایا موجود است، عین قابل مطالبه و استرداد است، اما چنانچه عین موجود نیست، صرفاً قیمت هدایایى قابل مطالبه است که عادتاً نگاه داشته مى شود.

به عنوان مثال، هدایای مصرف شدنى که با مصرف عین آن از بین مى رود، مانند عطر و ادکلن از شمول این بند خارج است.

۴- قیمت هدایاى نگاه داشتنى که تلف شده اند، در صورتى قابل مطالبه است که با تقصیر هدیه گیرنده تلف شده باشد.

۵- به هم خوردن وصلت به دلیل فوت یکى از طرفین نباشد.

در صورتی که انحلال نامزدی ناشی از فوت یکی از نامزد‌ها باشد، اگر هدایا موجود باشد، حکم آن تفاوتی نداشته و باز هم می‌توان هدایا را مسترد کرد.

این در حالی است که چنانچه هدایا موجود نباشد (چه به صورت عمدی یا غیر عمد) درخواست استرداد قیمت آن‌ها توجیه قانونی نداشته و عمل نخواهد شد.

مساحت ملک در هزینه شارژ ساختمان موثر است

سهم هر یک از مالکان قسمت‌های اختصاصی از مخارج قسمت‌های مشترک، متناسب با نسبت مساحت قسمت اختصاصی به مجموع مساحت قسمت‌های اختصاصی تمام ساختمان تعیین می‌شود. بنابراین هر چه مساحت قسمت‌های اختصاصی مالک بیشتر باشد، سهم وی در هزینه‌های قسمت‌های مشترک افزایش می‌یابد.

البته این قاعده دو استثنا دارد.

۱-در صورت موافقت مالکانی که دارای اکثریت مساحت زیر بنای اختصاصی ساختمان هستند، هزینه‌های مشترک می‌تواند به اشکال دیگری نیز مورد توافق قرار گیرد.

۲-در خصوص آن قسمت‌هایی از ساختمان که تنها بین چند مالک مشترک باشد، لزومی ندارد همه ساکنان ساختمان هزینه‌های آن را بپردازند.

وصیت عهدی

گاهی شخص وصیت‌کننده از شخصی می‌خواهد تا عملی را برایش انجام دهد مثلاً وصیت می‌کند که بعد از مرگش بعضی از اموالش را وقف کند یا بدهی‌های وی را پرداخت کند این نوع وصیت در اصطلاح حقوق وصیت عهدی خوانده می‌شود.

کسی که مجری انجام وصیت قرار می‌گیرد در زمان زنده بودن وصیت کننده می‌تواند با این وصیت مخالفت کند و نپذیرد، اما پس از مرگ وی، مجری باید به انجام آنچه که موضوع وصیت متوفی بوده عمل کند.

به طور مثال ممکن است شخصی از وصی بخواهد یکصد میلیون به فلانی و خانه اش را به همسرش و یک حج نیابتی برای وی انجام دهند. بدیهی است این امکان وجود دارد که در زمان حیات موصی به لحاظ موانعی مانند خطر جانی نسبت به سفر حج مخالفت شود، لیکن بدون تردید بعد از فوت وی، باید پس از رفع مانع به موضوع وصیت عمل شود.

 وصیت تملیکی

گاهی شخصی مال یا منفعتی از مال خویش را در وصیت‎نامه خود برای دیگری وصیت می‌کند، که به این نوع وصیت تملیکی می‌گویند. در واقع، این نوع وصیت عمل حقوقی مجانی یا به اصطلاح حقوقی غیر معوض است که اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملّک دیگری در می‌آید. لیکن در هر صورت این تملیک با قبول وصیت شونده در پی فوت وصیت کننده تحقق می‌یابد، گرچه در وصیت بر افراد نامحدود و غیر محصور قبول آن‌ها شرط نیست.

