قانون تصويب تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر

شماره۴۱۸۸۰/۴۲۳                                                                                  ۱۵/۶/۱۳۹۴

حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي دکتر حسن روحاني

رياست محترم جمهوري اسلامي ايران

عطف به نامه شماره ۱۵۹۷۸۳/۴۹۲۹۴ مورخ ۱۵/۱۰/۱۳۹۲ در اجراي اصل يکصد و بيست وسوم (۱۲۳) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون تصويب تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر که با عنوان لايحه به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديده بود، با تصويب در جلسه علني روز يکشنبه مورخ ۱۸/۵/۱۳۹۴ و تأييد شوراي محترم نگهبان، به پيوست ابلاغ مي گردد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

 شماره۷۶۸۲۱                                                                                           ۲۳/۶/۱۳۹۴

سازمان حفاظت محيط زيست

در اجراي اصل يکصد و بيست و سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به پيوست «قانون تصويب تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر» که در جلسه علني روز يکشنبه مورخ هجدهم مردادماه يکهزار و سيصد و نود و چهار مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ ۴/۶/۱۳۹۴ به تأييد شوراي نگهبان رسيده و طي نامه شماره ۴۱۸۸۰/۴۲۳ مورخ ۱۵/۶/۱۳۹۴ مجلس شوراي اسلامي واصل گرديده، جهت اجرا ابلاغ مي گردد.

با توجه به اصل يکصد و بيست و پنجم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران اجراي مفاد موافقتنامه منوط به انجام تشريفات امضاء سند، نزد امين اسناد و ترتيبات مندرج در ماده (۲۲) موافقتنامه مي باشد.

رئيس جمهور ـ حسن روحاني

قانون تصويب تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر

ماده واحده ـ تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در  خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر مورخ ۲۲/۹/۱۳۹۱ هجري شمسي (برابر با ۱۲/۱۲/۲۰۱۲ ميلادي) مشتمل بر بيست و نه ماده و پنج پيوست، به شرح ضميمه تصويب مي شود.

تبصره ـ رعايت اصل يکصد و سي و نهم (۱۳۹) قانون اساسي در اجراي ماده (۲۱) و اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسي در اجراي ماده (۲۳) تشريفات (پروتکل) الزامي است.

بسم الله الرحمن الرحيم

تشريفات (پروتکل) حفاظت از درياي خزر در برابر آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي الحاقي به کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر

مقدمه

دولتهاي ساحلي درياي خزر

جمهوري آذربايجان

جمهوري اسلامي ايران

جمهوري قزاقستان

فدراسيون روسيه

ترکمنستان

که از اين پس «طرفهاي متعاهد» خوانده مي شوند و عضو کنوانسيون چهارچوب حفاظت از محيط زيست دريايي درياي خزر، منعقده در تهران، جمهوري اسلامي ايران، به تاريخ ۱۳/۸/۱۳۸۲ هجري شمسي (۴ نوامبر ۲۰۰۳ميلادي)، مي باشند.

با عزم به اجراي کنوانسيون، به ويژه مواد(۷) و بند(۱) ماده(۱۱) آن با در نظر گرفتن برنامه اقدام راهبردي کنوانسيون براي درياي خزر، منعقده در تهران، جمهوري اسلامي ايران، به تاريخ ۲۲/۸/۱۳۸۷ هجري شمسي (۱۲ نوامبر ۲۰۰۸ ميلادي) با تصديق ويژگي منحصر به فرد زيست بوم شناسي و آب شناسي درياي خزر به عنوان بزرگترين پيکره آبي درون سرزميني در کره زمين با ابراز تمايل به پيگيري حمايت و حفاظت از محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي و بهره برداري پايدار از منابع طبيعي درياي خزر به عنوان جزئي يکپارچه از فرآيند توسعه، که پاسخگوي نيازهاي نسل هاي فعلي و آينده به شيوه اي منصفانه باشد،با آگاهي از خطرات جدي اي که از جانب آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي متوجه محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي، منابع زنده و سلامت انساني مي شود، با مدنظر قرار دادن ويژه مشکلات زيست محيطي ناشي از تغييرات سطح آب دريا با توجه به اهميتي که کشورهاي ساحلي درياي خزر براي برنامه جهاني اقدام براي حمايت از محيط زيست دريايي ناشي از فعاليت هاي مستقر در خشکي، منعقده در واشنگتن دي.سي، به تاريخ ۳ نوامبر ۱۹۹۵ ميلادي، (۱۲/۸/۱۳۷۴ هجري شمسي) قائل هستند، به ترتيب زير موافقت نمودند:

ماده۱ـ هدف تشريفات (پروتکل) هدف از اين تشريفات (پروتکل)، پيشگيري، مهار و کاهش و تا حد امکان از ميان بردن آلودگي محيط زيست دريايي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي است تا اين که محيط زيست دريايي درياي خزر از لحاظ زيست محيطي سالم شده و حفظ گردد.

ماده۲ـ کاربرد اصطلاحات از لحاظ اين تشريفات (پروتکل):

الف ـ «اجلاس طرفهاي متعاهد» به معني نهاد موضوع ماده(۲۲) کنوانسيون است.

ب ـ «دبيرخانه» به معني نهاد موضوع ماده(۲۳) کنوانسيون است.

پ ـ «بهترين فنون موجود (بي.اِي.تي)» به معني جديدترين مرحله پيشرفت فرآيندها، تسهيلات يا روشهاي عملياتي است که بيانگر مناسب بودن عملي يک اقدام خاص براي محدود کردن خروجي ها و ضايعات مي باشد. «فنون» شامل فناوري هاي مورد استفاده و روش طراحي ، ساخت، نگهداري، بهره برداري و از کار انداختن تأسيسات مي شود.

