قانون حفاظت از درياها و رودخانه‌هاي قابل كشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي

1392/7/14

ماده1ـ واژه‌ها و اصطلاحات به كار رفته در اين قانون به شرح زير تعريف مي‌گردد:

الف ـ آلودگي يا آلوده كردن: تخليه يا نشت نفت يا مواد نفتي يا آب توازن كشتي‌ها يا نفتكش‌ها در آبهاي موضوع اين قانون.

ب ـ منابع آلوده‌كننده:

1ـ كشتيها و نفتكشها اعم از سالم، صدمه ديده، غرق شده و يا در حال غرق و يا در حال ساخت، تعمير، اوراق و قطعه قطعه شدن در مراكز ساخت و يا تعمير در سواحل و يا در آبهاي موضوع اين قانون.

2ـ كليه تأسيسات ثابت و شناور اعم از سكوها، جزاير مصنوعي، مخازن نفتي، لوله‌هاي زير آب در سواحل و يا در درون آبهاي موضوع اين قانون.

ج ـ مواد نفتي: هرگونه مايع نفتي يا مخلوطي كه داراي نفت باشد. از قبيل سوخت نفتي، لجن نفتي، مواد زايد و فضولات نفتي، انواع فرآورده‌هاي نفتي و مشتقات آن.

د ـ كشتي: هر نوع وسيله نقليه دريارو خواه داراي نيروي محركه باشد يا به نوعي يدك شود.

هـ ـ نفتكش: هرگونه كشتي كه از ابتدا به منظور حمل يا ذخيره‌سازي نفت طراحي و ساخته شده‌است و نفت در آن به صورت بدون بسته‌بندي حمل گردد و يا پس از مدتي ساختار آن براي منظور فوق تغيير و تطبيق داده شود.

و ـ تأسيسات نفتي: تأسيسات و تجهيزات ثابت يا شناوري كه در اكتشاف، استخراج، توليد، بارگيري و انتقال مواد نفتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از قبيل سكوها، مخازن نفتي، خطوط لوله و جزاير مصنوعي.

ز ـ دفتر ثبت نفت: دفتري كه در آن وقايع مربوط به عمليات فضاي موتورخانه و ماشين‌آلات كشتي، نفتكش، سكو يا تأسيسات نفتي و مخازن يا عمليات توازن و بار نفتكش‌ها ثبت مي‌گردد. اين دفتر مي‌تواند بخشي از دفاتر ثبت روزانه يا دفتري مستقل از ساير دفاتر باشد.

ماده2ـ آبهاي موضوع اين قانون عبارتند از:

مناطق دريايي موضوع قانون مناطق دريايي جمهوري اسلامي ايران در خليج فارس و درياي عمان مصوب 31/1/1372 و آبهاي تحت حاكميت دولت جمهوري اسلامي ايران در درياي خزر و رودخانه‌هاي قابل كشتيراني.

تبصره ـ مقررات اين قانون در مورد خليج فارس، درياي عمان و درياي خزر تا زماني لازم‌الاجراء است كه نحوة جلوگيري از آلودگي آبهاي مذكور توسط معاهدات چند جانبة بين‌المللي يا توافق‌هاي دوجانبه بين دولت جمهوري اسلامي ايران و ساير دول ساحلي اين مناطق تعيين نشده و به تصويب مجلس شوراي اسلامي نرسيده باشد.

ماده3ـ تأسيسات نفتي و همچنين نفتكش‌ها، كشتي‌ها و شناورهايي كه در آبهاي موضوع اين قانون تردد يا توقف مي‌كنند مكلفند « دفتر ثبت نفت» را نگهداري كنند.

تبصره 1ـ دفتر ثبت بايد تا مدت سه سال پس از ثبت آخرين واقعه در آن، در كشتي، نفتكش يا تأسيسات نفتي نگهداري گردد.

تبصره 2ـ دفتر ثبت نفت به يكي از زبانهاي فارسي يا انگليسي يا فرانسه معتبر خواهدبود و بايد در محلي نگهداري گردد كه در هر زمان براي بازرسي توسط سازمان بنادر و دريانوردي به راحتي در دسترس باشد مگر اين كه كشتي يا نفتكش در حال يدك‌شدن باشد.

تبصره3ـ مندرجات و وقايعي كه بايد در دفتر ثبت نفت ذكر گردد، تشريفات ثبت و همچنين مقررات مربوط به بازرسي دفتر مطابق آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه ظرف سه ماه پس از تصويب اين قانون به پيشنهاد وزارت راه و ترابري به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد.

ماده4ـ مسؤولان كشتي، نفتكش، سكو و تأسيسات نفتي كه تكاليف راجع‌به نگهداري و تنظيم دفتر ثبت نفت را انجام ندهند يا مطالب نادرست و خلاف واقع در آن ثبت نموده و يا آن را مخدوش كنند، به جزاي نقدي از بيست و پنج ميليون (25.000.000) ريال تا يكصد ميليون (100.000.000) ريال محكوم مي‌شوند.

ماده5 ـ سازمان بنادر و دريانوردي موظف است در بنادر، اسكله‌ها و پايانه‌هاي نفتي، امكانات و تأسيسات لازم را جهت دريافت آب توازن و فضولات نفتي از نفتكشها، كشتيها و شناورها ايجاد و اداره نمايد.

تعيين كارمزد استفاده از اين امكانات و تأسيسات، مطابق آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه ظرف سه ماه پس از تصويب اين قانـون به پيشنهاد وزارت راه و ترابـري به تصـويب هيأت وزيران مي‌رسد.

تبصره 1ـ وزارتخانه‌هاي نفت، جهاد كشاورزي و صنايع و معادن موظفند تسهيلات مورد نياز از جمله زمين لازم براي ايجاد چنين تأسيساتي را در اختيار سازمان بنادر و دريانوردي قرار دهند.