نکته حائز اهمیت اینکه؛ قبول موصی له قبل از فوت موصی مؤثر نیست، زیرا موصی می‌تواند از وصیت خود منصرف شود. لیکن چنانچه موصی له وصیت را بعد از فوت موصی قبول کند و موضوع وصیت را قبض (تصرف) کند، دیگر نمی‌تواند وصیت را رد کند و به عبارت دیگر، تمّلک موضوع وصیت تحقق می‌یابد. 

عناصر وصیت

۱- موصی: یعنی وصیّت کننده، ۲- موصی له: کسی که از وصیّت استفاده می‌کند، ۳- موصی به: چیزی که به عنوان وصیّت پرداخت می‌شود، ۴- وصی: کسی که به وصیّت عمل می‌کند.

بدیهی است موصی به کسی گفته می‌شود که اقدام به وصیّت تملیکی یا عهدی می‌کند و داشتن اهلیت که شامل بلوغ، عقل، اختیار، رشد، افلاس و ورشکستگی و مستی و بیهوشی است، شرط شده است. منظور از موصی له کسی است که به وسیله وصیّت تملیکی مالی به او واگذار می‌شود.

موصی له نیز باید واجد دو شرط باشد تا وصیّت صحیح و نافذ باشد؛ یکی موجود بودن در هنگام وصیّت و دوم اهلیت تملک داشتن. موصی به عبارت از مالی است که مورد وصیّت قرار می‌گیرد و آن ممکن است عین باشد یا منفعت و یا حق، کلی باشد یا شخصی و امثال اینها. وصی در لغت به معنای سرپرست شرعی و عامل به وصیّت است.

تفاوت قرار کفالت با قرار التزام

تفاوت قرار کفالت با التزام به حضور با تعیین وجه التزام آن است که در قرار التزام به حضور، خود متهم ملتزم می‎گردد که اولاً حاضر شود و ثانیاً در صورت عدم حضور باید مبلغ موضوع قرار را خودش بپردازد در حالی‎که در قرار کفالت پس از معرفی کفیل توسط متهم، کفیل ملتزم می‎‎شود؛ اولاً متهم را حاضر کند ثانیاً اگر متهم را حاضر نکرد مبلغ وجه‌‎الکفاله را بپردازد.

قرار تامین کفالت

منظور از قرار کفالت این است که شخصی که صلاحیت قانونی آن برای مقام قضایی احراز شده است در مقابل مقام قضایی تعهد می‌نماید فرد متهم را در مواقع لزوم نزد مرجع قضایی حاضر نماید.

در غیر این‌صورت مبلغی که به عنوان وجه الکفاله تعیین شده است از فرد تعهد‌کننده اخذ می‌گردد. در اصطلاح حقوقی به فردی که چنین تعهدی را بر عهده می‌گیرد "کفیل" گفته می‌شود.

مجازات صادرکننده چک بی‌محل در اصلاحیه جدید قانون چک

مطابق ماده ۵ مکرر الحاقی ۱۳۹۷ قانون صدور چک، بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا هنگام رفع سوء اثر از چک، اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند:

الف- عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید.

ب- مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی.

ج- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه‌های ارزی یا ریالی.

د- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.

حبس تعزیری

حبس تعزیری به حبسی گفته می‌شود که در برابر حبس ابدی(حدود الله) قرار گرفته باشد. این نوع مجازات که به نوعی تادیب محسوب می‌شود، بر طبق شرع و ماده ۱۶ در قانون مجازات اسلامی‌ایران در اختیار حاکم قرار گرفته است. البته لازم به ذکر است در برخی مواقع حبس تعزیری در برابر حبس تعلیقی قرار می‌گیرد و در نهایت متهم محکوم به اجرای آن حکم نخواهد بود.

حبس تعزیری برای تخلفات شرعی و اعمال حرام در نظر گرفته شده است. در واقع این نوع حبس برای آن دسته از جرایمی‌است که برایشان در شرع مجازات دقیق تعیین نشده است. برخی تصور می‌کنند که حبس تعزیری قابل فروش است، در صورتی که چنین چیزی صحت ندارد. اما می‌توان حبس تعزیری را به جزای نقدی تبدیل نمود.

