ماده 45 - آموزشگاه نظامي.

‌آموزشگاه‌هاي نظامي به منظور آموزش نظامي و تخصصي اوليه به كساني كه با مدرك پايان دوره راهنمايي استخدام مي‌شوند تشكيل مي‌شود و دوره‌آموزشي آن حداقل يك سال خواهد بود. هر نيرو يا سازمان متناسب با نياز خود نسبت به تشكيل آنها در يگان‌ها و مناطق مختلف اقدام و اساسنامه‌مربوط را تدوين و مواد آموزشي را معين خواهند نمود به نحوي كه فارغ‌التحصيلان آن به خوبي از عهده مشاغل گروهبان‌دومي، گروهبان‌يكمي و‌استواردومي برآيند. دوره‌هاي آموزش نظامي و تخصصي اوليه اين آموزشگاه‌ها ممكن است به صورت مجزا در مراكز آموزشي مختلف ارتش اجرا شود.

‌ماده 46 - دوره تخصصي.

‌دوره‌هاي تخصصي براي تكميل رسته و تخصص پرسنل بين درجات استواردومي و استواريكمي به مدت حداقل 6 ماه تشكيل مي‌گردد. نيروها و‌سازمانها مكلفند نسبت به تشكيل اين دوره‌ها طوري اقدام نمايند كه كليه پرسنل بعد از درجه استواردومي بتوانند به موقع اين دوره را طي نمايند.‌اساسنامه و برنامه‌هاي آموزشي بايد طوري تنظيم گردد كه فارغ‌التحصيلان آن بتوانند از عهده مشاغل درجات استواريكمي تا ستوان‌يكمي برآيند. نيل‌اين پرسنل به درجات استواريكمي و ستوان‌سومي منوط به موفقيت در طي اين دوره مي‌باشد.

‌ماده 47 - دوره سرپرستي.

‌دوره‌هاي سرپرستي براي كليه پرسنلي كه با مدرك پائين‌تر از ديپلم استخدام شده و به درجه ستوان‌سومي نائل گرديده‌اند بر حسب نياز در تمامي يگان‌ها‌و سازمان‌ها به مدت حداقل 3 ماه تشكيل مي‌گردد. نيل اين پرسنل به درجات ستوان‌دومي و ستوان‌يكمي منوط به موفقيت در طي اين دوره مي‌باشد.

‌ماده 48 - نيروها و سازمان‌ها مي‌توانند دوره سرپرستي و دوره تخصصي را به صورت متوالي در يك مرحله اجرا نمايند و همچنين مي‌توانند‌بخشي از اين دوره را به صورت آموزش حين خدمت انجام دهند.

‌ماده 49 - دانشكده علوم نظامي.

‌هر يك از نيروهاي سه‌گانه متناسب با نياز خود اقدام به تشكيل دانشكده‌هاي علوم نظامي مي‌نمايند. حداقل مدت آموزش اين دانشكده‌ها هفت ترم‌تحصيلي در دو دوره به شرح زير مي‌باشد:

‌دوره اول - اين دوره حداقل شامل 3 ترم تحصيلي مي‌باشد كه براي آموزش به كساني كه با مدرك پايان دوره دبيرستان از طريق مسابقه ورودي استخدام‌مي‌شوند تشكيل مي‌گردد.

‌دوره دوم - اين دوره حداقل شامل چهار ترم تحصيلي مي‌باشد كه براي آموزش به كساني كه با انجام مسابقه ورودي از بين داوطلبان فارغ‌التحصيل دوره‌اول پذيرفته شده‌اند تشكيل مي‌گردد. اين قبيل داوطلبان بلافاصله پس از انجام دوره اول فقط يك بار حق در ارزيابي و مسابقه ورودي دوره دوم را‌دارند.

‌تبصره 1 - نيروها مي‌توانند بر حسب نياز دوره اول را در مناطق مختلف تشكيل دهند.

‌تبصره 2 - پرسنلي كه با مدرك پائين‌تر از ديپلم استخدام شده و موفق به اخذ مدرك پايان دوره دبيرستان شده‌اند. در فواصل درجات گروهبان‌يكمي‌تا استواريكمي و نيز كارمنداني كه مدرك پايان دبيرستان داشته و حداكثر 25 سال سن داشته باشند مي‌توانند در مسابقه ورودي دوره اول شركت نمايند‌و در شرايط مساوي حق تقدم با پرسنل شاغل است.

‌تبصره 3 - اساسنامه مربوط و مواد آموزشي بايد طوري تنظيم گردد كه با طي دوره‌هاي آموزشي بعدي، فارغ‌التحصيلان دوره اول از عهده مشاغل‌ستوان‌سومي تا سرهنگي برآمده و فارغ‌التحصيلان دوره دوم آمادگي انجام وظيفه در مشاغل كليه درجات از ستوان‌دومي به بالا را داشته باشند.

‌تبصره 4 - نيروها مي‌توانند براي دوره‌هاي خلباني و رسته‌هاي دريايي و ساير موارد ضروري دو دوره را به صورت پيوسته با حداقل هفت ترم‌تحصيلي اجرا نمايند.

‌تبصره 5 - در صورت ضرورت و فوريت، نيروها مي‌توانند بر حسب نياز از دارندگان مدارك فوق ديپلم مورد نياز براي شركت در مسابقه ورودي‌دوره دوم ثبت نام نمايند.

‌تبصره 6 - پذيرفته شدگان در دوره دوم بدون استفاده از درجه نظامي به تحصيل ادامه خواهند داد.

‌ماده 50 - دوره مقدماتي رسته‌اي.

‌دوره‌هاي مقدماتي رسته‌اي بر حسب نياز، به منظور آموزش مقدماتي براي رسته‌هاي مورد احتياج به فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي اول و دوم دانشكده‌هاي‌علوم نظامي و قبل از اعزام به يگان‌ها به مدت حداقل 6 ماه در نيروها تشكيل مي‌گردد.

‌ماده 51 - دوره عالي رسته‌اي.

‌دوره‌هاي عالي رسته‌اي در درجات ستوان‌يكمي و سرواني به مدت حداقل 6 ماه براي تمامي پرسنل فارغ‌التحصيل دوره‌هاي مقدماتي رسته‌اي و‌پرسنلي كه در سطح فارغ‌التحصيلان اين دوره شناخته شوند، و از آموزش قبلي آنان حداقل چهار سال گذشته باشد متناسب با رسته‌هاي آنان تشكيل‌مي‌گردد. نيل به درجه سرگردي براي اين قبيل پرسنل منوط به طي اين دوره مي‌باشد.

‌ماده 52 - دوره آموزش نظامي.