ت ـ «بهترين رويه هاي زيست محيطي (بي.اي.پي)» به معني اعمال مناسب ترين ترکيب تدابير و راهبردهاي کنترل زيست محيطي مي باشد.

ث ـ «منطقه ساحلي» به معني مناطق خشکي مجاور خط ساحلي است که به علت نزديکي به دريا و بر اثر تغييرات سطح آب دريا آسيب پذير مي باشد.

ج ـ «نقطه بحراني» به معني بخش محدود و معيني از خشکي، پيشرفتگي آب سطحي، يا لايه آبزي معيني است که در معرض آلودگي بيش از حد بوده و نيازمند توجه همراه با اولويت است تا از آثار مخرب بالفعل يا بالقوه بر سلامت انساني، زيست بوم¬ ها، يا منابع و عرصه هاي طبيعي داراي اهميت اقتصادي پيشگيري شده يا اين قبيل آثار کاهش يابند.

چ ـ «آلودگي ناشي از منابع مستقر در خشکي» به معني آلودگي دريا از همه نوع منابع نقطه اي و پراکنده واقع در خشکي است که از طريق آب، از طريق هوا يا به طور مستقيم از ساحل به محيط زيست دريايي برسد.

ح ـ «منابع نقطه اي» به معني منابع آلودگي مستقر در خشکي است که مواد خروجي از هر نوع مجراي قابل تشخيص، محدود، و مجزا وارد محيط زيست مي گردد که مواردي از قبيل لوله ها، خروجي هاي فاضلاب، کانالها، گودالها، تونلها، مجراها يا چاههايي که آلوده کننده ها از آنها تخليه مي شوند يا ممکن است از آنها تخليه شوند، را شامل مي شود اما محدود به آنها نمي شود.

خ ـ «منابع پراکنده» به معني منابع آلودگي مستقر در خشکي، غير از منابع نقـطه اي، اسـت که مـواد از طريـق آنـها در نتيجه هرزآب هـاي زمين، بارنـدگي، رسوبات جوي، زهکـشي، تراوش، يا تغييـرات آب شـناسي يا تخريب زيستگاهها وارد محيط زيست مي شود.

د ـ «خروج» به معني هر نوع تخليه، برون ريزي يا رهاسازي مواد آلوده کننده به آب، هوا يا خاک است.

ذ ـ «کنترل خروجي ها» به معني کنترل هايي است که مستلزم محدوديت خاص خروجي ها است، از قبيل مقادير محدود خروجي، يا هر نوع محدوديت يا شرايط ديگر ناظر بر آثار، ماهيت يا ساير ويژگي هاي يک خروجي يا شرايط عملياتي است که بر خروجي تأثير مي گذارد.

ر ـ «مقادير محدود خروجي» به معني جرم، که با برخي عوامل خاص تعيين مي گردد، تراکم يا سطح يک خروجي است که نمي تواند طي يک يا چند دوره زماني افزايش يابد. مقادير محدود خروجي براي مواد معمولاً در نقطه اي اعمال مي شود که اين خروجي ها از تأسيسات خارج مي شود و رقيق شدن در تعيين آنها درنظر گرفته نمي شود.

ز ـ «استاندارد کيفيت زيست محيطي (اي.کيو.اس)» به معني تراکم يک ماده خاص يا گروهي از مواد در آب، رسوبات يا جانداران است که به منظور حفاظت از سلامت انساني و محيط زيست، نبايد از حدخاصي فراتر رود.

ژ ـ «هدف کيفيت زيست محيطي(اي.کيو.اُ)» به معني هدفي است که وضعيت مطلوب کيفيت زيست محيطي را تبيين نموده و بايد در يک منطقه زيست محيطي خاص، نظير رودخانه، ساحل يا منطقه صنعتي، رعايت گردد.

ماده۳ـ دامنه شمول اين تشريفات (پروتکل) طبق ماده(۳) کنوانسيون و به موجب ماده(۱) اين تشريفات (پروتکل) در موارد زير اعمال مي شود:

الف ـ خروجي مواد آلوده کننده ناشي از منابع نقطه اي و پراکنده مستقر در خشکي که آثار مخربي بر محيط زيست دريايي و يا مناطق ساحلي درياي خزر به جا گذارده يا بتواند به جاي گذارد. اين خروجي ها، شامل موادي مي¬باشند که از جمله از طريق رودخانه ها، کانال ها يا ساير مجراهاي آبي، جريانهاي آبي زيرزميني، زباله ها و فاضلاب هاي ساحلي، زباله هاي دفن شده در زيربستر دريا که از خشکي به آن دسترسي وجود داشته باشد يا از طريق هرزآب ها، به محيط زيست دريايي شامل آبهاي لب شور، باتلاق هاي شوره زار و تالاب هاي ساحلي برسد.

ب ـ ورود مواد آلوده کننده از منابع مستقر در خشکي که تحت شرايط مذکور در پيوست شماره(۳)، که از طريق جو وارد محيط زيست دريايي درياي خزر شود.

پ ـ آلودگي ناشي از فعاليت هايي از قبيل تغيير فيزيکي وضعيت طبيعي خط ساحلي و تغيير يا انهدام مناظر يا زيستگاهها، به محيط زيست دريايي و يا مناطق ساحلي درياي خزر صدمه وارد نمايد.