پیش از هرچیزی لازم است بدانیم که تعزیر در قانون مجازات اسلامی ‌کشورمان به تادیب و عقوبتی گفته می‌شود که در برابر تخلفی برای مجرم در نظر گرفته می‌شود. در مورد نوع و مقدار مجازات تعزیری چیزی در قانون مجازات اسلامی‌آورده نشده است، به همین علت آن را به نظر حاکم واگذار کرده اند. برای تادیب در این دست از مجازات، حبس، جزای نقدی و شلاق کمتر از حد برای مجرمان در نظر گرفته می ‌شود. لذا این نتیجه حاصل می ‌شود که مجازات تعزیری حدود، دیات و قصاص که در شرع به آن پرداخته شده است را در بر نمی گیرد.

تقسیم بندی جرایم موجود در حقوق جزای کشور

دسته اول گناهانی هستند که موجب حدود شوند. زنا، قذف، شرابخواری، ارتداد، دزدی، محاربه و… در این دسته جای دارند.

دسته دوم گناهانی اند که با توجه به آن برای مجرم حکم قصاص در نظر گرفته می‌شود. ضرب و جرح، قتل عمدی و نقص عضو در این بخش قرار داده شده اند.

دسته سوم تخلفاتی هستند که برای آن جزای دیات در نظر گرفته شده است. جرایمی‌ که شامل قتل شبه عمد، قتل خطای محض، آسیب وارد کردن بر اندام‌‌های بدن(سر، صورت، لب، پا، بینی، گوش، زبان و…) و همچنین آسیب رساندن به حواس پنجگانه باشد، مجرم محکوم به پرداخت دیه خواهد شد.

دسته آخر به اعمال، رفتار و گناهانی مربوط می‌شود که موجب تعزیر می‌شوند و در شرع برای آن جزایی در نظر گرفته نشده است و قضاوت آن به حاکم واگذار شده است.

مجازات‌‌های تعزیری متوسط 

بر طبق قانون، دادگاه برای اعمال مجازات تعزیری متوسط شرایط تازه ای را فراهم کرده است که بر طبق آن محکوم به حبس قادر است با رضایت خویش در محدوده ای مشخص و مجهز به سیستم‌‌های الکترونیک قرار گیرد.

در صورتی که فردی در سن نوجوانی قرار داشته باشد و در سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی مرتکب جرم تعزیری درجه ۶ شده باشد،  به جای حبس در کانون اصلاح و‌‌تربیت به پرداخت ۱ تا ۱۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم می ‌شود و یا می‌ تواند ۶۰ الی ۱۸۰ ساعت خدمات عمومی ‌رایگان ارائه دهد.

آیا پدربزرگ یا جد پدری می تواند دادخواست ملاقات با فرزند بدهد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت بله، طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند.

جرم انگاری

از جرم انگاری تعاریف گوناگونی به عمل آمده که از میان آنها می توان تعریف زیـر را کامل ترین تعریف به شمار آورد: "جرم انگاری یا جرم تلقی کردن قانونی یک فعل یا ترك فعل، فراینـدی اسـت کـه بـه وسیله ی آن، رفتارهای جدیدی به موجب قوانین کیفری، مشمول قانون جزا واقع میشـود ".به موجب این تعریف، جرم انگاری فرایندی است که ثمره ی آن اضافه شدن یک عنوان به عنوان های کیفری موجود در قـوانین جزایـی یـک نظـام حقـوقی می باشد.

فرایند جرم انگاری نیز با توجه به نظام سیاسی هر کشـور متفـاوت بـوده و هـر کشـور بـا توجه به فرایندی که براي تصویب قوانین در آن وجود دارد، مراحل مختلفی را براي جرم انگاری رفتارها طی می کند.

شرایط اقرار

اقرار به ارتکاب جرم قابل توکیل نیست. یعنی اقرار که دلیل اثبات ارتکاب جرم است امری شخصی واختیاری است و انجام آن قابل واگذاری به دیگری به عنوان وکیل ضمن وکالت نامه نیست، فقط در قالب شهادت بر اقرار از سوی مقر ارزش دارد. (تبصره ماده ۱۶۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲).

اقرار باید با لفظ یا نوشتن و در هر صورت روشن و بدون ابهام باشد یا در صورت تعذر با فعل اشاره باشد. (ماده ۱۶۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲).

گفتنی است اقرار باید منجز باشد و اقرار معلق و مشروط معتبر نیست و اقرار تنها زمانی نافذ است که اقرار کننده در حین اقرار، عاقل، بالغ، قاصد و مختار باشد و اقرار فرد صغیر اعتباری ندارد.

اقرار‌ به‌ معنی‌ اخص‌ کلمه

اظهاراتی شفاهی و یا کتبی که طی آن ذی نفع صحت تمام یا جزئی از اتهامات وارده علیه خود را تایید می‌نماید؛ که چنین اقراری ممکن است در دادگاه و یا در خارج از دادگاه به عمل آید؛ که در داخل دادگاه ممکن است به دو صورت ذیل باشد:

1.اقرار در حین مذاکره در دادگاه 

2.اقرار در یکی از لوایح تقدیمی به دادگاه

اقرار چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

یکی از ادله‌ای که در دادگاه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد اقرار است. به موجب ماده ۱۶۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقرر می‌دارد اقرار عبارت از اخبار(خبردادن) شخص به ارتکاب جرم از جانب خود است.

اقرار، اخبار(خبردادن) مقر(اقرار کننده) به تحقق امری است که علیه شخص وی واجد آثار قانونی است؛ که ممکن است چنین اقراری ناشی از تهدید و فشار و حتی صوری و در جهت بی گناهی جلوه دادن افراد خانواده ومورد علاقه اش باشد.

در قانون مدنی نیز اقرار اینگونه تعریف شده است که اقرار عبارت است از اخبار به حقی به نفع غیر و به زیان خود.

شخص اقرار کننده را مقر و کسی که اقرار به نفع او شده است مقر له و مورد اقرار را مقربه گویند.

معامله‌ باطل

فاقد یکی از ارکان صحت باشد و نقص آن را به هیچ وجه نتوان رفع کرد، معامله‌ باطل همچون مرده ای‌است که نتوان زنده کرد. (مانند معامله‌ی مجنون و معامله در حالت مستی).

معامله‌ غیر‌نافذ

فاقد بعضی از شرایط صحت معامله است، اما با تنفیذ (اجازه، تایید) بعدی بتوان به آن اعتبار بخشید، معامله‌ غیرنافذ همچون مریضی است که می‌توان درمانش کرد. پس از تنفیذ معامله از روز انعقاد قرارداد معتبر است.

معامله‌ قابل فسخ با غیرنافذ متفاوت است؛ معامله قابل فسخ تمامی شرایط صحت را داراست، اما به موجب قرارداد یا به حکم قانون حق فسخ شناخته شده. فسخ قرارداد به گذشته اثر نمی‌کند و فقط از تاریخ وقوع فسخ اثر قرارداد را از بین می‌برد.

شرایط اساسی صحت معامله

به موجب ماده ۱۹۰ قانون مدنی که شرایط معامله را بیان داشته این چنین مقرر می‌دارد که برای صحت هرمعامله شرایط ذیل اساسی است:

1.قصد طرفین و رضای آن‌ها 

2.اهلیت طرفین 

3.موضوع معین که مورد معامله باشد 

4.مشروعیت جهت معامله

معامله‌ای که فاقد یکی از شرایط صحت است ممکن است باطل یا غیرنافذ باشد.

عقد تشریفاتی

در موارد زیر تنظیم سند رسمی یا عادی شرط صحت معامله تلقی شده و عقد تشریفاتی محسوب می‌شود:

1.انتقال حق کسب و پیشه یا تجارت 

2.انتقال سهم الشرکه درشرکت با مسئولیت محدود 

3.در قرارداد بیمه 

4.در مناقصات دولتی

عقود رضایی‌ و تشریفاتی

عقد رضایی، قراردادی است که به صرف توافق طرفین، به شرط اینکه به نحوی از انحاء بیان و ابراز شده باشد، واقع می‌شود و تحقق آن به تشریفات خاصی مانند به کار بردن الفاظ معیّن و یا تنظیم سند نیاز ندارد.

عقد تشریفاتی (یا شکلی) قراردادی است که با تشریفات خاصی واقع می‌شود و صرف توافق طرفین برای وقوع آن کافی نیست؛ برای تحقق عقد تشریفاتی اراده باید به شکل خاصی بیان شده باشد. (مانند طلاق).

عقد مغابنه و عقد مسامحه

عقد مغابنه، قراردادی است که در آن تحصیل حداکثر امتیازات ممکن مورد نظر است، گویی هریک از طرفین می‌خواهد طرف دیگر را مغبون کند.

اما عقد مسامحه، عقدی است که مبتنی بر تسامح و تساهل و ارفاق است. مانند عقد ضمان یا صلح دعوی و رهن.

عقود معین و غیر معین

عقود مُعَیَن قرارداد‌هایی هستند که قانون نام خاصی بر روی آن‌ها گذاشته است؛ مانند بیع، اجاره، ضمان، بیمه. عقود غیر معین قرارداد‌هایی هستند که در قانون پیش بینی نشده، اما بر اساس اصل آزادی قرارداد‌ها معتبر شناخته می‌شود؛ مانند قرارداد تدریس در یک موسسه آموزشی.

فایده تقسیم‌ عقد تعهدی و غیرمعوض

۱. فقط عقود معوض می‌توانند عنوان تجارتی داشته باشند.

۲. در عقود غیر معوض شخصیت طرف مقابل در آن‌ها علت عمده عقد است (چون معمولا افراد اموال خود را به صورت رایگان به هر شخصی نمی‌بخشند)، ولی در قرارداد‌های معوض شخصیت طرف مقابل مورد نظر نیست.

۳. از نقل و انتقالات بلاعوض معمولا مالیات بیشتری اخذ می‌شود، چون شخص مالی را رایگان به دست آورده.

۴. در قرارداد‌های مجانی، خیاراتی که مبتنی بر تعادل عوضین است راه ندارد. مانند خیار غبن و عیب. اما درقرارداد‌های معوض همه‌ی خیارات جاری است.

عقود‌ تملیکی‌ و عهدی

عقد تملیکی قراردادی است که به موجب آن مالی از ملکیت شخصی خارج و به ملکیت دیگری وارد می‌گردد و عقد عهدی آن است که تعهدی بر گردن یک طرف قرارداد و حق دینی برای طرف دیگر به وجود آورد.

آثار و احکام عقود تملیکی و عهدی

آثار و احکام عقود تملیکی و عهدی یکسان نیست به طور مثال در عقد تملیکی مورد معامله باید در حین عقد موجود باشد وگرنه باطل است، ولی در عقد عهدی چنین نیست. (مثل تعهد به ساخت ساختمان) عقد تملیکی حق عینی ایجاد می‌کند که در برابر همه معتبر است (مثال مالکیت یک خانه) اما عقد عهدی یک حق نسبی محسوب می‌شود که فقط در مقابل متعهد معتبر است. 

عقود اذنی و عهدی

عقد اذنی عقدی است که اثر اصلی آن اذن در تصرف است و تعهدی برای عاقد ایجاد نمی‌کند؛ مانند ودیعه، عاریه و وکالت.  ولی عقد عهدی سبب ایجاد تعهد برای یک طرف یا دو طرف است.

قراردادهای تجارتی و غیر تجارتی

قرارداد تجارتی قراردادی است که توسط قانون تجارت، تجاری به شمار آمده باشد. غیر تجارتی قرارداد‌هایی که مدنی محسوب می‌شوند. 