تبصره 2ـ نيروهاي نظامي و انتظامي نيز موظفند امكانات و تأسيسات موضوع اين ماده را در بنادر و تعميرگاه‌هاي دريايي تحت مديريت خود ايجاد نمايند.

تبصره3ـ سازمان حفاظت محيط زيست موظف است بر اساس معاهدات بين‌المللي و ضوابط و مقررات ملي، استانداردهاي زيست محيطي مورد نياز براي امكانات و تأسيسات مذكور در اين ماده را تهيه و ابلاغ نموده و با همكاري سازمان بنادر و دريانوردي بر اجراء آن نظارت نمايد.

ماده6 ـ كليه كشتي‌ها و نفتكش‌ها و شناورها موظفند هنگام ورود به آبهاي موضوع اين قانون در مقابل خسارات احتمالي ناشي از آلودگي آبها به مواد نفتي بيمه شده باشند. در غير اين صورت لازم است تعهدنامه‌اي مالي جهت جبران خسارات احتمالي به همراه داشته باشند.

تبصره ـ آيين‌نامه اجرائي اين ماده با پيشنهاد مشترك وزارتخانه‌هاي راه و ترابري، نفت و جهاد كشاورزي و سازمان حفاظت محيط زيست به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد.

ماده7ـ سازمان بنادر و دريانوردي موظف است به منظور پيشگيري از آلودگي، نسبت به بازرسي نفتكش‌ها، كشتي‌ها، شناورها و تأسيسات نفتي مشمول اين قانون اقدام نمايد و در صورت وجود عيب يا نقص تا رفع آن از فعاليت آنها ممانعت به عمل آورد.

ماده8 ـ سازمان بنادر و دريانوردي موظف است از ورود نفتكش‌هاي تك جداره به آبهاي موضوع اين قانون جلوگيري نمايد.

ماده9ـ آلوده كردن آبهاي موضوع اين قانون به مواد نفتي ممنوع است و مرتكب يا مرتكبان در صورت آلوده كردن عمدي به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون (20.000.000) ريال تا پنج ميليارد (5.000.000.000) ريال و يا هر دو مجازات و در صورت آلوده‌كردن غيرعمدي به جزاي نقدي از ده ميليون (10.000.000) ريال تا يك ميليارد (1.000.000.000) ريال محكوم مي‌شوند.

ماده10ـ مسؤولان نفتكش، كشتي، شناور و تأسيسات نفتي مكلفند در صورت بروز آلودگي به هر دليل، مراتب را در اسرع وقت به مقامات نزديكترين بندر ايران و مقامات محلي سازمانهاي حفاظت محيط زيست و شيلات ايران اطلاع دهند. متخلفان از اين امر حسب مورد علاوه بر مجازاتهاي اداري و ساير مجازاتهاي مقرر در اين قانون به جزاي نقدي از بيست ميليون (20.000.000) ريال تا پنج ميليارد (5.000.000.000) ريال محكوم مي‌شوند.

ماده11ـ سازمان بنادر و دريانوردي موظف است پس از اطلاع از وقوع آلودگي بلافاصله اقدامات زير را انجام داده و پس از آن در مرجع قضائي صالح نسبت به طرح دعوي عليه آلوده‌كنندگان اقدام نمايد:

1ـ اطلاع‌رساني به نيروهاي نظامي و انتظامي جهت انجام اقدامات‌لازم مطابق اين قانون

2ـ جلوگيري از گسترش آلودگي و رفع آثار آن.

3ـ تنظيم صورت‌مجلس برآورد ميزان آلودگي و جمع‌آوري ادله و قرائن و شواهد مربوط به علل وقوع و آثار آلودگي

4ـ اطلاع‌رساني به سازمانهاي حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران و واحدهاي تابعه آنها حسب مورد و در صورت نياز ساير مراجع مربوط در مورد موقعيت، گستره و مسير جابه‌جايي آلودگي و مشخصات فني اقدامات انجام شده

5 ـ همكاري با سازمانهاي حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران و واحدهاي تابعه آنها حسب مورد درخصوص مطالعه، بررسي و جمع‌آوري ادله، شواهد و قرائن، مدارك و مستندات به منظور ارزيابي ميزان آلودگي و خسارتهاي وارد شده به محيط‌زيست و ذخاير آبزي و تنظيم صورت‌مجلس آن

ماده12ـ مأموران سازمانهاي بنادر و دريانوردي، حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران كه آموزش‌هاي مخصوص ضابطان دادگستري را با موفقيت گذارنده باشند ضابط دادگستري محسوب شده و صلاحيت كشف جرايم موضوع اين قانون و تعقيب متهمان را دارند.

ماده13ـ نيروهاي نظامي و انتظامي موظفند پس از اطلاع از وقوع آلودگي اقدامات زير را انجام دهند:

1ـ اطلاع‌رساني به مقامات نزديكترين بندر و مقامات محلي سازمانهاي حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران

2ـ متوقف نمودن نفتكش، كشتي يا شناور و يا جلوگيري از عمليات تأسيسات نفتي

3ـ جلب و بازداشت متهمان ايجاد آلودگي

ماده14ـ چنانچه مسؤولان وقوع آلودگي كه دستورهاي سازمان بنادر و دريانوردي را كه به منظور جلوگيري از گسترش آلودگي به آنها ابلاغ مي‌شود اجراء ننمايند، به جزاي نقدي از بيست و پنج ميليون (25.000.000) ريال تا پنجاه ميليون (50.000.000) ريال محكوم مي‌شوند.

ماده15ـ مأموران دولتي كه وظايف خود را در جهت جلوگيري از بروز آلودگي يا گسترش آن و برخورد با متخلفان انجام ندهند، علاوه بر مجازات اداري، به جزاي نقدي از دو ميليون (2.000.000) ريال تا بيست ميليون (20.000.000) ريال محكوم مي‌شوند.