ماده۴ـ تعهدات کلي

۱ـ طرفهاي متعاهد به طور انفرادي يا مشترک کليه تدابير لازم را به موجب مقررات کنوانسيون به منظور پيشگيري، مهار، کاهش و تا حد امکان از بين بردن آلودگي و هر اثر مخرب ديگر بر محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر ناشي از فعاليت هاي مستقر در خشکي به عمل خواهند آورد.

۲ـ طرفهاي متعاهد، به ويژه اقدامات زير را به عمل خواهند آورد:

الف ـ اعمال اصل پيشگيري که به موجب آن هرگاه تهديد آسيب جدي يا غيرقابل جبران به محيط زيست دريايي يا سلامت عمومي وجود داشته باشد، فقدان قطعيت کامل علمي نمي تواند دليلي بر به تعويق انداختن اقدامات مقرون به صرفه براي جلوگيري از چنين آسيبي محسوب شود.

ب ـ اعمال اصل پرداخت هزينه ها از سوي آلوده کننده، که به موجب آن هزينه هاي اقدامات پيشگيري، مهار و کاهش آلودگي بايد از سوي آلوده کننده پرداخت شود.

پ ـ ترويج همکاري بين طرفهاي متعاهد در ارزيابي آثار زيست محيطي در خصوص فعاليت هايي که احتمال مي رود آثار نامطلوب چشمگيري بر محيط زيست دريايي درياي خزر به جا بگذارد.

ت ـ اطمينان از اين که در جريان تدوين طرحها و برنامه ها، عوامل زيست محيطي، از جمله جنبه هاي مرتبط با سلامت، به طور کامل مدنظر قرار گيرند.

ث ـ اجراي اقدامات پيشگيرانه براي به حداقل رساندن خطر آلودگي ناشي از حوادث صنعتي و بلاياي طبيعي از طريق برنامه آمادگي و واکنش نسبت به بلايا

ج ـ اتخاد تدابير حفاظتي خاص در برابر آلودگي از منابع مستقر در خشکي و فعاليت هايي که بالقوه به مناطق تخم ريزي طبيعي ماهي خاويار، ماهي آزاد درياي خزر و ساير گونه هاي ارزشمند لطمه مي زند.

چ ـ ترويج توسعه پايدار مناطق ساحلي از طريق رهيافتي يکپارچه نسبت به توسعه مناطق ساحلي

ح ـ تلاش براي همکاري بر مبناي رضايت متقابل در دستيابي به اهداف اين تشريفات (پروتکل) با دولتهاي غيرساحلي که بخشهايي از حوزه آبريز درياي خزر در قلمرو آنها واقع شده است.

ماده۵ ـ اقدامات اجرائي

۱ـ هر طرف متعاهد يک مقام ملي صالح را براي هماهنگي اجراي اين تشريفات (پروتکل) تعيين خواهد کرد و مراتب را از طريق دبيرخانه به اطلاع ساير طرفهاي متعاهد خواهد رساند.

۲ـ در اجراي اين تشريفات (پروتکل)، طرفهاي متعاهد موارد زير را انجام خواهند داد:

الف ـ تصويب برنامه ها يا طرحهاي اقدام منطقه اي و يا ملي مبتني بر کنترل منبع آلودگي و اقدامات مهارکننده، و در صورت اقتضاء، تدوين جدولهاي زماني براي تکميل اين طرحها و برنامه ها. در جريان تدوين اين قبيل برنامه ها يا طرح ها، طرفهاي متعاهد مي توانند توصيه هاي برنامه اقدام جهاني براي حفاظت از محيط زيست دريايي ناشي از فعاليت هاي مستقر در خشکي و مقررات مربوط برنامه اقدام راهبردي درياي خزر را مدنظر قرار دهند.

ب ـ مدنظر قرار دادن فعاليتها و مواد مندرج در پيوست شماره (۱) از طريق تدوين، تصويب و اجراي تدريجي موارد زير:

اول ـ کنترل خروجي¬ها، از جمله محدوديت مقادير خروجي مواد مربوط، استانداردهاي کيفيت زيست محيطي و اهداف کيفي زيست محيطي، و همچنين رويه هاي مديريتي مبتني بر عوامل مندرج در پيوست شماره (۱) و

دوم ـ جداول زماني دستيابي به اين محدوديت ها، رويه هاي مديريتي و اقدام هاي مورد توافق طرفهاي متعاهد

پ ـ بکارگيري يا ترغيب بهترين فنون موجود و بهترين رويه هاي زيست محيطي و اجراء، دسترسي و انتقال فناوريهايي که از لحاظ زيست محيطي سالم باشند، از جمله فناوري هاي مربوط به توليد سالم تر، با در نظر داشتن شرايط و معيارهاي اجتماعي، اقتصادي و فناورانه مذکور در پيوست شماره (۵)

ماده۶ ـ دستورالعمل ها و استانداردهاي مشترک

۱ـ به موجب ماده(۱۸) کنوانسيون، طرفهاي متعاهد به تدريج، و در صورت لزوم با همکاري سازمان هاي صلاحيتدار بين المللي، دستورالعمل هاي مشترک، و در صورت اقتضاء، استانداردها يا معيارهاي مشترک را به ويژه در موارد زير تنظيم و تصويب خواهند کرد:

الف ـ طول، عمق و موقعيت خطوط لوله براي پسماندهاي ساحلي، به ويژه با توجه به روشهاي مورد استفاده براي تصفيه خروجي ها

ب ـ الزامات خاص براي خروجي هايي که نياز به تصفيه جداگانه دارند.

پ ـ کيفيت آب دريا که براي حفاظت از سلامت انساني، منابع زنده و زيست بومهاي مورد استفاده براي مقاصد خاص ضرورت دارد.

ت ـ کنترل، و در صورت لزوم، جايگزيني تدريجي محصولات، تأسيسات و فرآيندهاي صنعـتي و ساير فرآيندهايي که موجـب آلودگي مهم محيط زيـست دريايي و مناطق ساحلي مي گردد.

ث ـ الزامات خاص مربوط به کميت مواد تخليه شده (مذکور در پيوست شماره ۱)، ميزان تراکم آنها در مواد خروجي و روشهاي تخليه آنها

۲ـ برنامه ها و طرحهاي اقدام منطقه اي موضوع جزء (الف) بند(۲) ماده(۵) اين تشريفات (پروتکل) با رعايت موارد زير تدوين و اجراء خواهند شد:

الف ـ طرفهاي متعاهد مقادير مشترک محدوديت خروجي ها، استانداردهاي کيفيت زيست محيطي يا اهداف کيفي زيست محيطي، و همچنين جداول زماني اجراي تدابير اتخاذ شده را با هدف پيشگيري، کاهش يا، در صورت اقتضاء، محو آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي را براي مواد مذکور در پيوست شماره (۱) اين تشريفات (پروتکل) تعيين کرده و به صورت دوره اي مورد بازبيني قرار خواهند داد؛  و

ب ـ اجلاس طرفهاي متعاهد معيارهاي پيشگيري از آلودگي را تعيين کرده و تدابير مقتضي توصيه شده براي کاهش، مهار و محو آلودگي محيط زيست دريايي درياي خزر از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي را تعيين خواهد نمود و آنها را با استفاده از اطلاعات روزافزوني که از طريق برنامه هاي پايشي مذکور در ماده(۱۳) اين تشريفات (پروتکل) فراهم مي آيد، تغييرات صورت گرفته در فعاليت هاي صنعتي و ساير فعاليت هاي انساني و پيشرفت هاي احتمالي علمي و فناوري هاي مهار آلودگي، به صورت دوره اي روزآمد خواهد نمود.

ماده۷ـ آلودگي از منابع نقطه اي

۱ـ طرفهاي متعاهد اطمينان حاصل خواهند نمود که کنترل خروجي منابع نقطه اي آلودگي با مواد مذکور در پيوست شماره (۱)، که واجد آثار مخربي بر محيط زيست دريايي يا مناطق ساحلي بوده يا بتواند داشته باشد، مبتني بر بهترين فنون موجود و بهترين رويه هاي زيست محيطي يا مقادير مربوط به محدوديت خروجي ها مي باشد.

۲ـ طرفهاي متعاهد طرحهاي اقدام ملي همراه با جدول هاي زماني براي تحقق کاهش اساسي ورودي آلوده کننده ها از منابع نقطه اي را بر مبناي فهرست نقاط بحراني که توسط اجلاس طرفهاي متعاهد تصويب و هر دو سال يکبار مورد بازبيني و تجديد نظر قرار خواهد گرفت، تصويب و اجراء خواهند کرد.

۳ـ خروجي مواد از منابع نقطه اي منوط به مجوز يا مقررات تنظيم کننده از سوي مقامات صلاحيتدار ملي طرفهاي متعاهد با در نظر گرفتن مفاد اين تشريفات (پروتکل)، پيوست شماره (۴) آن، و تصميم ها و توصيه هاي مربوط اجلاس طرفهاي متعاهد خواهد بود.

۴ـ به اين منظور، طرفهاي متعاهد، سامانه(سيستم) بازرسي منظمي توسط مقامات صلاحيتدار ملي خود را براي ارزيابي ميزان رعايت مجوزها و مقررات تنظيم کننده ميزان خروجي مواد به محيط زيست وضع خواهند کرد. طرفهاي متعاهد براي حصول اطمينان از اجراي اين مجوزها و مقررات، ضمانت اجراهاي مناسبي را وضع خواهند کرد.

ماده۸ ـ آلودگي از منابع پراکنده

۱ـ طرفهاي متعاهد اطمينان حاصل خواهند نمود که روشهاي کنترل منابع پراکنده آلودگي با مواد مندرج در پيوست شماره (۱) که به محيط زيست دريايي يا مناطق ساحلي درياي خزر لطمه وارد کرده يا مي توانند لطمه وارد کنند مبتني بر بهترين فنون موجود و بهترين رويه هاي زيست محيطي باشند.

۲ـ طرفهاي متعاهد به منظور رعايت استاندارد کيفيت زيست محيطي و هدف کيفيت زيست محيطي مورد توافق براي مواد مندرج در پيوست شماره (۱)اين تشريفات (پروتکل) طبق معيارهاي مذکور در پيوست شماره (۲)، کليه تدابير مقتضي را به عمل خواهند آورد تا حجم آلودگي ناشي از فعاليت هاي کشاورزي که به محيط زيست دريايي يا مناطق ساحلي درياي خزر لطمه وارد مي کنند به طور اساسي کاهش پيدا کند.

ماده۹ـ آلودگي ناشي از ساير فعاليتها

۱ـ طرفهاي متعاهد اطمينان حاصل خواهند نمود که فعاليتهايي که آثار مخربي بر محيط زيست دريايي يا مناطق ساحلي درياي خزر وارد نموده يا بتوانند وارد نمايند و مشمول مواد (۷) و (۸) اين تشريفات (پروتکل) قرار نمي گيرند، بر مبناي بهترين فنون موجود و بهترين رويه هاي زيست محيطي صورت گيرند.

