قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی

‌ماده 1 - ورود هر نوع شیرخشک و غذاهای کمکی شیرخوار، باید با رعایت قانون مقررات صادرات و واردات کشور صورت گیرد و شیر خشک‌فقط از طریق داروخانه‌ها توزیع شود.

تبصره 1 - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مقررات مربوط به ورود انواع مجاز و مقدار مورد نیاز و جانشین شونده‌های شیر ماد(‌شیرخشک و غذاهای کمکی شیرخوار) را تهیه و اعلام نماید. وزارت بازرگانی موظف به مراعات مقررات مزبور می‌باشد.

تبصره 2 - موارد ضرورت تجویز پزشکی و همچنین نحوه عرضه و فروش در بازار مصرف و ارائه مستقیم و غیر مستقیم انواع شیر خشک و‌جانشین شونده‌ها در شبکه بهداشتی، درمانی کشور طبق ضوابطی خواهد بود که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و اعلام‌خواهد شد.

ماده 2 - انتشار هر گونه جزوه، کتاب، نشریه و نظایر آن در مورد تغذیه شیرخواره با انواع شیرخشک و جانشین شونده‌های شیر مادر در کلیه موارد‌منوط به رعایت ضوابط و معیارهایی خواهد بود که توسط  زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین خواهد شد.

ماده 3 - مرخصی زایمان تا سه (3) فرزند برای مادرانی که فرزند خود را شیر می‌دهند در بخش‌های دولتی و غیر دولتی چهار (4) ماه می‌باشد.

تبصره 1 - مادران شیرده بعد از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می‌توانند حداکثر تا 20 ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی(‌بدون کسر از مرخصی استحقاقی استفاده کنند.

تبصره 2 - امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی باید تأمین شود.

رأی شماره ۴۸۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: ابطال دستورالعمل شماره ۴۹۵۱۷ ـ ۱۳۹۳/۰۳/۱۹ مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به لحاظ خروج از حدود اختیارات مرجع تصویب و مغایرت با قانون

تاریخ دادنامه: ۱۳۹۶/۵/۲۴        شماره دادنامه: ۴۸۲       کلاسه پرونده: ۶۲۹/۹۴

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای احسان امین فر

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل شماره ۴۹۵۱۷ ـ ۱۳۹۳/۳/۱۹ مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

رأی هیأت عمومی

نظر به اینکه در دستورالعمل مورد اعتراض ماده ۲۷ و بند (د) ماده ۲۱ و ماده ۱۶۵ قانون کار و تبصره ۲ ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوره شیردهی مصوب سال ۱۳۷۴ تفسیر شده و برای مراجع حل اختلاف کار ضابطه و قاعده ایجاد شده و تفسیر قانون از وظایف مقنن می باشد و ایجاد ضابطه و قاعده آمره در اجرای اصل ۱۳۸ قانون اساسی از وظایف وزراء پیش بینی شده است و در شرح وظایف ارائه شده از ناحیه معاونت روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چنین وظیفه ای پیش بینی نشده در نتیجه صدور دستورالعمل مورد اعتراض توسط مرجع مصوب خارج از حدود اختیارات است و با توجه به اینکه در تبصره ۲ ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر مقرر شده است «امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی باید تأمین شود. اشاره به کارگران با  قرارداد دائم دارد، زیرا در قرارداد مدت موقت با پایان مدت قرارداد، رابطه کارگری و کارفرمایی خاتمه می یابد و توسعه حکم قانونگذار و تمدید مدت اعتبار قراردادهای با مدت موقت تا پایان شیردهی بر خلاف بند (د) ماده ۲۱قانون کار و همچنین در صورت احراز تقصیر و تخلف کارگر و موجه بودن اخراج، ممنوعیت اخراج زنان کارگر شیرده تا پایان دو سالگی بر خلاف مواد ۲۷ و ۱۶۵ قانون کار می باشد و از طرفی چون هیأتهای حل اختلاف و تشخیص مرجع رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما ناشی از اجرای قانون کار بوده که ایجاد صلاحیت اضافی و تهدید به مجازات انتظامی به شرح مفاد دستورالعمل مذکور بر خلاف موارد ۱۵۷ و ۱۶۴ قانون کار است، بنابراین دستورالعمل شماره ۴۹۵۱۷ ـ ۱۳۹۳/۳/۱۹ مدیرکل روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به علت خارج بودن از حدود اختیارات مرجع وضع آن و مغایرت با قانون با استناد به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی

ماده 4 - دستگاه‌های دولتی و وابسته به دولت از جمله سازمان‌هایی که شمول قانون بر آن‌ها مستلزم ذکر نام است و دیگر دستگاه‌هایی که به لحاظ‌مقررات خاص استخدامی مشمول قانون کار نیستند موظف به ایجاد تسهیلات مناسب برای تغذیه شیرخوارگان با شیر مادر در جوار محل کار کارکنان‌زن می‌باشند.