‌دوره‌هاي آموزش نظامي براي كساني كه از بين فارغ‌التحصيلان مؤسسات و مدارس آموزش عالي و دانشگاه‌ها با مدارك تحصيلي فوق ديپلم و بالاتر به‌منظور خدمت در رسته‌هاي مورد نياز به صورت نظامي در كادر ثابت استخدام مي‌شوند به مدت حداقل 3 ماه قبل از نيل به درجه تشكيل مي‌گردد.

‌تبصره - هزينه‌هاي تحصيلات بالاتر از ديپلم اين قبيل پرسنل بر اساس آيين‌نامه مربوط محاسبه و به آنان پرداخت مي‌گردد.

‌ماده 53 - دانشكده فرماندهي و ستاد.

‌اين دانشكده براي آموزش به فارغ‌التحصيلان دوره دوم دانشكده‌هاي نظامي كه دوره عالي را طي كرده‌اند و يا در سطح فارغ‌التحصيلان اين دوره شناخته شده‌اند و دارندگان مدارك ليسانس و بالاتر مورد نياز، كه حداقل 3 سال از آموزش قبلي آنها گذشته است، در درجات سرگردي سرهنگ‌دومي و‌همچنين كارمندان داراي مدرك ليسانس و بالاتر مورد نياز ارتش تشكيل مي‌شود و دوره آن حداقل 9 ماه خواهد بود پرسنل واجد شرايط 3 بار حق‌شركت در ارزيابي و مسابقه ورودي اين دانشكده را دارند. اساسنامه مربوط و مواد آموزشي بايستي طوري تنظيم گردد كه فارغ‌التحصيلان آن توانايي‌طراحي، فرماندهي و مواد آموزشي و مديريت رده‌هاي بالاي ارتش را داشته باشند. فارغ‌التحصيلان دانشكده فرماندهي و ستاد از يك سال ارشديت‌برخوردار مي‌گردند.

‌ماده 54 - دانشگاه علوم استراتژيك.

‌دوره اين دانشگاه براي آموزش، مطالعه و تحقيق در زمينه سياست كلي نظامي و خط مشي كشور در امور دفاعي به مدت يك سال خواهد بود.‌فارغ‌التحصيلان دانشكده فرماندهي و ستاد و دارندگان مدارك فوق ليسانس و دكتراي مورد نياز ارتش در درجات سرهنگي و سرتيپ‌دومي و همچنين‌كارمندان كه داراي مدرك تحصيلي فوق ليسانس و بالاتر مي‌باشند، سه بار حق شركت در ارزيابي و مسابقه ورودي اين دانشگاه را دارند.

‌مقامات مملكتي كه نظامي نبوده ولي به نحوي از انحاء در مسائل دفاعي مسئوليت‌هايي دارند و همچنين فرماندهان و مديران رده بالاي سپاه پاسداران‌و نيروهاي انتظامي با معرفي شوراي عالي دفاع مي‌توانند اين دانشگاه را طي نمايند.

‌ستاد مشترك مكلف است نسبت به تشكيل اين دانشگاه اقدام و اساسنامه و مواد آموزشي آن را تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع برساند.

‌ماده 55 - طول هر يك از دوره‌ها و مراكز آموزشي در هر نيرو و سازمان با توجه به حداقل تعيين شده در اين قانون بر اساس محتواي آموزشي مورد‌نياز در اساسنامه‌هاي مربوط كه به وسيله نيروها و سازمان‌ها زير نظر ستاد مشترك تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسد تعيين مي‌گردد.

‌ماده 56 - پرسنلي كه به هر يك از مراكز و دوره‌هاي آموزشي پيش‌بيني شده در اين قانون اعزام مي‌شوند، بايد امكان و فرصت ادامه خدمت و‌بازدهي متناسب با مدت و كيفيت و اهميت دوره آموزشي، حداقل دو برابر مدت تحصيل پس از اتمام آن را داشته باشند. اين مدت در اساسنامه‌هاي‌آموزشي معين مي‌گردد.

‌ماده 57 - كليه كارمندان اعم از كار ثابت و پيماني در بدو خدمت بايد يك دوره يك‌ماهه آموزش مقدماتي نظامي و آشنايي با قوانين و مقررات و‌آيين‌نامه‌ها و وضعيت خدمتي خود در ارتش را طي نمايند.

‌ماده 58 - آموزش‌هاي ارتش بايد به گونه‌اي برنامه‌ريزي و اجراء گردد كه نياز سازمان مربوط را به بهترين نحو مرتفع نموده، ارتش را به سمت‌خودكفايي سوق دهد و در زمان صلح نيز پرسنل از عهده انجام وظايف مقرر در اصل 147 قانون اساسي برآيند.

‌ماده 59 - پرسنل پيماني كه به صورت نظامي خدمت خواهند كرد و همچنين پرسنل وظيفه در بدو خدمت، دوره‌هاي آموزشي مقدماتي نظامي و‌تخصصي مربوط را طي خواهند نمود. ستاد مشترك موظف است در جهت بهره‌گيري هر چه بهتر از پرسنل پيماني و وظيفه برنامه آموزشي هر يك از‌دوره‌هاي مزبور را با همكاري نيروها تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع برساند.

‌ماده 60 - هر يك از دوره‌هاي آموزشي كه بين دو يا چند نيرو و سازمان مشترك باشد حتي‌المقدور به وسيله يكي از نيروها و سازمان‌ها دائر و‌پرسنل ساير نيروها و سازمان‌ها نيز در آن آموزش خواهند ديد.

‌ماده 61 - در زمان جنگ در صورت ضرورت ممكن است زمان اجراي آموزش‌هاي مذكور در اين قانون با حفظ سطح كيفي آموزش به پيشنهاد‌نيروها و سازمان‌ها با هماهنگي ستاد مشترك و تصويب شوراي عالي دفاع تقليل يابد.

‌ماده 62 - ارتش موظف است با همكاري نهضت سواد آموزي براي پرسنل امكانات سواد آموزي را فراهم آورد.

‌بخش دوم - ترفيعات

‌ماده 63 - ترفيع عبارت است از نيل به درجه يا رتبه بالا برابر مقررات اين قانون.

‌تبصره - ترفيعات و روش اجراي آن به موجب آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه به وسيله ستاد مشترك تهيه مي‌گردد و اجراي آن منوط به تصويب‌فرماندهي كل مي‌باشد.

‌ماده 64 - ترتيب درجات پرسنل نظامي زميني و هوايي و درجات معادل آن در نيروي دريايي به شرح زير است:

1 - سرباز ناوي

2 - سربازدوم ناوي‌دوم

3 - سربازيكم ناوي‌يكم

4 - سرجوخه سرناوي

5 - گروهبان‌سوم مهناوي‌سوم

6 - گروهبان‌دوم مهناوي‌دوم

7 - گروهبان‌يكم مهناوي‌يكم

8 - استواردوم ناواستواردوم

9 - استواريكم ناواستواريكم

10 - ستوان‌سوم ناوبان‌سوم

11 - ستوان‌دوم ناوبان‌دوم

12 - ستوان‌يكم ناوبان‌يكم

13 - سروان ناوسروان

14 - سرگرد ناخداسوم

15 - سرهنگ‌دوم ناخدادوم

16 - سرهنگ ناخدايكم

17 - سرتيپ‌دوم درياداردوم

18 - سرتيپ دريادار

19 - سرلشكر دريابان

20 - سپهبد درياسالار

‌تبصره - در كليه مواردي كه در اين قانون عناوين درجات پرسنل نيروي زميني و هوايي ذكر شده است در مورد پرسنل نيروي دريايي عناوين‌درجات معادل آن مورد نظر مي‌باشد.

‌ماده 65 - فارغ‌التحصيلان آموزشگاه نظامي به درجه گروهبان‌دومي نائل و حداقل مدت توقف آنان در تمامي درجات تا درجه ستوان‌سومي چهار‌سال و از آن به تعهد 5 سال خواهد بود.

‌تبصره - پرسنلي كه مدرك تحصيلي پايان دوره دبيرستان داشته باشند پس از ارائه مدرك ديپلم متوسط مدت توقف در درجات ستوان‌سومي به بعد‌براي آنان حداقل چهار سال خواهد بود.

‌ماده 66 - فارغ‌التحصيلان دوره اول دانشكده علوم نظامي به درجه ستوان‌سومي نائل مي‌شوند و حداقل مدت توقف آنها در تمامي درجات بعدي‌چهار سال خواهد بود كه در نهايت به درجه سرهنگي خواهند رسيد.

‌تبصره - در موارد استثنايي به تشخيص شوراي عالي دفاع و در صورت تصويب فرماندهي كل درجه سرتيپ‌دومي به صورت درجه تشويقي به اين‌پرسنل اعطا مي‌گردد.

‌ماده 67 - فارغ‌التحصيلان دوره دوم دانشكده علوم نظامي به درجه ستوان‌دومي نائل و حداقل مدت توقف آنها در تمامي درجات تا درجه سرتيپ‌دومي چهار سال خواهد بود.

‌تبصره - در مورد كساني كه به درجه سرتيپ‌دومي نائل شده‌اند و دانشكده فرماندهي و ستاد را طي نموده يا مدارك تحصيلي فوق ليسانس و بالاتر‌مورد نياز و قابل قبول ارتش را دارند، ارتقاء به درجات سرتيپي، سرلشكري و سپهبدي بر حسب نياز با پيشنهاد شوراي عالي دفاع منوط به تصويب‌فرماندهي كل خواهد بود.

‌ماده 68 - چنانچه در اساسنامه طول هر يك از دوره‌ها و مراكز آموزشي بدو خدمت بر اساس نياز نيرو يا سازمان مربوط بيش از حداقل زمان تعيين‌شده براي دوره‌هاي مشابه در سطح ارتش تعيين شود، پرسنل تحت آموزش پس از گذشت حداقل زمان، از حقوق و ديگر امتيازات درجه‌اي كه پس از‌طي دوره بدان نائل خواهند شد، برخورداري مي‌گردند. استفاده از درجه موكول به اتمام دوره آموزشي مي‌باشد.

‌ماده 69 - وضعيت ترفيعات پرسنل نظامي فارغ‌التحصيل مدارس و مؤسسات آموزش عالي و دانشگاه‌ها پس از استخدام و طي دوره آموزش‌نظامي، حسب مورد به قرار زير خواهد بود:

‌الف - دارندگان مدارك فوق ديپلم به درجه ستوان‌سومي نائل مي‌شوند و ترفيعات بعدي آنان تابع مقررات ماده 66 اين قانون خواهد بود.

ب - دارندگان مدارك ليسانس به درجه ستوان‌دومي نائل مي‌شوند و ترفيعات بعدي آنان تابع مقررات ماده 67 اين قانون خواهد بود.

ج - دارندگان مدارك بالاتر در ازاء هر سال تحصيلي بالاتر از ليسانس با معادل آن از دو سال ارشديت نسبت به دارندگان مدرك ليسانس و در ازاء‌هر چهار سال ارشديت از يك درجه بالاتر برخوردار مي‌گردند و ترفيعات بعدي آنان تابع مقررات ماده 67 اين قانون خواهد بود.

‌ماده 70 - با پرسنلي كه در طور خدمت موفق به اخذ و ارائه مدارك تحصيلي فوق ديپلم و بالاتر مورد نياز و قابل قبول ارتش شوند به ترتيب زير‌رفتار مي‌شود:

‌الف - چنانچه در زمان ارائه مدرك تحصيلي درجه آنان پائين‌تر از درجات ورودي مدرك ارائه شده باشد، به درجات ورودي مدرك جديد برابر‌مقررات ماده 69 اين قانون نائل مي‌شوند.

ب - چنانچه در زمان ارائه مدرك تحصيلي درجه آنان بالاتر از درجات ورودي مدرك ارائه شده باشد، صرفاً ترفيعات بعدي آنان بر اساس مدرك‌تحصيلي جديد تابع مقررات ماده 69 اين قانون خواهد بود.

‌ماده 71 - پرسنل پيماني پس از طي دوره آموزشي لازم به درجات يا رتبه‌هاي زير نائل مي‌گردند:

‌الف - دارندگان مدرك پايان دوره ابتدايي به درجه گروهبان‌سومي يا رتبه 2

ب - دارندگان مدرك پايان دوره راهنمايي به درجه گروهبان‌دومي يا رتبه 5

ج - دارندگان مدرك پايان دوره دبيرستان به درجه گروهبان‌يكمي يا رتبه 7

‌د - دارندگان مدرك فوق ديپلم به درجه ستوان‌سومي يا رتبه 10

ه - دارندگان مدرك ليسانس به درجه ستوان‌دومي يا رتبه 11

‌و - دارندگان مدرك بالاتر در ازاء هر سال تحصيلي بالاتر از ليسانس از دو سال ارشديت نسبت به دارندگان مدرك ليسانس و در ازاء هر چهار سال‌ارشديت از يك درجه يا رتبه بالاتر برخوردار مي‌گردند.

‌تبصره - پرسنل پيماني كه برابر مقررات اين قانون در كادر ثابت استخدام مي‌شوند چنانچه آموزش‌هاي مورد نياز كادر ثابت را طي نكرده باشند‌مي‌بايست آن را طي نموده و چنانچه درجه آنان پس از آموزشهاي مزبور برابر درجات پيماني آنان نباشد، مدت خدمت پيماني در آن درجه جزء سابقه‌ترفيع منظور خواهد شد.

‌ماده 72 - پرسنل وظيفه از نظر نيل به درجات تابع مقررات قانون خدمت وظيفه عمومي مي‌باشند.

‌ماده 73 - اولين رتبه كارمندان موضوع بند الف ماده 31 اين قانون در بدو استخدام با مدرك پنجم ابتدايي "2" با مدرك پايان دوره راهنمايي "ه" با‌مدرك پايان دوره دبيرستان "9" و با مدرك تحصيلي بالاتر از ديپلم به ازاء هر دو سال تحصيل بالاتر از ديپلم يك رتبه بالاتر از "9" مي‌باشد.

‌تبصره 1 - در صورتي كه تعداد سنوات تحصيلي بالاتر از ديپلم، فرد باشد به ازاء آخرين سال تحصيلي از دو سال ارشديت برخوردار مي‌گردند.

‌تبصره 2 - كارمندان موضوع اين ماده كه در طول خدمت مدرك تحصيلي بالاتر از مدرك ارائه شده در بدو استخدام كه مورد نياز سازمان باشد ارائه‌نمايند چنانچه در زمان ارائه مدرك جديد رتبه خدمتي آنان بالاتر از رتبه ورودي مدرك ارائه شده باشد رتبه آنان به رتبه ورودي مدرك تغيير يافته و از‌مزاياي مقرره مربوط به آن، در طول خدمت استفاده خواهند نمود. چنانچه در زمان ارائه مدرك تحصيلي رتبه آنان بالاتر از رتبه ورودي مدرك ارائه شده‌باشد صرفاً ترفيعات بعدي آنان بر اساس مدرك تحصيلي جديد انجام خواهد شد.

‌ماده 74 - اولين رتبه كارمندان موضوع بند ب ماده 31 اين قانون كه با مهارتي در يكي از رده‌هاي يك تا سه براي مشاغلي استخدام مي‌شوند كه از‌نظر پيچيدگي و سختي در يكي از گروه‌هاي يك تا سه قرار دارند به شرح زير مي‌باشد:

‌الف - رده 1 گروه 1، رتبه (1) .

ب - رده 2 گروه 1 و رده 2، رتبه (3) .

ج - رده 3 گروه 1 و رده 2 گروه 2 و رده 1 گروه 3، رتبه (5) .

‌د - رده 3 گروه 2 و رده 2 گروه 3، رتبه (7) .

ه - رده 3 گروه 3، رتبه (9) .

‌تبصره 1 - كارمندان موضوع بند الف اين ماده در صورت داشتن مدرك پايان دوره ابتدايي از يك سال ارشديت و كليه كارمندان موضوع اين ماده در‌صورت داشتن مدرك پايان دوره راهنمايي از چهار سال ارشديت و به شرط داشتن مدرك پايان دوره دبيرستان از 6 سال ارشديت برخوردار مي‌گردند. و‌در صورتي كه در طول خدمت موفق به اخذ و ارائه اين مدارك گردند و از مدت خدمت آنها حداقل پنج سال باقي مانده باشد از تاريخ ارائه مدرك از‌ارشديت مربوط برخوردار خواهند شد.

‌تبصره 2 - كارمندان موضوع اين ماده در صورتي كه در طول خدمت موفق شوند در شغلي كه در گروه بالاتري قرار دارد، به تأييد كميسيون ماده 41‌اين قانون با يكي از رده‌هاي سه‌گانه مهارت انجام وظيفه نمايند، در صورت نياز سازمان به گروه شغلي مزبور انتقال يافته و چنانچه رتبه ورودي رده‌مهارت و گروه شغلي جديد، بالاتر از رتبه آنان در زمان انتصاب در شغل جديد باشد از زمان انتصاب، رتبه آنان به رتبه ورودي مزبور تغيير يافته و از‌مزاياي مقرره مربوط به آن در طول خدمت استفاده خواهند نمود.

‌ماده 75 - تعداد رتبه‌ها براي كارمندان موضوع مواد 73 و 74 اين قانون 20 رتبه بوده و كارمندان مزبور در صورت شايستگي و كارآيي هر چهار سال‌يك رتبه ارتقاء خواهند يافت.

‌ماده 76 - كارمنداني كه دوره‌هاي طولي آموزشي را در ارتش يا وزارت دفاع طي نمايند به ازاء هر سال آموزش از دو سال ارشديت و هر دو سال‌آموزش از يك رتبه بالاتر برخوردار مي‌گردند.

‌ماده 77 - ستاد مشترك و وزارت دفاع موظفند همه‌ساله نيازمنديهاي تخصصي و تحصيلي ارتش و وزارت دفاع را اعلام نمايند و تا پرسنل بتوانند‌در صورت تمايل در رشته‌هاي مزبور تحصيل كنند.

‌ماده 78 - ترفيع پرسنل با رعايت مقررات اين قانون منوط به تصويب مقامات زير خواهد بود:

‌الف - نظاميان تا درجه ستوان‌دومي و كليه كارمندان. در نيروها، فرمانده نيروي مربوط در وزارت دفاع و ستاد مشترك، وزير دفاع و رييس ستاد‌مشترك.

ب - از درجه ستوان‌يكمي به بالا، فرماندهي كل.

‌ماده 79 - وضعيت پرسنل در كليه مراحل خدمت از نظر مكتبي به وسيله سازمان عقيدتي سياسي، از نظر امنيتي به وسيله سازمان حفاظت‌اطلاعات و از نظر كارايي توسط كميسيون ارزيابي مورد بررسي قرار مي‌گيرد تا در ترفيعات و انتصابات ملاك عمل واقع شود.

‌تبصره - وزارت دفاع و ستاد مشترك در زمينه ارزيابي كارآيي، سازمان عقيدتي سياسي در زمينه صلاحيت مكتبي و سازمان حفاظت و اطلاعات در‌زمينه صلاحيت امنيتي، آيين‌نامه اجرايي مأموريت محوله در اين ماده را تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسانند.

‌ماده 80 - براي ترفيع، پرسنل علاوه بر حائز بودن كليه شرايط مقرر در اين قانون و ضوابط مربوط بايستي قبلاً يا همزمان با ترفيع در شغل سازماني‌بالاتر منصوب شده باشند.

‌تبصره 1 - وزارت دفاع و ستاد مشترك با هماهنگي نيروهاي سه‌گانه مكلفند حتي‌الامكان پيش‌بيني‌هاي لازم را در زمينه‌هاي استخدام، آموزش و‌گردش مشاغل سازماني به نحوي انجام دهند كه پرسنل به علت نداشتن محل سازماني از نيل به ترفيع محروم نگردند.

‌تبصره 2 - وضعيت ترفيعاتي پرسنل منتسب و همچنين مأمورين به مناطق جنگي مطابق دستورالعملي مي‌باشد كه از طريق ستاد مشترك با‌هماهنگي نيروها تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع خواهد رسيد.

‌تبصره 3 - ايجاد يا بالا بردن محل سازماني به منظور ترفيع پرسنل ممنوع است.

‌ماده 81 - ستاد مشترك با هماهنگي نيروهاي سه‌گانه مكلفند حداكثر ظرف مدت يك سال پس از تصويب اين قانون محل‌هاي سازماني ارتش را‌مورد بررسي قرار داده و ضرورت نظامي يا كارمندي يا مشترك بودن شغل را تعيين و درجات و رتبه‌هاي متناسب براي هر محل سازماني را در نظر‌بگيرند. وزارت دفاع نيز مكلف است نسبت به اين تجديد نظر در مورد محل‌هاي سازماني خود با هماهنگي سازمان امور اداري و استخدامي اقدام‌نمايد.

‌ماده 82 - تعداد و تركيب نيروي انساني ارتش و همچنين نسبت به درجه‌ها و رتبه‌هاي آنان بر مبناي خط مشي، استراتژي و تهديدات، برابر جداول‌سازمان و تجهيزات مصوب و به نسبتي كه به وسيله ستاد مشترك تعيين و پس از تأييد شوراي عالي دفاع به تصويب فرماندهي كل خواهد رسيد‌مشخص مي‌گردد.

‌ماده 83 - كليه پرسنل براي نيل به درجه يا رتبه بالاتر بايد مدت توقف مقرر در درجه يا رتبه مربوط را برابر ضوابط مقررات اين قانون طي نمايند و‌جز در مورد پرسنل منتسب، حداقل نصف آن در آخرين درجه يا رتبه در شغل سازماني باشند.

‌ماده 84 - دادن ارشديت به پرسنلي كه خود رشادت، فداكاري، تلاش، ابتكار و خلاقيت فوق‌العاده و ارزنده نشان مي‌دهند تابع شرايط عمومي‌ترفيعات نبوده و با پيشنهاد فرماندهان يا مسئولان مربوط و تصويب مقامات مصرحه در ماده 78 اين قانون خواهد بود.

‌ماده 85 - در موارد استثنايي به منظور تأمين نيازمنديهاي سازمان و حفظ تعادل در سلسله مراتب در مشاغل حساس ممكن است نظاميان با پيشنهاد‌فرمانده مربوط و تصويب فرماندهي كل حداكثر دو درجه موقت ترفيع يابند.

‌تبصره 1 - پرسنلي كه به درجه موقت نائل مي‌شوند در تمام مدتي كه حق استفاده از درجه مزبور را دارند حقوق همان درجه را دريافت خواهند‌داشت.

‌تبصره 2 - ترفيع اين قبيل پرسنل از لحاظ درجه ثابت تابع مقررات اين قانون بوده و نيل به درجه ثابت بالاتر پس از طي حداقل مدت توقف امكان‌پذير است.

‌تبصره 3 - در صورت رفع نياز سازماني يا مشاهده عدم كارآيي و شايستگي درجه موقت سلب مي‌گردد.

‌تبصره 4 - در صورتي كه مشمولين اين ماده در حين استفاده از درجه موقت بازنشسته يا معلول و يا فوت شوند عنوان و مزاياي درجه موقت از آنان‌سلب و مأخذ احتساب حقوق بازنشستگي يا وظيفه و يا مستمري بر مبناي حقوق و درجه ثابت خواهد بود مگر در مورد پرسنل شهيد و جانباز كه‌درجه موقت آنان مبناي احتساب حقوق مستمري و وظيفه خواهد بود.

‌ماده 86 - وضع ترفيع پرسنلي كه تحت تعقيب قانوني قرار مي‌گيرند به شرح زير خواهد بود:

‌الف - در صورتي كه در مراجع قضايي تحت پيگرد قانوني قرار گيرند و با قرار صادره از مراجع ذيصلاح بازداشت شوند، از تاريخ بازداشت ترفيع‌معلق مي‌گردد، مشروط بر اين كه تاريخ بازداشت قبل از تاريخ استحقاق ترفيع باشد.

ب - در صورتي كه پرونده منتهي به صدور رأي قطعي برائت يا قرار منع پيگرد و يا موقوفي تعقيب گردد، ترفيع پرسنل از تاريخ استحقاق از اين‌لحاظ بلامانع است.

ج - در صورت محكوميت، مدتي كه بر اثر اجراي كيفر عملاً از خدمت منفك شده‌اند، به حداقل مدت توقف در درجه يا رتبه اضافه خواهد شد.

‌د - محكوميت‌ها به ميزاني كه مشمول عفو، آزادي مشروط، تعليق مجازات، تأخير اجراي حكم و حبس با خدمت قرار گرفته‌اند اثري در ترفيع‌ندارند.

‌ماده 87 - مدت توقف در درجه يا رتبه براي پرسنلي كه به تنزيل موقت درجه يا رتبه تنبيه مي‌شوند بلافاصله پس از انقضاي مدت تنبيه، همان‌قدمتي خواهد بود كه در درجه يا رتبه قبل از تنبيه داشته‌اند.

‌فصل چهارم - وضعيت پرسنل از لحاظ خدمت

‌ماده 88 - وضعيت پرسنل مشمول اين قانون از لحاظ خدمت حسب مورد به شرح زير خواهد بود:

‌الف - خدمت آزمايشي.

ب - خدمت آموزشي.

ج - حاضر به خدمت.

‌د - مأمور.

ه - مأمور به خدمت.

‌و - مرخصي.

‌ز - غايب.

ح - فراري.

ط - بازداشت.

ي - منتظر خدمت.

ك - بدون كار.

ل - منتسب.

‌ماده 89 - "‌خدمت آزمايشي" وضع خدمتي كارمنداني است كه برابر مقررات مربوطه به خدمت پذيرفته شده و به منظور ارزيابي شايستگي‌هاي لازم‌به مدت 6 ماه تا دو سال مرحله آزمايشي را مي‌گذرانند.

‌ماده 90 - "‌خدمت آموزشي" وضع خدمتي پرسنلي است كه بدون داشتن شغل سازماني در يكي از مؤسسات يا مراكز آموزشي به هزينه ارتش يا‌وزارت دفاع و يا سازمان‌هاي وابسته به آنها، آموزش مي‌بينند.

‌تبصره - جز در مورد آموزش‌هاي بدو استخدام چنانچه دوره آموزش كمتر از شش ماه باشد پرسنل با حفظ محل سازماني به صورت مأمور دوره را‌طي خواهند نمود و در صورتي كه دوره آموزش بيشتر از 6 ماه باشد پرسنل در دوران آموزش منتسب خواهند شد.

‌ماده 91 - "‌حاضر به خدمت" وضع پرسنلي است كه برابر مقررات مربوط در يكي از مشاغل سازماني منصوب و عملاً در آن شغل انجام وظيفه‌مي‌نمايند.

‌ماده 92 - "‌مأمور" وضعيت پرسنلي است كه براي مدتي كمتر از يك سال در يكي از مشاغل سازمان غير از شغل سازماني خود و يا در شغلي كه در‌سازمان، محلي براي آن پيش‌بيني نشده است گمارده شوند و يا به ساير نيروها و سازمان‌ها براي مدت مزبور اعزام گردند.

‌تبصره 1 - در مورد مشاغلي كه در جداول سازمان، محلي براي آن پيش‌بيني نشده است نيرو و يا سازمان مربوط موظف است حداكثر ظرف مدت‌يك سال تكليف آن از لحاظ حذف شغل و يا درج آن در جدول سازمان مشخص نمايد.

‌تبصره 2 - مأمور شدن و انتقال پرسنل به نيرو يا سازمان ديگر با هماهنگي دو نيرو و يا سازمان مربوط و تصويب ستاد مشترك انجام خواهد شد.

‌تبصره 3 - نيروها و سازمان‌ها مكلفند پرسنل مازاد بر نياز خود را به ستاد مشترك معرفي نمايند تا با انتقال يا مأمور نمودن آنان به ساير نيروها و‌سازمان‌ها امكان بهره‌برداري هر چه بيشتر از پرسنل و تأمين نيازهاي سازماني فراهم گردد.

‌ماده 93 - "‌مأمور به خدمت" وضعيت پرسنلي است كه به ساير وزارتخانه‌ها يا نهادها يا سازمان‌هاي دولتي يا وابسته به دولت مأمور مي‌گردند.

‌تبصره - مأمور به خدمت شدن پرسنل منوط به تصويب مقامات مذكور در ماده 78 اين قانون و درج مراتب در فرمان همگاني مي‌باشد.

‌ماده 94 - "‌مرخصي" وضع پرسنلي است كه برابر مقررات مربوط در حال استفاده از مرخصي‌هاي زير مي‌باشند:

‌الف - مرخصي استحقاقي - پرسنل اعم از كادر ثابت، وظيفه پيماني حق استفاده از يك ماه مرخصي سالانه را با استفاده از حقوق و مزاياي مربوط‌دارا مي‌باشند. مدت مرخصي در مناطق بد آب و هوا 45 روز خواهد بود.

‌تبصره - پرسنل در دوره‌هاي آموزشي مي‌توانند طبق مقررات مندرج در اساسنامه آموزشگاه‌هاي مربوط از مرخصي تحصيلي استفاده نمايند.

ب - مرخصي استعلاجي - پرسنلي كه به علت بيماري قادر به خدمت نمي‌باشند با تجويز پزشك مسئول علاوه بر مرخصي استحقاقي حداكثر تا4 ماه مي‌توانند از اين مرخصي استفاده نمايند. پرسنل زن از نظر مرخصي دوران بارداري شمول قانون استخدام كشوري مي‌باشند.

ج - مرخصي اضطراري - پرسنلي كه استحقاق مرخصي سالانه را نداشته لكن اضطراراً نياز به مرخصي دارند مي‌توانند از مرخصي‌هاي استحقاقي‌سال‌هاي بعد استفاده نمايند.

‌د - مرخصي بدون حقوق - پرسنل در شرايط خاص و ضروري مي‌توانند حداكثر جمعاً سه سال در طول خدمت بدون حقوق استفاده نمايند. اين‌مدت از لحاظ حقوق و ترفيعات و بازنشستگي جزء سنوات خدمتي محسوب نمي‌گردد.

ه - مرخصي تشويقي - به مقتضاي ابراز لياقت و شايستگي ممكن است حداكثر تا 30 روز در طول سال به پرسنل مرخصي تشويقي داده شود.

‌تبصره 1 - ترتيب استفاده از مرخصي‌هاي مذكور، تعيين مناطق بد آب و هوا موضوع بند الف اين ماده و حدود اختيارات فرماندهان و رؤساء در‌دادن مرخصي‌ها به موجب آيين‌نامه‌اي است كه به وسيله ستاد مشترك، با هماهنگي وزارت دفاع و نيروهاي سه‌گانه و سازمان امور اداري و استخدامي‌تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع خواهد رسيد.

‌تبصره 2 - در شرايط جنگي و بسيج همگاني و در مواقعي كه ضرورت ايجاد مي‌نمايد، اعطاء مرخصي و مدت آن تابع شرايط عمومي اين ماده‌نبوده و در آيين‌نامه‌اي كه به وسيله ستاد مشترك تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسد مشخص خواهد شد.

ماده 95 - "‌غايب" وضع پرسنلي است كه بدون رعايت مقررات در محل خدمت حاضر نشوند.
‌ماده 96 - "‌فراري" وضع پرسنلي است كه مدت غيبت آنان در زمان صلح از 15 روز و در زمان جنگ از 5 روز تجاوز نمايد. و حقوق و مزاياي اين‌قبيل پرسنل از تاريخ غيبت قطع مي‌گردد و پرسنل فراري پس از معرفي يا دستگيري بلافاصله شروع به خدمت نموده و به اتهام فرار آنان برابر مقررات‌كيفري مربوط رسيدگي مي‌شود. وضعيت خدمتي پرسنل كادر ثابت كه مرتكب فرار از خدمت شده‌اند به شرح زير خواهد بود:
‌الف - در صورت صدور رأي برائت يا قرار موقوفي تعقيب يا قرار منع پيگرد، ايام غيبت و فرار به انتساب تبديل خواهد شد.
ب - در صورت محكوميت به مجازاتي كه مستلزم اخراج از خدمت نباشد، ايام غيبت و فرار جزء خدمت محسوب نمي‌گردد.
ج - در صورت محكوميت به مجازاتي كه مستلزم اخراج از خدمت باشد از تاريخ قطعيت رأي اخراج خواهند شد.
‌تبصره - هر گاه مدت فرار پرسنل كادر ثابت بالغ بر 6 ماه گردد از زمان آغاز غيبت اخراج مي‌گردند و پس از آن برابر مقررات كيفري مربوط محاكمه‌شده و فقط در صورت صدور رأي برائت يا قرار موقوفي تعقيب يا منع پيگرد، حكم اخراج نيز كان‌لم‌يكن خواهد شد. در صورتي كه محاكمه غيابي انجام‌گردد پرسنل مي‌توانند پس از حضور به حكم صادره اعتراض نموده و در صورت صدور رأي برائت يا قرار موقوفي تعقيب يا منع پيگرد در رسيدگي‌مجدد، حكم اخراج آنان نيز كان‌لم‌يكن مي‌گردد.
رأي شماره ۱۲۸۹ هيأت عمومي ديوان عدالت اداري با موضوع عدم پرداخت حقوق و مزايا و عناوين مشابه در ايام غيبت بيش از ششماه مشمولين تبصره ماده ۹۶ قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران مصوب ۱۳۶۶
شماره هـ/۹۳/۶۸۵                                                                                                    ۲۸/۸/۱۳۹۳
تاريخ دادنامه : ۵/۸/۱۳۹۳      شماره دادنامه: ۱۲۸۹     کلاسه پرونده : ۹۳/۶۸۵
مرجع رسيدگي: هيأت عمومي ديوان عدالت اداري
شاکي : معاون نيروي انساني ستاد ارتش جمهوري اسلامي ايران
موضوع شکايت و خواسته : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب ديوان عدالت اداري
رأي هيأت عمومي
اولاً: تعارض در آراء محرز است.
ثانياً: مطابق تبصره ماده ۹۶ قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران مصوب ۱/۷/۱۳۶۶، هر گاه مدت فرار پرسنل کادر ثابت بالغ بر ۶ ماه شود، از زمان آغاز غيبت اخراج مي‌شوند و پس از آن برابر مقررات کيفري مربوط محاکمه شده و فقط در صورت صدور رأي برائت يا قرار موقوفي تعقيب يا منع پيگرد، حکم اخراج نيز کان لم يکن خواهد شد. با توجه به اين که مقنن در حکم پيش گفته در صورت صدور رأي برائت يا قرار موقوفي تعقيب يا منع پيگرد پرسنل کادر ثابت که بيش از ۶ ماه از فرار آنها گذشته باشد صرفاً لغو حکم اخراج را پيش‌بيني کرده است ، بنابراين پرداخت حقوق و مزايا و عناوين مشابه در ايام غيبت به اشخاص مذکور وجاهت قانوني ندارد و رأي شعبه اول تشخيص ديوان عدالت اداري به شماره دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۵۱۰۰۵۸۷ ـ ۲۹/۸/۱۳۹۱ که متضمن استدلال فوق‌الذکر است و به رد شکايت شاکي اوليه صادر شده است صحيح و موافق مقررات تشخيص مي‌شود. اين رأي به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکيلات و آيين دادرسي ديوان عدالت اداري مصوب سال ۱۳۹۲، براي شعب ديوان عدالت اداري و ساير مراجع اداري مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
هيأت عمومي ديوان عدالت اداري معاون قضائي ديوان عدالت اداري  ـ مرتضي علي‌اشراقي
‌ماده 97 - "‌بازداشت" وضع پرسنلي است كه به موجب قرارهاي صادره از مراجع ذيصلاح قضايي تا صدور حكم قطعي در توقيف به سر برده و يا‌برابر مقررات انضباطي در بازداشتگاه يا محل خدمتي تحت نظر باشند.
‌ماده 98 - "‌منتظر خدمت" وضع پرسنلي است كه برابر مقررات مربوط به علت ارتكاب تخلفات انضباطي به طور موقت از كار بر كنار شده باشند.
‌تبصره - مدت انتظار خدمت جزء ايام خدمت براي ترفيع منظور نشده و تنها از نظر بازنشستگي محسوب مي‌گردد. كسور بازنشستگي اين مدت بر‌اساس آخرين حقوق قبل از انتظار خدمت به صندوق بازنشستگي واريز مي‌گردد.
‌ماده 99 - "‌بدون كار" وضع پرسنلي است كه به يكي از علل زير موقتاً از كار بر كنار گردند:
‌الف - به موجب قرارهاي صادره از مراجع ذيصلاح قضايي بازداشت شوند.
ب - برابر احكام صادره از دادگاه‌هاي صالح زنداني شوند.
ج - به علت عدم پرداخت محكوم به يا بدهي منجر به صدور اجرائيه، زنداني شوند.
‌د - به علت ارتكاب تخلفات انضباطي بدون كار شوند.
ه - در صورتي كه محكوم به اقامت اجباري يا ممنوع از اقامت در محل معين شوند.
‌تبصره 1 - چنانچه در محل اقامت پرسنل مشمول بند (ه) پادگان و يا سازمان نظامي وجود داشته باشد ارتش در صورت نياز مي‌تواند آنان را به‌جاي بدون كاري در آن محل حاضر به خدمت نمايد.
‌تبصره 2 - مدت بدون كاري جزء ايام خدمت براي ترفيع منظور نشده و تنها از نظر بازنشستگي محسوب مي‌گردد.
‌كسور بازنشستگي اين مدت بر اساس آخرين حقوق قبل از بدون كاري به صندوق بازنشستگي واريز خواهد شد.
‌تبصره 3 - محكوميت‌ها به ميزاني كه مشمول عفو، آزادي مشروط، تعليق اجراي مجازات، تأخير اجراي حكم يا حبس با خدمت قرار گيرند باعث‌بدون كاري نخواهد شد.