۲ـ طرفهاي متعاهد کليه تدابير مقتضي را به عمل خواهند آورد تا از آلودگي محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي در نتيجه تغييرات سطح آب دريا پيشگيري کنند و آن را کنترل و کاهش داده و تا حد امکان محو نمايند. به اين منظور، آنها از تأسيسات نفتي و شيميايي و اراضي آلوده به نفت که در معرض تهديد بالقوه آبگرفتگي باشند حفاظت به عمل خواهند آورد، و تأسيسات و انبارهاي ذخيره متروک ساحلي را برخواهند چيد.

ماده۱۰ـ رهيافت يکپارچه در قبال توسعه مناطق ساحلي

۱ـ طرفهاي متعاهد به طور انفرادي و در صورت اقتضاء، مشترک رهيافتي يکپارچه را در قبال توسعه مناطق ساحلي، از جمله بر مبناي برنامه ريزي مناطق ساحلي اتخاذ خواهند نمود. آنها تدابير تعديل کننده اي را تصويب و اجراء خواهند کرد تا اثرات منفي بلاياي طبيعي، از قبيل تغييرات بلندمدت سطح آب دريا، طوفانها، هجوم امواج، زمين لرزه، و فرسايش ساحل، بر ساکنان و زيرساخت هاي مناطق ساحلي، کاهش يابد.

۲ـ طرفهاي متعاهد کليه تدابير لازم را براي کاهش و معکوس کردن روند جنگل زدايي و تخريب اراضي مناطق ساحلي به عمل خواهند آورد و طرحها و برنامه هاي ملي را با هدف احياي جنگل ها و مقابله با بيابان زايي تدوين و اجراء خواهند کرد.

ماده۱۱ـ آثار فرامرزي

۱ـ هر گاه احتمال برود که آلودگي ناشي از فعاليت¬ها و منابع مستقر در خشکي که منشأ آن هر طرف متعاهد باشد، بتواند به مناطق ساحلي يک يا چند طرف متعاهد ديگر يا محيط زيست دريايي درياي خزر صدمه بزند، طرف متعاهد ذي ربط به منظور حل اين مسأله، طرفهاي متعاهدي را که احتمالاً در معرض اين صدمات قرار گيرند، آگاه و با آنها مشورت خواهد نمود.

۲ـ چنانچه جريان يک آبراه که از قلمرو دو يا چند طرف متعاهد عبور کرده يا مرز بين آنها را تشکيل مي دهد، موجب آلودگي محيط زيست دريايي درياي خزر شده يا بتواند موجب چنين آلودگي اي شود، طرفهاي متعاهد ذي ربط با يکديگر به منظور حصول اطمينان از اجراي کامل اين تشريفات (پروتکل) همکاري خواهند نمود و از جمله در صورت اقتضاء، مبادرت به تأسيس نهادهاي مشترک مسؤول شناسايي و رفع مشکلات آلودگي خواهند کرد.

۳ـ يک طرف متعاهد در قبال آلودگي اي که منشأ آن در قلمرو دولت يا دولت هاي غيرمتعاهد باشد، مسؤول نخواهد بود.

ماده۱۲ـ ارزيابي آثار زيست محيطي

۱ـ طرفهاي متعاهد به موجب ماده (۱۷) کنوانسيون، دستورالعمل هاي منطقه اي و دستورالعمل هاي مرتبط ملي راجع به ارزيابي آثار بالقوه زيست محيطي پروژه ها و فعاليت هاي مستقر در خشکي از جمله آثار فرامرزي را تنظيم و تصويب خواهند کرد و اين دستورالعمل ها را بازبيني و در صورت اقتضاء، روزآمد خواهند کرد.

۲ـ هر طرف متعاهد رويه هاي ارزيابي آثار زيست محيطي فعاليت ها يا پروژه هاي طرح ريزي شده مستقر در خشکي واقع در قلمرو خود را که احتمال مي رود موجب آثار مخرب چشمگير بر محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر شود را تنظيم و اعمال نمايد.

۳ـ اجراي فعاليت ها و پروژه هاي مذکور در بند(۲) فوق منوط به مجوز کتبي قبلي از مقامهاي صلاحيتدار طرف متعاهد خواهد بود که يافته ها و توصيه هاي ارزيابي آثار زيست محيطي را به طور کامل مدنظر قرار خواهند داد.

ماده۱۳ـ جمع آوري اطلاعات و داده ها، پايش و ارزيابي

۱ـ طرف هاي متعاهد در چهارچوب مقررات و برنامه هاي پايشي مذکور در ماده(۱۹) کنوانسيون، و در صورت لزوم با همکاري سازمان هاي بين المللي صلاحيتدار، تا حدامکان نسبت به موارد زير اقدام به عمل خواهند آورد:

الف ـ جمع آوري داده ها و اطلاعات و تهيه و نگهداري بانک اطلاعاتي ملي در خصوص شرايط ويژگي هاي فيزيکي، زيست شناسي و شيميايي محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر

ب ـ جمع آوري داده ها و اطلاعات و تهيه و نگهداري بانک اطلاعاتي ملي از ورود مواد مذکور در پيوست شماره (۱) ناشي از منابع مستقر در خشکي، از جمله اطلاعات مربوط به توزيع منابع و کميت مواد وارد شده به محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر

پ ـ اجراي ارزيابي منظم منطقه اي (حداقل هر پنج سال يکبار) در خصوص وضعيت محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر

ت ـ ارزيابي نظام يافته سطح آلودگي در سواحل خود، به ويژه در خصوص فعاليت ها و مواد مذکور در پيوست شماره (۱) و ارائه دوره اي اين اطلاعات به دبيرخانه

۲ـ طرفهاي متعاهد در زمينه تعيين عناصر برنامه هاي پايش منطقه اي و نيز برنامه هاي مشابه پايشي ملي، که شامل کنترل تحليلي کيفيت، و ترغيب ذخيره، استخراج و مبادله اطلاعات باشد، همکاري خواهند نمود.