چگونگی اجرای رای داوری و ضمانت اجرای آن

پس از ابلاغ رای داوری شخص ذینفع می تواند درخواست صدور اجرائیه نماید. طبق ماده 488 قانون مدنی صدور اجرائیه میتواند 20 روز از ابلاغ رای داوری صورت گیرد که یا در صلاحیت دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری است یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد که به درخواست ذینفع به طرفیت محکوم علیه رای داوری، اجرائیه صادر می شود و طبق قانون اجرای احکام به شخص مهلتی برای اجرای رای داوری داده می شود که طبق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 چنانچه شخص نسبت به اجرای رای داوری اقدام نکند با بازداشت و حبس روبرو می شود.

رای غیابی که فرد محکوم از آن بی‌اطلاع باشد، قابل واخواهی است

طبق ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری،چنانچه رای دادگاه که بصورت غیابی صادر شده مبنی بر محکومیت متهم باشد، ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی، قابل واخواهی در همان دادگاه میباشد و پس از انقضای مهلت واخواهی برابر مقررات حسب مورد، قابل تجدیدنظر یا فرجام است. لذا طبق تبصره 2 همین ماده، هر گاه حکمِ غیابیِ دادگاه، ابلاغِ واقعی (ابلاغ به خود شخص) نشده باشد، محکوم علیه می تواند ظرف 20 روز از تاریخ اطلاع، درخواست واخواهی کند.

حکم کیفری، حکم حقوقی:

حکم کیفری پس از احراز وقوع جرم توسط دادگاه‌های جزائی (کیفری) صادر می‌شود و مبین وقوع جرم و انتساب آن به محکوم علیه است. حکم مدنی یا حقوقی نیز مربوط به امورِ حسبی، و یا دعاوی ناشی از عقود و قرارداد‌ها و تعهدات ناشی از آن است.

حکم ترافعی و حسبی:

حکمی که دخالت دادگاه متوقف بر وقوع اختلاف و نزاع بین اشخاص است، حکم ترافعی می‌نامند و حکمی که دخالت دادگاه متوقف بر وقوع نزاع و اختلاف نبوده و نیاز به شکایت و تظلم خواهی ندارد حکم حسبی گویند.

حکم لازم الاجرا و غیر لازم الاجرا:

حکم لازم الاجراء حکمی است که چنانچه محکوم علیه به مفاد آن عمل ننماید، مأمورین اجرای احکام، به درخواست محکوم له (خواهان سابق) و با بکارگیری قوۀ قهریه، مفاد آن را به طور اجباری به محکوم علیه تحمیل می‌نمایند و حکم غیر لازم الاجراء مقابل آن است.

حکم نهایی و غیرنهایی:

حکمی که تمام مراحل دادرسی را طی کرده یا قابل فرجام (در دیوان عالی کشور) نباشد حکم نهایی نامیده می‌شود.

حکم اعلانی و حکم اعلامی:

حکمی که از طریق جراید و امثال آن به استحضار و اطلاع عموم می‌رسد حکم اعلانی است. مثل حکم اعلان ورشکستگی، اما حکم اعلامی یا ابلاغی، حکمی است که صرفاً به طرفین پرونده یا قائم مقام قانونی آن‌ها ابلاغ و اعلام می‌گردد. مثل حکم تخلیه.

حکم کشفی و حکم تأسیسی:

حکمی که حقی را که قبلاً وجود داشته است اعلام کند حکم کشفی یا امضائی نامیده می‌شود. مثلاً دینی را که در گذشته بوده است احراز و تنفیذ و اعلام کند، و حکمی که بیان انشاء حقی را از تاریخ صدور حکم بنماید حکم تأسیس گویند مثل حکم طلاق.

احکام در دستگاه قضایی تقسیم بندی‌های مختلفی دارند که بسته به پرونده افراد برای آنها صادر می‌شود.

حضوری و غیابی:

در رسیدگی اختصاری(شفاهی و بدون تبادل لایحه طرفین دعوا) حکم حضوری است، مگر اینکه خواندۀ دعوا در هیچ یک از جلسات حاضر نشده یا لایحۀ دفاعیه تقدیم نکرده باشد. در مورد حکم غیابی، مسأله واخواهی مطرح است.

حکم قطعی و غیرقطعی:

حکمی را که رسیدگی ماهوی دیگری نداشته و قابل اجرا باشد قطعی و حکمی که قابل شکایت از طرق قانونی (واخواهی، تجدیدنظر) است غیر قطعی می‌نامند.  

تفاوت بازپرس و دادیار چیست؟

بازپرس ممکن است با دادستان اختلاف نظر داشته باشد و مرجع حل اختلاف آن‌ها دادگاه عمومی خواهد بود، اما در خصوص دادیار نظر نهایی با دادستان است.

بازپرس می‌تواند راساً شروع به کار کند و در مواردی نیز از دادستان اجازه کسب نماید، ولی دادیار برای اقدام به هر کاری باید از طرف دادستان مامور شود.

دادیار‌ها چند گروه هستند؟

1.دادیار تحقیق 

2.دادیار اظهارنظر 

3.دادیار اجرای احکام 

4.دادیار ناظر زندان 

5.دادیار نماینده دادستان در دادگاه

دادیار و بازپرس کیست و چه وظایفی دارد؟

بازپرس یا قاضی پرونده یا مستنطق مقامی است که تحقیق مقدماتی جرایم و جمع آوری دلایل به نفع یا ضرر متهم بر عهده اوست.

دادیار کیست؟

دادیار صاحب منصبی است که به نمایندگی از طرف دادستان انجام وظیفه می‌کند. دادیار اگر عهده دار انجام تحقیقات مقدماتی شود باید کلیه قرار‌های خود را به تایید دادستان یا معاون وی یا دادیار اظهار نظر برساند.

انواع‌ قرارهای‌ اعدادی‌ و‌ مقدماتی 

1.قرار کارشناسی

2.قرار تحقیق محلی

3.قرار معاینه محلی

4.قرار اتیان سوگند

5.قرار اناطه 

6.قرار رسیدگی به اصالت اسناد

7.قرار تطبیق اسناد

قرارهای‌ اعدادی‌ یا مقدماتی

به این نوع از قرارها، قرار‌های ماهیتی نیز گفته می‌شود. این دسته قرار‌ها با اینکه نامشان به قرار‌های قاطع دعوا شبیه‌تر است؛ و به عبارتی به هر دو دسته قرار گفته می‌شود، ولی هیچ شباهتی در ماهیت و علت صدور با یکدیگر ندارند.

این قرار‌ها زمانی صادر می‌شوند که دادگاه برای صدور حکم نیاز به انجام اقدامی از سوی اصحاب دعوا و یا یکی از نهاد‌های وابسته به دادگستری داشته باشد.

برای مثال دادرس برای اصدار حکم نیاز به انجام تحقیقاتی در محل و پرس و جو از اهالی می‌بیند، بنابراین قرار تحقیق محلی صادر می‌کند. یا اینکه در مورد موضوعی نیاز دارد یک متخصص ابراز عقیده نماید، که در این صورت قرار کارشناسی صادر می‌کند و پرونده را به کارشناس احاله می‌دهد. پس قرار‌های اعدادی ومقدماتی در مقدمات دعوای طرح شده نقش دارند.

خصوصیات‌ قرارهای‌ قاطع دعوا

قرار‌های قاطع دعوا دقیقاً مانند احکام پاکنویس می‌شوند و به صورت دادنامه در می‌آیند، بنابراین به اصحاب دعوا ابلاغ خواهند شد.

این دسته از قرار‌ها از قدرت اثباتی برخوردار می‌باشند، ولی از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار نیستند به استثنای قرار سقوط دعوا که از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار است.

قرار‌های قاطع دعوا نیز همانند احکام دادگاه نمی‌توانند موضوع دعوای ابطال یا بطلان قرار گیرند، زیرا تنها راه بی اثر ساختن این دسته از قرار‌ها اعتراض و شکایت نسبت به آنهاست.

قرار‌های قاطع دعوا مشمول قاعده فراغ دادرس می‌شوند. از ۵ طریق شکایت از آرای دادگاه‌ها که در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است فقط ۳ طریق آن می‌تواند طریق شکایت قرارها باشد:

1.تجدیدنظرخواهی

2.فرجام خواهی

3.اعتراض ثالث

سابقاً گفته شد که واخواهی مخصوص احکام است و قرار نمی‌تواند به صورت غیابی صادر شود. اعاده دادرسی هم به صراحت ماده ۴۱۷ آ. د. م. مخصوص احکام است.

 انواع‌ قرارهای‌ قاطع‌ دعوا

1. قرار رد دادخواست

2. قرار ابطال دادخواست

3. قرار رد دعوا

4. قرار سقوط دعوا

5. قرار عدم استماع دعوا

قرارهای‌ قاطع‌ دعوا

قراری که دعوا را در حدود موضوع خود خاتمه دهد و دادرس با صدور آن به نوعی فارغ از رسیدگی می‌شود را قرار قاطع گویند. این نوع قرار‌ها بدون ورود به ماهیت دعوا صادر می‌گردد و پرونده را از دادگاه خارج میکند.

این قرار‌ها غالباً به دنبال ایراد خوانده مانند ایراد به اهلیت و با سمت خواهان و... صادر می‌شود و گاه بنابر تقاضای خواهان مبنی بر استرداد دادخواست یا استرداد دعوا صادر می‌گردد. به عبارتی قرار‌های قاطع دعوا زمانی صادر می‌شوند که دادگاه نتواند در ماهیت پرونده در موضوع اختلاف طرفین اقدام به صدور حکم کند. برخی از این قرار‌ها مانع دائمی در راه صدور حکم ایجاد می‌نمایند و برخی دیگر مانع موقتی ایجاد می‌نمایند.

قرارهای قاطع دعوا

با توجه به ماده ۲۹۹ قانون جدید آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی باید گفت قرار دادگاه به تصمیم عملی اطلاق میشود که رأی محسوب شده و منحصراً راجع به ماهیت دعوا بوده و یا فقط قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می‌توان، قرار کارشناسی، قرار رد دعوا و قرار تامین خواسته را نام برد.

انواع‌ قرار:

1. قرار‌های قاطع دعوا

2. قرار‌های اعدادی یا مقدماتی

3. قرار‌های شبه قاطع دعوا 

4.قرار‌های موقت و تامینی

ویژگی های مال مورد رهن

مالی که مورد رهن قرار می­ گیرد حتماً باید وجود خارجی داشته باشد و شما بتوانید آن را ببینید. قرارداد رهن با قبض کردن مال رهنی درست است. البته می توان مالی که بین چند نفر مشترک است (مال مشاعی) را مورد رهن قرار داد و حتما لازم نیست که مالی باشد که تمام آن برای یک نفر باشد.

اموالی که غیر­مادی هستند مثل حق سرقفلی و یا مطالبات (طلب­ها) را نمی­ توان به رهن داد. البته می­ توانید اسکناس، سندهای در وجه حامل و یا سهام بی­نام شرکت­ها را به رهن بدهید. البته حواستان باشد که سهام و اوراق تجاری با نام را نمی­ توانید به عنوان وثیقه قرار بدهید. مال مورد رهن باید قابل­ فروش باشد تا طلبکار بتواند طلبش را وصول نماید.

مفهوم واخواهی در دادرسی

واخواهی روشی است که به موجب آن کسی که حکم غیابی علیه او صادر شده است، به آن اعتراض کند و همان دادگاه صادرکننده حکم به آن رسیدگی کرده و در مورد آن رأی مقتضی صادر کند.
واخواهی طریقه ای عدولی است؛ بدین معنا که اعتراض در همان دادگاهی رسیدگی می شود که حکم غیابی مورد اعتراض را صادر کرده است و آن دادگاه پس از رسیدگی به اعتراضات مجدداً حکم می دهد و ممکن است در تجدید حکم، از نظر بدوی خود عدول کند.