ماده 5 - به منظور سیاست‌گذاری، نظارت و تعیین نحوه آن بر اجرای این قانون کمیته‌ای با عنوان "‌کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج تغذیه با‌شیر مادر" در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل می‌شود. اعضای این کمیته که با حکم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عضویت کمیته منصوب می‌شوند عبارت‌اند از :

الف - معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی.

ب - معاون امور دارو و درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

ج - رییس سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران.

د - دو نفر از اعضاء کمیته کشوری ترویج تغذیه با شیر مادر.

ه - یک نفر پزشک متخصص زنان و زایمان.

و - یک نفر پزشک متخصص اطفال.

ز - یک نفر متخصص علوم تغذیه.

ح - یک نفر روحانی آشنا به مبانی اسلام که حداقل 6 سال دوره خارج فقه و اصول را طی کرده باشند.

ط - یک نفر به نمایندگی از شورای فرهنگی - اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی خدمات کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر افتخاری می‌باشد.

ماده 6 - وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند نسبت به تشکیل کمیته‌های ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران‌شیردهی در استان‌ها اقدام نماید. کمیته‌های موضوع این ماده موظف خواهند بود نتایج اقدامات خود را به کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج‌تغذیه با شیر مادر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارش نمایند.

ماده 7 - شرح وظایف و اختیارات کمیته‌های موضوع این قانون در حدود صلاحیت و شرایط

اجرای تصمیمات آن‌ها و نحوه انتخاب و ترکیب‌اعضاء کمیته‌های استانی به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.‌در هر حال تصمیمات کمیته‌های موضوع مواد 5 و 6 در صورت تأیید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا مقام مجاز از سوی وی قابل ابلاغ‌ خواهد بود.

ماده 8 - اعضاء کمیته‌های موضوع این قانون و مأمورین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجازاند از مرکز ارائه دهنده خدمات بهداشتی و‌درمانی، داروخانه‌ها و سایر مؤسساتی که در ارتباط با تولید و توزیع جانشین‌شونده‌های شیر مادر فعالیت می‌کنند بازدید به عمل آورند. این گونه‌مؤسسات مکلف به همکاری می‌باشند.

ماده 9 - متخلفین از اجرای این قانون، با رعایت مراتب و دفعات جرم، به تعزیر از قبیل نصب پارچه تخلف بر سردر داروخانه، تعطیل موقت آن،‌قطع موقت بعضی خدمات شهری یا جزای نقدی از یک تا صد میلیون ریال و در صورت تکرار جرم به حداکثر تعزیر و جزای نقدی در محاکم صالحه‌محکوم می‌گردند.

ماده 10 - آیین‌نامه اجرایی این قانون ظرف دو ماه بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 11 - کلیه قوانین مغایر با این قانون لغو می‌گردد.

قانون فوق مشتمل بر یازده ماده و چهار تبصره در جلسه روز سه‌شنبه بیست و دوم اسفند ماه یک هزار و سیصد و هفتاد و چهار مجلس شورای اسلامی‌تصویب و در تاریخ1374.12.27  به تأیید شورای نگهبان رسیده است.

رییس مجلس شورای اسلامی - علی‌اکبر ناطق نوری

آیین‌نامه اجرایی قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی

1375.09.21 - .8409ت16900ه - 1375.09.27 – 174

‌آموزش عالی و تحقیقات - استخدامی کشوری - بهداشت و درمان - تخلفات و مجازاتهای حرفه‌ای و صنفی - حمایت خانواده - سازمانهای دولتی - صنایع- کار - نظام پزشکی - نظام صنفی - نهادهای انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی غیر دولتی - واردات و صادرات &‌وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

هیأت وزیران در جلسه مورخ 1375.9.21 بنا به پیشنهاد شماره 4007 مورخ 1375.4.31 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استناد ماده (10)‌قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب 1374 - آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

آیین‌نامه اجرایی قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی

ماده 1 - ورود شیرخشک (‌شیر مصنوعی) و غذاهای کمکی شیرخوار منحصراً وسط اشخاص حقیقی و حقوقی که ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی را رعایت می‌کنند مجاز است.

ماده 2 - کلیه دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی مکلف به اجرای ضوابط تعیین شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، موضوع تبصره‌های (1) و(2) ماده (1) و ماده (2) قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی - که از این پس قانون نامیده می‌شود - هستند.

ماده 3 - اعطای چهارمین ماه مرخصی زایمان منوط به گواهی پزشک متخصص اطفال یا پزشک مرکز بهداشتی - درمانی (‌شهری و روستایی) همراه با شناسنامه‌شیرخوار (‌برای احراز عدم استفاده از شیرخشک) است، مگر این که مطابق مقررات دیگر برای آنها مرخصی زایمان بیشتری پیش‌بینی شده باشد.