۳ـ اطلاعات موضوع بند (۱) اين ماده از طريق دبيرخانه در اختيار ساير طرفهاي متعاهد قرار خواهد گرفت.

ماده۱۴ـ مبادله اطلاعات طرفهاي متعاهد به موجب ماده (۲۱) کنوانسيون، به طور مستقيم، يا از طريق دبيرخانه، اقدام به مبادله منظم داده ها و اطلاعات مربوط به وضعيت محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي و اطلاعات مربوط به اجراي اين تشريفات (پروتکل) خواهند نمود. طرفهاي متعاهد سامانه ها و شبکه هايي را براي تبادل اطلاعات ايجاد خواهند نمود.

ماده۱۵ـ مشارکت عمومي

۱ـ هر طرف متعاهد، طبق ماده(۲۱) کنوانسيون و قوانين ملي خود، مشارکت مقامهاي محلي و عموم مردم را در اقداماتي که براي حفاظت از محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر در مقابل آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي، ضرورت داشته باشد از جمله ارزيابي هاي آثار زيست محيطي و فرآيندهاي تصميم گيري مربوط به اجراي اين تشريفات (پروتکل) ترغيب خواهد نمود.

۲ـ هر طرف متعاهد، طبق ماده(۲۱) کنوانسيون و قوانين ملي خود، دسترسي عموم به اطلاعات مربوط به شرايط محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر، اقدامات صورت گرفته يا برنامه ريزي شده براي پيشگيري، مهار و کاهش آلودگي، را با در نظر گرفتن مفاد موافقتنامه هاي بين¬المللي موجود در خصوص دسترسي عمومي به اطلاعات زيست محيطي که در آن عضويت دارد، تسهيل خواهد کرد.

ماده۱۶ـ همکاري و کمک

۱ـ طرفهاي متعاهد به صورت منطقه اي از طريق دبيرخانه، يا در صورت اقتضاء، به صورت دوجانبه در امر پيشگيري، مهار و کاهش، و تا حدامکان براي محو، آلودگي محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي، همکاري خواهند نمود.

۲ـ طرفهاي متعاهد با رعايت ماده(۲۰) کنوانسيون، همکاري هاي علمي و فناورانه در خصوص آلودگي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي، به ويژه در زمينه تحقيق در خصوص کميت و کيفيت ورودي ها، راهها، وضعيت نهائي و آثار آلوده کننده ها بر محيط زيست و تدوين روشها و فنون جديد پيشگيري، کاهش و محو آلودگي از جمله تدوين و اجراي رهيافت هاي توليد پاک تر بدين منظور را تشويق خواهند کرد.

۳ـ طرفهاي متعاهد کوشش خواهند نمود تا به طور مستقيم يا از طريق دبيرخانه، با طرفهاي متعاهدي که تقاضاي مساعدت مي نمايند، به ويژه در زمينه هاي زير همکاري کنند:

الف ـ تدوين برنامه هاي علمي، فني، آموزشي و آگاه سازي عمومي، و آموزش کارکنان علمي، فني و اداري

ب ـ ارائه مشورت هاي فني، اطلاعات و ساير کمکها

۴ـ طرفهاي متعاهد با سازمان هاي بين المللي، برنامه ها و موافقتنامه هاي بين المللي مربوط به پيشگيري، کاهش و مهار آلودگي محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي ناشي از منابع و فعاليت هاي مستقر در خشکي همکاري خواهند نمود.

ماده۱۷ـ گزارش دهي

۱ـ هر طرف متعاهد گزارش هايي از اقداماتي را که براي اجراي اين تشريفات (پروتکل) انجام داده است، به شکل تعيين شده توسط اجلاس طرفهاي متعاهد، به دبيرخانه ارائه خواهد نمود. دبيرخانه گزارشهاي دريافتي را براي کليه طرفهاي متعاهد ارسال خواهد نمود.

۲ـ اين قبيل گزارش ها، از جمله، شامل موارد زير خواهد بود:

الف ـ اطلاعات مربوط به تدابير قانوني و تنظيم کننده، برنامه هاي اقدام، برنامه ها و ساير گامهاي برداشته شده براي اجراي اين تشريفات (پروتکل)، پيوست هاي آن و توصيه هاي تصويب شده به موجب آنها

ب ـ داده هاي مربوط به کميت مواد نگراني آور موضوع پيوست شماره (۱) که به درياي خزر تخليه شده باشد.

پ ـ داده هاي آماري راجع به مجوزهاي صادره به موجب ماده(۷) اين تشريفات (پروتکل)

ت ـ داده ها و اطلاعات ناشي از اقدامات پايشي موضوع ماده(۱۳) اين تشريفات (پروتکل)

ث ـ اطلاعات مربوط به آلودگي ناشي از فعاليت هايي که خطوط ساحلي را تغيير داده يا بتواند تغيير دهد و زيستگاههاي واقع در مناطق ساحلي را به طور نامطلوب تحت تأثير قرار دهد.

ج ـ اطلاعات مربوط به نتايج حاصل از محو و مهار آلودگي در نقاط بحراني

چ ـ اطلاعات مربوط به اجراي طرحهاي اقدام، برنامه ها و اقدامات مصوب به موجب اين تشريفات (پروتکل) جهت پيشگيري، مهار و کاهش آلودگي و تا حد امکان، محو آلودگي محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي ناشي از منابع و فعاليتهاي مستقر در خشکي، از جمله اطلاعات مربوط به نتايج حاصله، و حسب مورد مشکلات موجود در جريان اجراي اين تشريفات (پروتکل)

۳ـ گزارش هاي منطقه اي در خصوص اجراي اين تشريفات (پروتکل) و وضعيت محيط زيست دريايي و مناطق ساحلي درياي خزر از طريق دبيرخانه با استفاده از داده ها و اطلاعات مندرج در گزارش هاي ملي تهيه خواهند شد.

۴ـ هيچکدام از مفاد اين تشريفات (پروتکل)، موجب نمي شود که يک طرف متعاهد ملزم به ارائه اطلاعاتي شود که انتشار آنها مغاير منافع امنيت ملي آن طرف است.

ماده۱۸ـ رعايت

۱ـ طرفهاي متعاهد به منظور تسهيل اجراي اين تشريفات (پروتکل)، رويه هاي تضمين کننده را تنظيم خواهند نمود که در اجلاس طرفهاي متعاهد به تصويب خواهد رسيد.

۲ـ اجلاس طرفهاي متعاهد:

الف ـ بر مبناي گزارشهاي موضوع ماده(۱۷) و ساير اطلاعات ارائه شده توسط طرفهاي متعاهد، رعايت تشريفات (پروتکل) و تصميم ها و توصيه هاي مصوب به موجب آن را مورد بازبيني و ارزيابي قرار خواهد داد.

ب ـ در صورت اقتضاء، تصميماتي را براي تضمين رعايت تشريفات (پروتکل) و تصميمات متخذه به موجب آن اخذ و اجراي توصيه ها از جمله اقداماتي براي کمک به يک طرف متعاهد به منظور اجراي تعهدات خود را ترغيب خواهد کرد.

ماده۱۹ـ مقررات سازماني

۱ـ از لحاظ اين تشريفات (پروتکل) و به موجب بند(۱۰) ماده(۲۲) کنوانسيون، اجلاس طرفها، از جمله موارد زير را انجام خواهد داد:

الف ـ بازبيني مستمر اجراي تشريفات (پروتکل)

ب ـ نظارت بر کار دبيرخانه و ارائه دستورالعمل در خصوص فعاليت هاي آن

پ ـ بازبيني مستمر محتواي تشريفات (پروتکل)

ت ـ بررسي و تصويب اصلاحات اين تشريفات (پروتکل) يا پيوست هاي آن و نيز تصويب پيوست هاي جديد

ث ـ بررسي گزارش هاي ارائه شده از سوي دبيرخانه در خصوص موضوعات مربوط به اين تشريفات (پروتکل)

ج ـ بررسي کارايي تدابير تصويب شده و ضرورت تصويب تدابير ديگر، از جمله تدابير مندرج در پيوست ها

چ ـ تصويب و در صورت اقتضاء، مرور اقدامات، طرحهاي اقدام و برنامه هاي منطقه اي مربوط طبق ماده(۵) اين تشريفات (پروتکل)

ح ـ تصويب و در صورت اقتضاء، مرور دستورالعمل ها، استانداردها يا معيارهاي منطقه اي طبق ماده (۶) اين تشريفات (پروتکل)

خ ـ تصويب و در صورت اقتضاء، مرور رويه هاي تبادل اطلاعات و کمک به تدوين سامانه هاي اطلاعاتي و شبکه هاي تبادل اطلاعات طبق ماده(۱۴) اين تشريفات (پروتکل)

د ـ بازبيني و ارزيابي اطلاعات ارائه شده از سوي طرفهاي متعاهد طبق مواد(۱۳)، (۱۴) و(۱۷) اين تشريفات (پروتکل)

ذ ـ بازبيني و ارزيابي رعايت مفاد اين تشريفات (پروتکل)، تصميم ها و توصيه هاي متخذه به موجب آن توسط طرف هاي متعاهد به گونه پيش بيني شده در ماده(۱۸) اين تشريفات (پروتکل)

ر ـ تصويب، بازبيني و در صورت لزوم اصلاح فهرست نقاط بحراني به گونه پيش بيني شده در ماده(۷) اين تشريفات (پروتکل)

ز ـ در صورت اقتضاء، درخواست خدمات فني و مالي نهادهاي بين المللي و مؤسسات علمي ذي ربط براي تحقق اهداف اين تشريفات (پروتکل)

ژ ـ تأسيس نهادهاي فرعي طبق بندهاي (الف) و (ج) ماده(۲۲) کنوانسيون که براي اجراي اين تشريفات (پروتکل) ضرورت داشته باشد.

۲ـ از لحاظ اين تشريفات (پروتکل) و طبق بند(۴) ماده(۲۳) کنوانسيون، دبيرخانه از جمله موارد زير را انجام خواهد داد:

الف ـ تهيه گزارش ها و نتايج تحقيقاتي که براي اجراي اين تشريفات (پروتکل) مورد نياز باشد يا توسط طرفهاي متعاهد درخواست شده باشد، جهت ارائه به طرفهاي مذکور

ب ـ ارسال اطلاعات ارائه شده به دبيرخانه طبق ماده(۱۳) اين تشريفات (پروتکل)، براي طرفهاي متعاهد

پ ـ تهيه پيش نويس برنامه ها، طرحهاي اقدام يا تدابير منطقه اي مصوب اجلاس طرفهاي متعاهد طبق ماده(۵) اين تشريفات (پروتکل)

ت ـ تهيه پيش نويس دستورالعمل ها، استانداردها يا معيارهاي منطقه اي موضوع ماده(۶) اين تشريفات (پروتکل)، جهت تصويب اجلاس طرفهاي متعاهد

ماده۲۰ـ تأمين بودجه

۱ـ طرفهاي متعاهد به منظور تحقق اهداف اين تشريفات (پروتکل)، تا حد امکان تأمين منابع مالي براي تدوين و اجراي برنامه ها، پروژه ها و اقدامات مربوط را تضمين خواهند کرد. به اين منظور، طرفهاي متعاهد:

الف ـ منابع مالي داخلي موجود را تعهد خواهند نمود.

ب ـ تدارک منابع مالي از منابع و سازوکارهاي تأمين بودجه دوجانبه يا چندجانبه، از جمله کمکها و وامها، را تشويق خواهند کرد.

پ ـ به جستجوي روشها و مشوقهاي مبتکرانه براي تدارک و هدايت منابع، از جمله موارد مربوط به بنيادها، نهادهاي دولتي کشورهاي ديگر، سازمان هاي بين المللي، سازمان هاي غيردولتي، و نهادهاي بخش خصوصي، خواهند پرداخت

۲ـ مقررات مالي کنوانسيون، با اعمال اصلاحات لازم، در مورد اين کنوانسيون اعمال خواهد شد، مگر آنکه اجلاس طرفهاي متعاهد به گونه ديگري مقرر نمايد.

ماده۲۱ـ حل و فصل اختلافات هر گونه اختلاف بين طرفهاي متعاهد در ارتباط با اجراء يا تفسير مفاد اين تشريفات (پروتکل)، به موجب ماده (۳۰) کنوانسيون حل و فصل خواهد شد.

ماده۲۲ـ تصويب و لازم الاجراء شدن تشريفات (پروتکل)

۱ـ اين تشريفات (پروتکل) با تصميم به اتفاق آراي طرفهاي متعاهد طي اجلاس طرفهاي متعاهد تصويب خواهد شد.

۲ـ اين تشريفات (پروتکل) از تاريخ ۲۲/۹/۱۳۹۱ هجري شمسي (۱۲ دسامبر ۲۰۱۲ميلادي) تا ۲۲/۳/۱۳۹۲ هجري شمسي (۱۲ ژوئن ۲۰۱۳ ميلادي) در شهر تهران فقط براي امضاي دولتهاي ساحلي درياي خزر مفتوح مي باشد.

۳ـ اين تشريفات (پروتکل) منوط به تنفيذ، پذيرش يا تصويب دولتهاي ساحلي درياي خزر خواهد بود، و از تاريخي که تشريفات (پروتکل) براي امضاء بسته مي شود، براي الحاق هر يک از دولتهاي ساحلي درياي خزر مفتوح خواهد بود.

۴ـ اسناد تنفيذ، پذيرش، تصويب يا الحاق نزد امين اسناد کنوانسيون توديع خواهد شد.

۵ ـ اين تشريفات (پروتکل) در نودمين روز پس از تاريخ توديع سند تنفيذ، پذيرش، تصويب يا الحاق توسط تمامي دولتهاي ساحلي درياي خزر لازم الاجراء خواهد شد.

ماده۲۳ـ تصويب اصلاحات و پيوست هاي تشريفات (پروتکل) و اصلاحات پيوستها

هر يک از طرفهاي متعاهد مي تواند اصلاح اين تشريفات (پروتکل) يا افزودن پيوستهايي به آن يا اصلاح پيوست هاي آن را پيشنهاد نمايد. اين اصلاحات و پيوست ها توسط طرفهاي متعاهد تصويب و طبق مواد (۲۴) و (۲۵) کنوانسيون لازم الاجراء خواهند شد.

ماده۲۴ـ تأثير تشريفات (پروتکل) بر قوانين ملي مفاد اين تشريفات (پروتکل) بر حق طرفهاي متعاهد براي اتخاذ تدبير شديدتر ملي براي اجراي اين تشريفات (پروتکل) خدشه اي وارد نمي سازد.

ماده۲۵ـ ارتباط با ساير موافقتنامه هاي بين المللي هيچ يک از مفاد اين تشريفات (پروتکل) به حقوق و تکاليف طرفهاي متعاهد به موجب ساير موافقتنامه ها لطمه اي وارد نمي سازد.

ماده۲۶ـ قيد تحديد تعهد هيچ گونه قيد تحديد تعهدي را نمي توان براي اين تشريفات (پروتکل) در نظر گرفت.

ماده ۲۷ـ امين اسناد امين اسناد اين تشريفات (پروتکل)، همان امين اسناد کنوانسيون خواهد بود.

ماده۲۸ـ متون معتبر متون آذري، انگليسي، فارسي، قزاقي، روسي و ترکمني اين تشريفات (پروتکل) داراي اعتبار يکسان مي باشد. در صورت بروز اختلاف در تفسير يا اجراي اين تشريفات (پروتکل)، متن انگليسي ملاک خواهد بود.

ماده۲۹ـ ارتباط با مذاکرات راجع به وضعيت حقوقي درياي خزر هيچ يک از مفاد اين تشريفات (پروتکل) به گونه اي تفسير نخواهد شد که پيش قضاوت در مورد نتايج مذاکرات مربوط به وضعيت نهائي رژيم حقوقي درياي خزر باشد. در تأييد مراتب فوق، امضاءکنندگان زير که به طور مقتضي بدين منظور مجاز شده اند، اين تشريفات (پروتکل) را امضاء نمودند. اين تشريفات (پروتکل) در شهر مسکو در روز بيست و دوم آذرماه يک هزار و سيصد و نود و يک هجري شمسي برابر با دوازدهم دسامبر دو هزار و دوازده ميلادي تنظيم گرديد.