ماده16ـ مرتكبان آلودگي عمدي با حصول شرايط زير مجازات نمي‌شوند:

الف) ايجاد آلودگي براي رفع خطر از كشتي، نفتكش يا تأسيسات نفتي و يا نجات جان اشخاص ضروري باشد.

ب) خطر به صورت عمدي ايجاد نشده باشد.

ج) ميزان آلودگي با خطري كه نفتكش، كشتي، شناور، تأسيسات نفتي يا جان اشخاص را تهديد مي‌كرده است، متناسب باشد.

د) پس از وقوع آلودگي، فوراً اقدامات لازم را به منظور جلوگيري از گسترش و رفع آثار آن انجام داده باشند.

تبصره1ـ چنانچه تخليه يا نشت نفت از تأسيسات نفتي در نتيجه حوادث غيرمترقبه باشد، مسؤولان ذي‌ربط مشروط بر آن كه قبل از آلودگي اقدامات احتياطي كافي و پس از آلودگي اقدامات فوري لازم را به منظور جلوگيري از گسترش و رفع آثار آن انجام داده باشند، مجازات نمي‌شوند.

تبصره2ـ تشخيص موارد فوق‌الذكر و همچنين بررسي احراز تناسب اقدامات با خطرات، مؤثر بودن اقدامات انجام شده با ميزان خطر و ميزان خسارات و صدمات احتمالي جاني كه منجر به اين اقدامات شده، بر عهده هيأت كارشناسي سه‌نفره‌اي خواهد بود كه با پيشنهاد رئيس سازمان بنادر و دريانوردي و حكم وزير راه و ترابري تعيين و منصوب مي‌شوند.

ماده17ـ مالكان، بهره‌برداران و مسؤولان ايجاد آلودگي موضوع اين قانون، براي جبران كليه خسارات ناشي از آلودگي و كليه هزينه‌هاي محدود كردن آثار آلودگي و رفع آن و پايش زيست محيطي از جمله هزينه مواد و تجهيزات به كار گرفته شده و كارمزد خدمات ارائه شده توسط عوامل انساني، مسؤوليت تضامني دارند.

ماده18ـ رسيدگي به دعاوي مربوط به جبران خسارات وارده به بنادر، تأسيسات و تجهيزات بندري و ساحلي و خسارات وارده به منابع و محيط زيست دريايي، حيات آبزيان و ساير خسارات ناشي از آلودگي موضوع اين قانون با درخواست مدعي‌العموم يا حسب مورد يكي از سازمانهاي بنادر و دريانوردي، حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران و رسيدگي به دعاوي مربوط به جبران خسارات وارد شده به ساير اشخاص با ارائة دادخواست توسط اشخاص خسارت ديده انجام مي‌شود.

ماده19ـ در صورت تقاضاي اشخاص حقيقي و حقوقي ذي‌نفع و بدون پرداخت خسارتهاي احتمالي، مرجع قضائي مي‌تواند در مورد جرائم موضوع اين قانون با توجه به قرائن و امارات، قرار تأمين خواسته صادر نمايد.

ماده20ـ سازمانهاي بنادر و دريانوردي، حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران از حيث مطالبه ضرر و زيان ناشي از خسارت به بنادر، تأسيسات، محيط‌زيست دريايي و منابع آبزي در مورد جزائم موضوع اين قانون برحسب مورد و در محدوده وظايف و اختيارات خود، نماينده دولت جمهوري اسلامي ايران در دعاوي بين‌المللي محسوب مي‌شوند.

ماده21ـ مبالغ مربوط به خسارات دريافت شده تحت عنوان « جبران خسارات وارده به بنادر، تأسيسات، محيط زيست دريايي و حيات آبزيان»، به حسابي متمركز در خزانه‌داري كل واريز و صددرصد (100%) آن براساس بودجه ساليانه، مازاد بر رديفهاي دستگاههاي ذي‌ربط و طبق موافقتنامه‌هاي مربوط، منحصراً براي بهبود، ارتقاء كيفيت، بهسازي، احياء و بازسازي محيط‌زيست دريايي، سواحل و منابع آبزي و به نسبت خسارات وارده، به سازمانهاي بنادر و دريانوردي، حفاظت محيط‌زيست و شيلات ايران و نيروهاي مسلح تخصيص يافته و هزينه مي‌گردد.

ماده22ـ جريمه‌هاي نقدي موضوع اين قانون هر سه سال يك بار با لحاظ نرخ تورم اعلامي از سوي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران توسط هيأت وزيران تعيين مي‌شود.

ماده23ـ قوة قضائيه موظف است در هر يك از استانهاي ساحلي محاكمي تخصصي را جهت رسيدگي به دعاوي دريايي اختصاص دهد.

ماده24ـ بررسي شرايط اقليمي و زيست بومي دريايي و همچنين پيشگيري از آلودگي آبها به جز موارد مصرح در اين قانون، همچنان برعهده سازمان حفاظت محيط‌زيست است. اختيارات و وظايف سازمان حفاظت محيط‌زيست براساس قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست مصوب 28/3/1353 و اصلاحات بعدي آن، به قوت خود باقي است.

ماده25ـ آئين‌نامه‌هاي مورد نياز براي اجراء اين قانون (به جز موارد تعيين شده) ظرف شش ماه توسط وزارت راه و ترابري حسب مورد با مشاركت سازمان حفاظت محيط‌زيست، سازمان شيلات ايران، وزارتخانه‌هاي نفت، نيرو و دادگستري تهيه شده و به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد.

قانون فوق مشتمل بر بيست و پنج ماده و ده تبصره در جلسه علني روز چهارشنبه مورخ بيست و هفتم مردادماه يكهزار و سيصد و هشتاد و نه مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 17/6/1389 به تأييد شوراي نگهبان رسيد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

آيين‌نامه اجرايي ماده (۶) قانون حفاظت از درياها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي

شماره۱۲۷۸۲۶/ت۴۸۷۷۰هـ                                                                           ۱۶/۷/۱۳۹۲

وزارت راه و شهرسازي ـ وزارت نفت ـ وزارت امور اقتصادي و دارايي

سازمان حفاظت محيط‌زيست

هيئت‌وزيران در جلسه مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۲ بنا به پيشنهاد مشترک وزارتخانه‌هاي راه و شهرسازي، نفت و جهادکشاورزي و سازمان حفاظت محيط‌زيست و به استناد تبصره ماده (۶) قانون حفاظت از درياها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي ـ مصوب ۱۳۸۹ـ آيين‌نامه اجرايي ماده يادشده را به شرح زير تصويب نمود:

آيين‌نامه اجرايي ماده (۶) قانون حفاظت از درياها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي

ماده۱‌ـ در اين آيين‌نامه اصطلاحات زير در معناي مشروح مربوط به کار مي‌روند:

الف ـ سازمان: سازمان بنادر و دريانوردي.

ب ـ قانون: قانون حفاظت از درياها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي ـ مصوب ۲۷/۵/۱۳۸۹ـ.

ج ـ آلودگي: تخليه يا نشت نفت يا مواد نفتي يا آب توازن کشتي‌ها، نفت‌کش‌ها و شناورها در آب‌هاي موضوع قانون.

دـ مواد نفتي: هرگونه مايع نفتي يا مخلوط داراي نفت از قبيل سوخت نفتي، لجن نفتي، مواد زايد و فضولات نفتي، انواع فرآورده‌هاي نفتي و مشتقات آن.

هـ ـ مالک کشتي، نفت‌کش يا شناور: شخصي يا اشخاصي که نامشان به عنوان مالک کشتي، نفت‌کش يا شناور ثبت شده و هر شخص در حکم مالک که کشتي، نفت‌کش يا شناور را در تصرف دارد.

وـ تعهدنامه: سندي که به موجب آن مؤسسه‌هاي مالي، بانکها، باشگاههاي حفظ منافع و جبران خسارت و نظاير آن که اعتبارشان مورد تأييد سازمان است، متعهد مي‌شوند خسارات ناشي از آلودگي نفتي را مطابق کنوانسيون‌هاي بين‌المللي، قانون و اين آيين‌نامه جبران کنند.

زـ باشگاه حفظ منافع و جبران خسارت (کلوپ پي‌اندآي): اجتماعي از مالکان کشتي، نفت‌کش و شناور که اقدام به تشکيل گروهي نموده‌اند که براساس يک رابطه غيرتجاري و دوطـرفه همديگر را نسبت به مـسؤوليت موجود در برابر ثالث بيمه مي‌کنند.

ح ـ بيمه‌نامه: سندي که به موجب آن بيمه‌گر در مقابل گرفتن حق بيمه متعهد مي‌شود خسارات موضوع قانون را جبران نمايد.

ط ـ واحد محاسبه: حق برداشت ويژه (SDR) مطابق تعريف صندوق بين‌المللي پول.

ي ـ کنوانـسيون مسؤوليت: کنوانسـيون مسؤوليت مـدني ناشي از خسـارات آلودگي نفتي ـ مصوب ۱۳۴۸ـ (۱۹۶۹ ميلادي) و پروتکل ۱۳۷۰ (۱۹۹۲ مـيلادي) و اصلاحيه آن.

ک ـ کنوانسيون نفت سوخت: کنوانسيون بين‌المللي درباره مسؤوليت مدني براي خسارات آلودگي نفت سوخت کشتي ـ مصوب ۱۳۸۰ـ (۲۰۰۱ ميلادي).

ل ـ کنوانسيون تحديد مسؤوليت: کنوانسيون تحديد مسؤوليت براي دعاوي دريايي ـ مصوب ۱۳۵۵ـ (۱۹۷۶ ميلادي).

ماده۲ـ هر کشتي، نفت‌کش و شناور، براي جبران خسارات احتمالي ناشي از آلودگي آب‌هاي موضوع قانون به مواد نفتي، بايد بيمه‌نامه يا تعهدنامه معادل ريالي يا ارزي بر مبناي واحد محاسبه موضوع اين آيين‌نامه تهيه کند.

ماده۳ـ مالک هر کشتي، نفت‌کش و شناور که بيش از (۲.۰۰۰) تن نفت موضوع کنوانسيون مسؤوليت به صورت فله به عنوان محموله حمل مي‌کند، بايد تا حدود مندرج در کنوانسيون يادشده، براي پوشش خسارات ناشي از آلودگي نفتي، بيمه‌نامه يا تعهدنامه مالي به شرح زير تهيه کند:

الف ـ تا (۵.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۴.۵۱۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ب ـ از (۵.۰۰۰) تا (۱۴۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص به ازاي هر واحد اضافه بر (۵.۰۰۰) تن (۶۳۱) واحد محاسبه به بند (الف) اضافه مي‌شود.

ج ـ بيش از (۱۴۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۸۹.۷۷۰.۰۰۰) واحد محاسبه.

ماده۴ـ مالک هر کشتي، نفت‌کش و شناور که حداکثر تا (۲.۰۰۰) تن نفت موضوع کنوانسيون مسؤوليت را به صورت فله به عنوان کالا حمل مي‌کند، بايد بيمه‌نامه و يا تعهدنامه مالي به شرح زير تهيه کند:

الف ـ تا (۱۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۵۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ب ـ از (۱۰۱) تا (۱۵۰) تن ظرفيت ناخالص (۱.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ج ـ از (۱۵۱) تا (۶۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۱.۵۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

دـ از (۶۰۱) تا (۲۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۲.۵۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

هـ ـ از (۲۰۰۱) تا (۵۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۳.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ماده۵ ـ مالک هر کشتي، نفت‌کش و شناور، براي جبران خسارات ناشي از نفت سوخت کشتي، نفت‌کش و شناور، بايد بر مبناي ظرفيت ناخالص کشتي، بيمه‌نامه يا تعهدنامه‌اي با مبالغ زير تهيه کند:

الف ـ تا (۲۰) تن ظرفيت ناخالص (۲.۰۰۰) واحد محاسبه

ب ـ بيش از (۲۰) تن تا (۵۰) تن ظرفيت ناخالص، (۱۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ج ـ بيش از (۵۰) تن تا (۱۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۲۵.۰۰۰) واحد محاسبه

دـ بيش از (۱۰۰) تن تا (۳۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۷۰.۰۰۰) واحد محاسبه

هـ ـ بيش از (۳۰۰) تن تا (۵۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۱۶۷.۰۰۰) واحد محاسبه

وـ بيش از (۵۰۰) تن تا (۳۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۱۶۷.۰۰۰) واحد محاسبه به اضافه (۱۶۷) واحد محاسبه به ازاي هر تن ظرفيت اضافه پس از حداکثر ظرفيت معين شده در بند (هـ).

زـ بيش از (۳۰.۰۰۰) تا (۷۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۱۲۵) واحد محاسبه به‌ازاي هر تن ظرفيت اضافه به علاوه حداکثر مقدار واحد محاسبه شده در بند (و).

ح ـ بيش از (۷۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص، (۸۳) واحد محاسبه به ازاي هر تن ظرفيت اضافه به علاوه حداکثر مقدار محاسبه شده در بند (ز).

ماده۶ ـ مالک هر کشـتي، نفت‌کش و شناور که مـواد نفتي به غير از نفـت موضوع کنوانسيون مسؤوليت، حمل مي‌کند بايد بيمه‌نامه و يا تعهدنامه با مبالغ زير تهيه کند:

الف ـ تا (۲.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه

ب ـ از (۲.۰۰۱) تا (۵۰.۰۰۰) تن ظرفيت ناخالص (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه به‌اضافه (۱.۵۰۰) واحد محاسبه براي هر تن ظرفيت اضافي.

ج ـ از (۵۰.۰۰۱) تن ظرفيت ناخالص به بالا (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه به‌اضافه (۳۶۰) واحد محاسبه براي هر تن ظرفيت اضافي و در هر صورت سقف پوشش بيمه، نبايد از (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) واحد محاسبه تجاوز نمايد.

ماده۷ـ در بيـمه‌نامه حداقل بايد مشخصات کشتي، نفت‌کش و شناور مطابق گواهينامه ثبت، مشخصات و اقامتگاه مالک يا مالکين و بيمه‌گزارها، مبلغ بيمه، مدت بيمه، تاريخ و محل انعقاد قرارداد، مبلغ حق بيمه و خطرهاي تحت پوشش بيمه‌نامه درج شود.

ماده۸ ـ در تعهدنامه حداقل مشخصات و اقامتگاه ضامن و مضمون‌عنه، مبلغ تعهد، امضاء و مهر ضامن، مدت تعهد، تاريخ و محل ايجاد تعهد، مشخصات کشتي، نفت‌کش و شناور مطابق گواهينامه ثبت و خطرهاي تحت پوشش تعهد درج شود.

ماده۹ـ گواهينامه‌هايي که در اجراي کنوانسيون‌هاي بين‌المللي مورد الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران توسط کشورهاي متعاهد در چارچوب کنوانسيون‌هاي مذکور صادر شده و به تشخيص سازمان بيانگر رعايت مفاد اين آيين‌نامه است، به منزله وجود بيمه‌نامه يا تعهدنامه قابل قبول مي‌باشد.

ماده۱۰ـ سازمان موظف است از ورود، ترک بندر يا فعاليت کشتي، نفت‌کش و شناور فاقـد بيمه‌نامه، تعـهدنامه يا گواهيـنامه در آبهاي موضـوع قانون جلوگيري به عمل آورد.

تبصره ـ مالک و يا ساير مسؤولان کشتي، نفت‌کش و شناور بايد بيمه‌نامه يا تعهدنامه و گواهينامه را در کشتي، نفت‌کش و شناور نگهداري کنند و در صورت درخواست سازمان ارايه نمايند.

معاون اول رييس جمهور ـ اسحاق جهانگيري

آيين‌نامه اجرايي تبصره (۳) ماده (۳) قانون حفاظت از دريا‌ها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي

شماره۲۵۲۹۴/ت۴۹۶۹۶هـ                                                                              ۸/۳/۱۳۹۳

وزارت راه و شهرسازي ـ وزارت نفت

سازمان حفاظت محيط زيست

هيأت وزيران در جلسه ۲۸/۲/۱۳۹۳ به پيشنهاد شماره ۰۲/۱۰۰/۴۳۰۵۱ مورخ ۸/۷/۱۳۹۲ وزارت راه و شهرسازي و به استناد تبصره (۳) ماده (۳) قانون حفاظت از دريا‌ها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي ـ مصوب۱۳۸۹ـ آيين‌نامه اجرايي تبصره (۳) ماده (۳) قانون ياد شده را به شرح زير تصويب کرد:

آيين‌نامه اجرايي تبصره (۳) ماده (۳) قانون حفاظت از دريا‌ها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي

ماده۱ـ  در اين آيين‌نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به کار مي‌روند:

الف ـ قانون: قانون حفاظت از دريا‌ها و رودخانه‌هاي قابل کشتيراني در مقابل آلودگي به مواد نفتي ـ مصوب ۱۳۸۹ـ

ب ـ بازمانده نفت (لجن): بازمانده ضايعات محصولات نفتي که حين عمليات عادي کشتي، نفتکش، سکو و تأسيسات نفتي توليد شده باشد.

پ ـ مخزن بازمانده نفت (لجن): مخزن نگهداري بازمانده نفتي (لجن) به نحوي که بازمانده نفت (لجن) بتواند بطور مستقيم از آنجا به خارج از کشتي، نفتکش، سکو يا تأسيسات دفع گردد.

ت ـ آب خن آغشته به نفت: آبي که آلوده به نفت ناشي از چکه، نشت يا تعميرات در فضاي موتورخانه باشد و نيز هر مايعي که به هريک از قسمتهاي سيستم خن وارد شود.

ث ـ موتورخانه: محوطه‌اي که درآن ماشين‌آلات اصلي و کمکي مورد نياز براي رانش در کشتي يا توليد الکتريسيته در کشتي يا تأسيسات نفتي نصب شده باشد.

ج ـ تلمبه‌خانه: محوطه‌اي که در آن پمپ‌ها و الکتروموتور‌هاي مورد نياز براي انتقال ماده نفتي نصب شده باشد.

چ ـ کشتي کنوانسيوني: هر کشتي نفتکش با ظرفيت ناخالص حداقل (۱۵۰) تن و بيشتر و هر کشتي غيرنفتکش با ظرفيت ناخالص حداقل (۴۰۰) تن که تحت مقررات ضميمه اول کنوانسيون مارپل فعاليت مي‌نمايد.

ح ـ کشتي غيرکنوانسيوني: هر کشتي نفتکش با ظرفيت ناخالص کمتر از (۱۵۰) تن و هر کشتي غيرنفتکش با ظرفيت ناخالص کمتر از (۴۰۰) تن و هر کشتي مسافري با ظرفيت حمل (۴۰) نفر مسافر و بيشتر.

خ ـ تأسيسات نفتي: تأسيسات و تجهيزات ثابت يا شناوري که در اکتشاف، استخراج، توليد، بارگيري و انتقال مواد نفتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ از قبيل سکو‌ها، مخازن نفتي، خطوط لوله و جزاير مصنوعي.

د ـ نفت: نفت به هر شکل از قبيل نفت خام، نفت سوخت، لجن نفت، ضايعات نفت و فرآورده‌هاي تصفيه شده.

ذ ـ تسهيلات دريافت مواد زايد: امکانات و تأسيساتي که به منظور دريافت و پردازش آب توازن آلوده به نفت، بازمانده نفت، آب ناشي از شستشوي مخازن و آب خن آغشته به نفت يا ساير آميخته‌هاي نفتي ايجاد مي‌گردد.

رـ اقلام ثبت شده: جزئياتي که بايد مطابق مواد (۴)، (۵)، (۶)، (۷) و (۸) اين آيين‌نامه در هريک از دفاتر ثبت نفت درج گردند.

زـ کنوانسيون: کنوانسيون بين‌المللي پيشگيري از آلودگي ناشي از کشتي‌ها (۱۹۷۳ برابر با ۱۳۵۲) و پروتکل۱۹۷۸ (برابر با ۱۳۵۷) و اصلاحات بعدي آن.

ژـ سازمان: سازمان بنادر و دريانوردي

س ـ دفتر ثبت نفت: دفتري که در آن وقايع مربوط به عمليات فضاي موتورخانه و ماشين‌آلات کشتي، نفتکش، سکو يا تأسيسات نفتي و مخازن يا عمليات توازن و بار نفتکش‌ها ثبت مي‌گردد. اين دفتر مي‌تواند بخشي از دفاتر ثبت روزانه يا دفتري مستقل از ساير دفاتر باشد.

ماده۲ـ انواع دفاتر ثبت نفت عبارتند از:

الف ـ دفتر ثبت نفت ـ  عمليات فضاي موتورخانه (کشتي کنوانسيوني).

ب ـ دفتر ثبت نفت ـ بار و توازن کشتي (نفتکش کنوانسيوني).

پ ـ دفتر ثبت نفت ـ کشتي‌هاي غير کنوانسيوني.

ت ـ دفتر ثبت نفت ـ بار کشتي‌هاي غير کنوانسيوني.

ث ـ دفتر ثبت نفت ـ تأسيسات نفتي (فضاي تلمبه‌خانه و مخازن).

اين دفاتر جزء اسناد قابل استناد کشتي‌ها و تأسيسات نفتي بوده و قابل ارايه در مراجع قضايي مي‌باشند. تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌هايي که در آبهاي موضوع اين قانون تردد يا توقف مي‌کنند مکلفند دفتر مذکور را بر اساس مفاد اين آيين‌نامه نگهداري کنند.

ماده۳ـ الزامات دفتر ثبت نفت به شرح زير است:

الف ـ ثبت اطلاعات در دفتر ثبت نفت بايد بطور صحيح و کامل صورت پذيرد و هرگونه پاک کردن، لاک گرفتن يا مخدوش نمودن مطالب ممنوع مي‌باشد. در صورت بروز اشتباه در ثبت عمليات، عاملان ثبت مکلفند روي آن يک خط کشيده به نحوي که نوشته قبلي پس از کشيدن خط قابل خواندن باشد و سپس مطالب اصلاحي در کنار آن درج گردد.

ب ـ مشخصات کشتي يا تأسيسات نفتي بايد در ابتداي دفتر ثبت نفت و بالاي کليه صفحات آن درج گردد.

پ ـ صفحات دفتر ثبت نفت بايد به صورت پيوسته از اولين صفحه ثبت گزارشات داراي شماره صفحه باشند.

ت ـ هيچگونه فضاي خالي بين خطوط ثبت عمليات در دفتر ثبت نفت نبايد باقي گذاشته شود.

ث ـ کد حروف، شماره، تاريخ و ساعت عمليات مربوط بايد به دقت در محل‌هاي پيش بيني شده در دفتر ثبت نفت درج گردند.

ج ـ شخص مسئول انجام عمليات بايد در پايان ثبت هر عمليات روبروي آن را امضاء نمايد.

چ ـ پايان هر صفحه از دفتر ثبت نفت بايد توسط فرمانده کشتي يا مسئول تأسيسات نفتي يا نفتکش و شناور امضاء و مهر شود.

ح ـ تحويل هرگونه مواد زايد نفتي به تسهيلات دريافت مواد زايد بايد در دفتر ثبت نفت ثبت گردد و از تحويل گيرنده رسيد دريافت شود. رسيد مذکور بايد براي مدت سه سال در تأسيسات نفتي و همچنين نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌هاي مربوط نگهداري شود.

خ ـ هرگونه خرابي يا از کارافتادگي تجهيزات مربوط به عمليات فيلتراسيون (جداسازي) نفت بايد در دفتر ثبت نفت ـ عمليات فضاي موتورخانه و دفتر ثبت نفت ـ تأسيسات نفتي يا دفتر ثبت نفت هر کشتي غيرکنوانسيوني که چنين تجهيزاتي را دارا باشند، درج گردد.

د ـ هرگونه تخليه يا دفع نفت که به منظور نجات جان اشخاص يا رفع خطر از نفتکش، تأسيسات نفتي، شناور و کشتي غيرکنوانسيوني يا در اثر سانحه يا هر شرايط ناخواسته ديگر صورت گرفته باشد بايد به همراه دلايل مربوط در دفاتر ثبت نفت ثبت گردد.

ذ ـ دفتر ثبت نفت بايد در محلي نگهداري گردد که به راحتي براي بازرسين در دسترس باشد و به استثناي کشتي‌هاي بدون سرنشين در حال يدک شدن و تأسيسات نفتي غيرفعال، در تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناورهاي مربوط نگهداري شود. مالک تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌ها، مسئول نگهداري دفاتر ثبت نفت تا مدت سه سال پس از ثبت آخرين واقعه در آن مي‌باشد.

ماده۴ـ هر کشتي غيرنفتکش با ظرفيت ناخالص (۴۰۰) تن و بيشتر و هر کشتي نفتکش با ظرفيت نا‌خالص (۱۵۰) تن و بيشتر مکلف است اطلاعات و گزارش‌هاي مربوط به عمليات محوطه موتورخانه را در هنگام انجام هريک از عمليات زير براساس عمليات مخزن به مخزن تکميل و در دفتر ثبت نفت ـ عمليات فضاي موتور‌خانه (کشتي کنوانسيوني) ثبت و نگهداري نمايد:

الف ـ برداشت آب توازن يا شستشوي مخازن سوخت و تخليه آب توازن آلوده به نفت يا آب ناشي از شستشوي مخازن سوخت مذکور.

ب ـ جمع‌آوري، انتقال و تحويل بازمانده نفت (لجن) به تسهيلات دريافت مواد زايد يا دفع آن با استفاده از ساير روش‌ها.

پ ـ تخليه يا دفع آب خن حاصل از عمليات فضاي موتورخانه.

ت ـ سوختگيري يا دريافت روغن روان کننده به صورت فله.

ماده۵ ـ هر کشتي نفتکش با ظرفيت ناخالص (۱۵۰) تن و بيشتر مکلف است اطلاعات و گزارش‌هاي مربوط به عمليات بار و توازن خود را در هنگام انجام هريک از عمليات زير براساس عمليات مخزن به مخزن تکميل و در دفتر ثبت نفت ـ بار و توازن کشتي (نفتکش کنوانسيوني) ثبت و نگهداري نمايد:

الف ـ بارگيري کالاي نفتي

ب ـ جابجايي نفت در مخازن کشتي در حين سفر

پ ـ تخليه کالاي نفتي

ت ـ آبگيري توازن مخازن کالا و مخازن تخصيص يافته به آب توازن تميز

ث ـ پاکسازي و شستشوي مخازن کالا از جمله انجام عمليات شستشو با نفت خام

ج ـ تخليه آب توازن به استثناي تخليه آب توازن از مخازن مجزا

چ ـ تخليه آب از مخازن لجن

ح ـ بستن شير‌ها يا ساير ابزار‌هاي مشابه پس از انجام عمليات تخليه مخزن لجن

خ ـ بستن شير‌هاي ضروري براي جداسازي مخازن تخصيص يافته آب توازن از خطوط لوله کالا و نظاير آن، بعد از انجام عمليات تخليه مخزن لجن

دـ دفع پسماند‌ها

ماده۶ ـ هر کشتي نفتکش با ظرفيت ناخالص کمتر از (۱۵۰) تن و هر کشتي غيرنفتکش با ظرفيت ناخالص از (۵۰) تا (۴۰۰) تن و هر کشتي مسافري با ظرفيت حمل (۴۰) نفر مسافر و بيشتر مکلف است اطلاعات و گزارشهاي مربوط به فضاي موتور‌خانه‌ها را در هنگام انجام هريک از عمليات زير براساس عمليات مخزن به مخزن تکميل و در دفتر ثبت نفت ـ کشتيهاي غير کنوانسيوني ثبت و نگهداري نمايد:

الف ـ شستشوي مخازن سوخت

ب ـ جمع‌آوري، انتقال و تحويل بازمـانده نفت، آب خن و ضايعات روغن‌هاي روان‌کننده به تسهيلات دريافت مواد زايد يا دفع آنها به ساير روشها

پ ـ تخليه يا دفع آب خن و ضايعات نفتي فضاي موتورخانه و تلمبه‌خانه

ت ـ سوختگيري يا دريافت روغن روان کننده به صورت فله

تبصره۱ـ الزامات دفتر ثبت نفت کشتيهاي غيرکنوانسيوني يک سال پس از تاريخ تصويب اين آيين‌نامه لازم‌الاجراء مي‌باشند.

تبصره۲ـ کشتي‌هاي غيرکنوانسيوني با ظرفيت ناخالص از (۲۵) تا (۵۰) تن از ابتداي سال ۱۳۹۶ مشمول مقررات اين ماده مي‌باشند.

ماده۷ـ هرکشتي‌ نفتکش غيرکنوانسيوني با ظرفيت ناخالص کمتر از (۱۵۰) تن مکلف است اطلاعات و گزارش‌هاي مربوط به عمليات بار و توازن خود را در هنگام انجام هريک از عمليات زير براساس عمليات مخزن به مخزن تکميل و در دفتر ثبت نفت ـ بار کشتيهاي غيرکنوانسيوني ثبت و نگهداري نمايد:

الف ـ بارگيري يا تخليه کالاي نفتي

ب ـ جابجايي نفت در مخازن کشتي در حين سفر

پ ـ آبگيري توازن مخازن کالا و ساير مخازن

ت ـ پاکسازي و شستشوي مخازن کالا

ث ـ تخليه آب توازن به استثناي تخليه آب توازن از مخازن مجزا

ج ـ تخليه آب از مخازن لجن

چ ـ بستن شير‌ها با ساير ابزار‌هاي مشابه پس از انجام عمليات تخليه مخزن لجن

ح ـ بستن شير‌هاي ضروري براي جداسازي مخازن تخصيص يافته آب توازن از خطوط لوله کالا و نظاير آن بعد از انجام عمليات تخليه مخزن لجن

خ ـ دفع پسماند‌ها

تبصره ـ الزامات دفتر ثبت نفت بار کشتي شناور‌هاي غير کنوانسيوني شش ماه پس از تاريخ ابلاغ اين آيين‌نامه لازم‌الاجراء مي‌باشند.

ماده۸ ـ تأسيسات نفتي مکلفند اطلاعات و گزارشات مربوط به عمليات تلمبه‌خانه و مخـازن خود را در هنـگام انجام هريک از عـمليات زير براسـاس عمليـات مخـزن به مخزن تکميل و در دفتر ثبت نفت ـ تأسيسات نفتي (فضاي تلمبه‌خانه و مخازن) ثبت و نگهداري نمايند:

الف ـ شستشوي مخازن نفت يا مخازن سوخت تأسيسات

ب ـ جمع‌آوري، انتقال و تحويل بازمانده نفت (لجن و ساير بازمانده‌هاي نفتي) فضا‌هاي تلمبه‌خانه و موتور‌خانه به تسهيلات دريافت مواد زايد يا دفع آنها به ساير روشها

پ ـ سوختگيري يا دريافت روغن روان‌کننده به صورت فله

تبصره۱ـ چنانچه از ديزل ‌ـ ژنراتور به‌منظور تأمين نيروي الکتريکي مورد نياز براي رانش پمپ‌هاي نصب شده استفاده مي‌شود، گزارش‌هاي مربوط به کارکرد آنها نيز بايد در دفتر ثبت نفت درج گردد.

تبصره۲ـ الزامات دفتر ثبت نفت تأسيسات نفتي (فضاي تلمبه‌خانه و مخازن ) شش ماه پس از تاريخ ابلاغ اين آيين‌نامه لازم‌الاجراء مي‌باشند.

ماده۹ـ بازرسان ذيصلاح سازمان که آموزشهاي مورد نياز براي انجام صحيح تکاليف و وظايف محوله را ديده‌اند، مي‌توانند در هر زماني دفتر ثبت نفت کشتي، نفتکش، سکو يا تأسيسات نفتي واقع در آبهاي موضوع قانون را به منظور حصول اطمينان از تطابق عملکرد‌ها و رويه‌هاي عملياتي در تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌ها با الزامات قانوني مورد بازرسي ايمني ـ زيست محيطي قرار دهند. فرماندهان و مسئولين ذي‌ربط تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌ها موظفند همکاري لازم را با بازرسان سازمان براي اجراي مفاد اين آيين‌نامه به عمل آورند.

ماده۱۰ـ سازمان بايد براساس زمان‌بندي ابلاغي خود از دفاتر ثبت نفت ‌کشتي‌ها و تأسيسات نفتي بازرسي نموده و در صورت مشاهده هرگونه تخلف از مفاد اين آيين‌نامه، براي اجراي مجازاتهاي تعيين شده در قانون اقدام نمايد .

تبصره ـ سازمان مي‌تواند در صورت مشاهده آلودگي نفتي يا دريافت گزارش مبني بر وقوع آلودگي نفتي نسبت به بازرسي از دفاتر ثبت نفت تأسيسات نفتي و نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌ها اقدام و در صورت نياز به بازرسي جزئيات بپردازد. بازرسي انجام شده متعاقب وقوع يک آلودگي نفتي بايد با هدف جمع‌آوري ادله و مستندات براي آشکار‌سازي تخلف از قانون انجام شود.

ماده۱۱ـ گزارشهاي بازرسي به شرح زير مورد استفاده قرار مي‌گيرد:

الف ـ يک نسخه از گزارش بازرسي بايد در اختيار فرمانده کشتي يا بالاترين مقام تأسيسات نفتي قرار گيرد و نسخه ديگر نزد بازرس باقي خواهد ماند.

ب ـ نسخه‌اي از گزارش بازرسي‌هاي صورت گرفته از دفاتر ثبت نفت به‌صورت فصلي به سازمان حفاظت محيط زيست ارائه شود.

پ ـ در موارد مورد نياز که با رعايت قوانين و مقررات مربوط امکان تهيه رونوشت از اطلاعات و مندرجات دفتر ثبت نفت وجود دارد، تأييد فرمانده يا بالاترين مقام مسئول تأسيسات نفتي، نفتکش‌ها، کشتي‌ها و شناور‌ها براي تأييد برابري با اصل رونوشت مذکور کفايت کرده و قابليت استفاده در فرآيند قضايي را دارد.

ت ـ نتايج و يافته‌هاي حاصل از بازرسي بايد در فرم (برگه) يکسان که توسط سازمان تهيه مي‌گردد درج و به امضاي بازرس و فرمانده کشتي يا بالاترين مقام مسئول تأسيسات نفتي برسد.

معاون اول رئيس‎جمهور ـ اسحاق جهانگيري