ماده 4 - استفاده از مرخصی ساعتی تا سن (20) ماهگی کودک، منوط به ارایه گواهی مرکز بهداشتی - درمانی مبنی بر تغذیه شیرخوار توسط مادر است.

تبصره - بانوان مشمول قانون کار تابع ضوابط مربوط به خود هستند.

ماده 5 - مادران مشمول این آیین‌نامه پس از پایان مرخصی زایمان و در دوران شیردهی، باید در کار قبلی خود اشتغال یابند. (‌در این دوران نقل و انتقال آنها‌ممنوع است.

ماده 6 - مادران مشمول این آیین‌نامه می‌توانند طی ساعات مقرر کار روزانه، حداکثر از یک ساعت مرخصی ساعتی استفاده کنند.

مادران یاد شده می‌توانند بر حسب نیاز کودک مرخصی مزبور را حداکثر در سه نوبت استفاده کنند.

تبصره 1 - وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی و مؤسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است موظفند متناسب با تعداد مادرانی که فرزند خود‌را شیر می‌دهند، نسبت به ایجاد محل مناسب اقدام کنند،

تبصره 2 - ضوابط مربوط به ایجاد شیرخوارگاه و مهدکودک در کارگاه‌های مشمول قانون کار، بر اساس ماده (78) قانون کار و آیین‌نامه اجرایی شیرخوارگاه‌ها و‌مهدکودکهاست.

ماده 7 - وظایف و اختیارات "‌کمیته سیاستگزاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر" به شرح زیر است:

1-      تداوم سیاست ترویج تغذیه با شیر مادر.

2-      تعیین چگونگی برآورد نیاز و نظارت بر ورود، عرضه و فروش شیر خشک و غذاهای کمکی

شیرخوار و ابلاغ آن به مراجع ذیربط.

3-      تعیین چگونگی برآورد نیاز و نظارت بر ورود، عرضه و فروش شیرخشک و غذاهای کمکی

شیرخوار و ابلاغ آن به مراجع ذیربط.

4-      نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های آموزشی، تبلیغاتی و تحقیقاتی.

5-      بررسی تخلفات و ابلاغ آن به مراجع ذیربط.

6-      تعیین چگونگی استفاده از تحقیقات به عمل آمده در زمینه شیر مادر و تغذیه کمکی.

7-      نظارت بر فعالیتهای کمیته‌های استانی ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی.

تبصره 1 - کمیته موضوع این ماده می‌تواند برای انجام هرچه بهتر وظایف خود گروه‌های اجرایی ایجاد کند.

تبصره 2 - دستورالعمل چگونگی تشکیل جلسات و اداره آن، توسط کمیته مزبور تنظیم شده و به تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌رسد.

ماده 8 - تصمیم‌های کمیته سیاستگزاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر، پس از تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی لازم‌الاجراست.

ماده 9 - معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت، دران و آموزش پزشکی، رییس کمیته سیاستگزاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر ماد بوده و موظف است‌جلسات را به طور منظم تشکیل دهد.

ماده 10 - وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند نسبت به تشکیل کمیته‌های ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی در‌استانهایی که مقتضی بداند با ترکیب زیر اقدام کند:

1.معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی استان.

2.معاون دارو و درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی استان.

3.رییس نظام پزشکی مرکز استان.

4.دو نفر از اعضای کمیته استانی ترویج تغذیه با شیر مادر.

5.یک نفر پزشک متخصص زنان و زایمان.

6. یک نفر متخصص یا کارشناس علوم تغذیه.

7.یک نفر ماما.

8.یک نفر پرستار.

افراد موضوع این ماده با حکم رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی استان منصوب می‌شوند. خدمات کمیته‌های استانی افتخاری است.

ماده 11 - وظایف و اختیارات کمیته‌های استانی ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی به شرح زیر است:

-  نظارت بر چگونگی برآورد نیاز استان به شیر مصنوعی و توزیع صحیح آن.

-  نارت بر حسن اجرای برنامه‌های آموزشی، تبلیغاتی، انتشاراتی و تحقیقاتی.

 -ارایه گزارش اقدامهای انجام شده به کمیته سیاستگزاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر.

انجام امور محول شده از سوی کمیته سیاستگزاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر.

ماده 12 - معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی استان، رییس کمیته ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران‌شیردهی استان بوده و موظف است جلسات را به طور منظم تشکیل دهد.

ماده 13 - تصمیم‌های کمیته‌های استانی ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی، پس از تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی در استان مربوط قابل اجراست.

ماده 14 - دانشگاه‌های علوم پزشکی و اعضای کمیته‌های موضوع قانون بر حسن اجرای قانون و این آیین‌نامه در مؤسسات تولیدکننده و توزیع کننده نظارت‌کامل داشته و در صورت مشاهده تخلفات موضوع قانون، مراتب را در کمیته‌های استانی مطرح و در صورت تأیید، موضوع را به مراجع ذیصلاح برای تعقیب‌متخلفات اعلام می‌کنند.

حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور