شرایط شاهد شرعي در زمان اداي شهادت

الف- بلوغ

ب- عقل

پ- ايمان

ت- عدالت

ث- طهارت مولد

ج- ذي نفع نبودن در موضوع

چ- نداشتن خصومت با طرفين يا يکي از آنها مگر اینکه شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد

ح- عدم اشتغال به تکدي

خ- ولگرد نبودن

شهادت شرعی

شهادت شرعي آن است که شارع آن را معتبر و داراي حجيت دانسته است اعم از آن که مفيد علم باشد يا نباشد.

در صورتي که شاهد واجد شرايط شهادت شرعي نباشد، اظهارات او استماع مي شود. تشخيص ميزان تأثير و ارزش اين اظهارات در علم قاضي در حدود اماره قضايي با دادگاه است.

تعریف شهادت

شهادت عبارت از اخبار شخصي غير از طرفين دعوي به وقوع يا عدم وقوع جرم توسط متهم يا هر امر ديگري نزد مقام قضايي است.

انکار بعد از اقرار

انکار بعد از اقرار موجب سقوط مجازات نيست به جز در اقرار به جرمي که مجازات آن رجم (سنگسار) يا حد قتل است که در اين صورت در هر مرحله، ولو در حين اجراء، مجازات مزبور ساقط و به جاي آن در زنا و لواط صد ضربه شلاق و در غير آنها حبس تعزيري درجه پنج ثابت مي گردد.

نصاب اقرار

.1در کليه جرایم، يک بار اقرار

.2در زنا، لواط، تفخيذ و مساحقه، چهار بار اقرار

.3در شرب خمر، قوادي، قذف و سرقت موجب حد، دو بار اقرار

.4براي اثبات جنبه غير کيفري کليه جرائم، يکبار اقرار

در مواردي که تعدد اقرار شرط است، اقرار مي تواند در يک يا چند جلسه انجام شود.

قطعیت اقرار در دعاوی کیفری

هرگاه متهم اقرار به ارتکاب جرم کند، اقرار وي معتبر است و نوبت به ادله ديگر نمي رسد، مگر اينکه با بررسي قاضي رسيدگي کننده قرائن و امارات برخلاف مفاد اقرار باشد که در اين صورت دادگاه، تحقيق و بررسي لازم را انجام مي دهد و قرائن و امارات مخالف اقرار را در رأي ذکر مي کند.

اقرار سفیه و ورشکسته

اقرار شخص سفيه که حکم حجر او صادر شده است و شخص ورشکسته، نسبت به امور کيفري نافذ است، اما نسبت به ضمان مالي ناشي از جرم معتبر نيست.

شرایط پذیرش اقرار

اقرار در صورتي نافذ است که اقرارکننده در حين اقرار، عاقل، بالغ، قاصد و مختار باشد.

اقراري که تحت اکراه، اجبار، شکنجه و يا اذيت و آزار روحي يا جسمي اخذ شود، فاقد ارزش و اعتبار است و دادگاه مکلف است از متهم تحقيق مجدد نمايد.

شرایط اقرار

اقرار بايد با لفظ يا نوشتن باشد و در صورت تعذر، با فعل از قبيل اشاره نيز واقع مي شود و در هر صورت بايد روشن و بدون ابهام باشد. همچنین اقرار بايد منجّز باشد و اقرار معلق و مشروط معتبر نيست.

تعریف اقرار

اقرار عبارت از اخبار شخص به ارتکاب جرم از جانب خود است.

اظهارات وکيل عليه موکل و ولي و قيم عليه مولي عليه اقرار محسوب نمي شود.

اقرار به ارتکاب جرم قابل توکيل نيست.

بطلان دليل اثبات کننده جرم

اگر پس از اجراي حکم، دليل اثبات کننده جرم باطل گردد، مانند آنکه در دادگاه مشخص شود که مجرم، شخص ديگري بوده يا اينکه جرم رخ نداده است و متهم به علت اجراي حکم، دچار آسيب بدني، جاني يا خسارت مالي شده باشد، کساني که ايراد آسيب يا خسارت مذکور، مستند به آنان است، اعم از ادا کننده سوگند، شاکي يا شاهد حسب مورد به قصاص يا پرداخت ديه يا تعزير مقرر در قانون و جبران خسارت مالي محکوم مي شوند.

دلایل فاقد شرايط شرعي و قانوني

هر گاه ادله اي که موضوعيت دارد فاقد شرايط شرعي و قانوني لازم باشد، مي تواند به عنوان اماره قضايي مورد استناد قرار گيرد مشروط بر اينکه همراه با قرائن و امارات ديگر، موجب علم قاضي شود.

اثبات دعوی کیفری با ادله شرعی

در مواردي که دعواي کيفري با ادله شرعي از قبيل اقرار و شهادت که موضوعيت دارد، اثبات مي شود، قاضي به استناد آنها رأي صادر مي کند مگر اينکه علم به خلاف آن داشته باشد.

ادله اثبات جرم

الف- اقرار

ب- شهادت

ج- قسامه

د- سوگند در موارد مقرر قانوني

ه- علم قاضي

جدول دیه سال 1399

دیه کامل 3.300.000.000 ریال

چهار درصد دیه کامل 132.000.000 ریال

یک دینار شرعی 3.300.000 ریال

چهار و نیم درصد دیه کامل 148.500.000 ریال

یک درهم شرعی 330.000 ريال

ارتکاب جرم در اثر امر غیرقانونی آمر

هرگاه به امر غيرقانوني يکي از مقامات رسمي، جرمي واقع شود آمر و مأمور به مجازات مقرر در قانون محکوم مي شوند لکن مأموري که امر آمر را به علت اشتباه قابل قبول و به تصور اينکه قانوني است، اجراء کرده باشد، مجازات نمي شود و در ديه و ضمان تابع مقررات مربوطه است.

موارد قابل مجازات نبودن ارتکاب جرم 2

ت- اقدامات والدين و اولياي قانوني و سرپرستان صغار و مجانين که به منظور تأديب يا حفاظت آنها انجام مي شود، مشروط بر اينکه اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعي تأديب و محافظت باشد.

ث- عمليات ورزشي و حوادث ناشي از آن، مشروط بر اينکه سبب حوادث، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و اين مقررات هم مغاير موازين شرعي نباشد.

ج- هر نوع عمل جراحي يا طبي مشروع که با رضايت شخص يا اولياء يا سرپرستان يا نمايندگان قانوني وي و رعايت موازين فني و علمي و نظامات دولتي انجام ميشود. در موارد فوري اخذ رضايت ضروري نيست.

موارد قابل مجازات نبودن ارتکاب جرم 1

الف- در صورتي که ارتکاب رفتار به حکم يا اجازه قانون باشد.

ب- در صورتي که ارتکاب رفتار براي اجراي قانون اهم لازم باشد.

پ- در صورتي که ارتکاب رفتار به امر قانوني مقام ذي صلاح باشد و امر مذکور خلاف شرع نباشد.

دفاع مشروع در برابر قوای انتظامی

مقاومت در برابر قوای انتظامی و دیگر ضابطان دادگستری در مواقعی که مشغول انجام وظیفه خود باشند، دفاع محسوب نمی شود لکن هرگاه قوای مزبور از حدود وظیفه خود خارج شوند و حسب ادله و قرائن موجود خوف آن باشد که عملیات آنان موجب قتل، جرح، تعرض به عرض یا ناموس یا مال گردد، دفاع جایز است.

سقوط دیه در دفاع مشروع

در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز درمورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیت المال پرداخت می شود.