‌ماده 100 - "‌منتسب" وضعيت پرسنلي است كه در يكي از حالت‌هاي زير از يگان خدمتي خود منفك گرديده و در اختيار آجوداني نيرو يا سازمان‌مربوط يا آجوداني ستاد مشترك قرار مي‌گيرند و كليه عمليات پرسنلي آنان در مدت انتساب بر عهده آجوداني‌هاي مزبور مي‌باشد.
‌مدت انتساب جزء مدت خدمت براي ترفيع منظور مي‌گردد به استثناي پرسنل مفقودالاثر كه موكول به تعيين تكليف آنان است.
‌الف - پرسنلي كه به واسطه حذف يا انحلال محل سازماني موقتاً بدون شغل شوند كه در اين صورت نيرو يا سازمان مربوط موظفند حداكثر تا سه‌ماه وضعيت شغلي اين قبيل پرسنل را روشن نمايند.
ب - پرسنلي كه به دست دشمنان خارجي اسير گرديده يا توسط ضد انقلاب يا اشرار يا سارقين مسلح و يا قاچاقچيان به گروگان گرفته شده باشند،‌براي تمام مدت اسارت يا در گروگان بودن و حداكثر تا شش ماه پس از آزادي. نيرو يا سازمان مربوط موظف است ظرف مدت مزبور وضعيت اين قبيل‌پرسنل را روشن نمايد.
ج - پرسنل مفقودالاثري كه در نبرد با دشمنان خارجي يا رويارويي با ضد انقلاب يا اشرار يا سارقين مسلح و يا قاچاقچيان ناپديد شده و وضع آنان‌نامعلوم است تا تعيين وضعيت.
‌د - پرسنلي كه به لحاظ بيماري بيش از 4 ماه بستري مي‌گردند، حداكثر تا يك سال.
ه - مدت بدون كاري پرسنل موضوع بند الف ماده 99 اين قانون در صورت صدور رأي برائت، قرار موقوفي تعقيب يا قرار منع پيگرد.
‌تبصره - پرسنل مأمور و مأمور به خدمت بيش از 6 ماه و همچنين محصليني كه در طول خدمت به دوره‌هاي آموزشي بيش از شش ماه اعزام‌مي‌گردند در حكم منتسب خواهند بود.
‌فصل پنجم - تكاليف انضباطي پرسنل، تشويقات، تنبيهات و چگونگي رسيدگي به شكايات
‌ماده 101 - پرسنل ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌هاي وابسته به آنها از نظر امور انضباطي تابع آيين‌نامه‌اي مي‌باشند كه تكاليف انضباطي پرسنل،‌ميزان تشويقات و تنبيهات انضباطي و حدود اختيارات فرماندهان و مسئولان در زمينه اعمال آنها را در حدود مقرر در اين قانون تعيين مي‌نمايد.‌آيين‌نامه انضباطي فوق توسط ستاد مشترك با همكاري و هماهنگي وزارت دفاع و نيروهاي سه‌گانه و سازمان عقيدتي سياسي تهيه و در صورت‌تصويب مقام رهبري به اجراء گذارده مي‌شوند.
‌ماده 102 - پرسنل به مقتضاي ابراز لياقت و شايستگي به شرح زير تشويق مي‌شوند:
‌الف - تشويق شفاهي.
ب - تشويق كتبي.
ج - تشويق در دستور قسمتي.
‌د - تشويق در دستور نيرو يا سازمان.
ه - تشويق در فرمان همگاني ارتش.
‌و - مرخصي تشويقي حداكثر به مدت 30 روز در سال.
‌ز - پاداش و جوائز.
ح - اعطاي نشان.
ط - رفع تنبيهات.
ي - ارشديت.
‌تبصره - اعطاء درجه تشويقي از طريق ارشديت به ميزاني كه منجر به نيل به درجه بالاتر گردد انجام مي‌شود.
‌ماده 103 - تنبيهاتي كه به علت تخلفات پرسنل اعمال مي‌شود به شرح زير است:
‌الف - توبيخ شفاهي.
ب - توبيخ كتبي.
ج - توبيخ در دستور قسمتي.
‌د - توبيخ در دستور نيرو يا سازمان.
ه - توبيخ در فرمان همگاني ارتش.
‌و - خدمت شبانه روزي در قسمت، حداكثر تا 30 روز.
‌ز - بازداشت غير قابل تمديد در بازداشتگاه، حداكثر تا 30 روز.
ح - كسر حقوق حداكثر به ميزان يك پنجم، حداكثر به مدت 4 ماه.
ط - انتظار خدمت حداكثر تا 6 ماه.
ي - بدون كاري حداكثر تا 3 ماه.
ك - محروميت از ترفيع به مدت محدود و حداكثر دو سال در زمان صلح و چهار سال در زمان جنگ.
ل - تنزيل درجه يا رتبه براي مدت محدود يا دائم.
م - معافيت از خدمت.
ن - اخراج از خدمت.
‌تبصره 1 - اعمال تنبيهات مذكور در بندهاي (‌ز) و (ح) اين ماده منوط به تفويض اختيار از سوي فرماندهي كل (‌ مقام رهبري) به فرماندهان مي‌باشد.
‌تبصره 2 - در صورتي كه تنزيل درجه يا رتبه براي مدت محدود اعمال شود، پس از انقضاي مدت مزبور پرسنل مورد تنبيه يا رتبه قبل از تنبيه با‌همان سابقه به خدمت ادامه داده و ترفيعات بعدي آنان بر اساس درجه يا رتبه مزبور خواهد بود و در صورتي كه تنزيل درجه يا رتبه به طور دائم اعمال‌شود، پرسنل مورد تنبيه پس از طي حداقل مدت توقف در درجه يا رتبه تنبيهي با احتساب قدمت خدمت در درجه يا رتبه قبل از تنزيل به درجه يا رتبه‌بالاتر نائل شده و ترفيعات بعدي آنان طبق مقررات اين قانون خواهد بود.
‌ماده 104 - رسيدگي به تخلفات پرسنل كه فرمانده نيروي مربوط براي آنان پيشنهاد محروميت از ترفيع، تنزيل درجه يا رتبه، معافيت از خدمت و يا‌اخراج از خدمت مي‌دهد و همچنين رسيدگي به شكايات پرسنل از رده‌هاي بالاتر در امور خدمتي، در هيأت‌هايي مركب از اعضاء مشروحه زير به عمل‌مي‌آيد:
‌الف - معاون پرسنلي نيروي مربوط يا جانشين وي.
ب - رييس بازرسي نيروي مربوط يا جانشين وي.
ج - مسئول سازمان عقيدتي سياسي نيروي مربوط يا جانشين وي.
‌د - مسئول سازمان حفاظت اطلاعات نيروي مربوط يا جانشين وي.
ه - نماينده سازمان قضايي نيروهاي مسلح.
‌تبصره 1 - چنانچه پرسنل متخلف يا شاكي، جمعي وزارت دفاع يا ستاد مشترك باشند، مقامات هم‌تراز وزارت دفاع و مشترك هيأت را تشكيل‌خواهند داد و پيشنهاد تنبيهات فوق‌الذكر نيز به وسيله وزير دفاع يا رييس مشترك به هيأت ارائه خواهد شد.
‌تبصره 2 - هيأت‌هاي رسيدگي مي‌توانند از اشخاصي كه ضروري تشخيص مي‌دهند به منظور اظهار نظر دعوت نمايند ليكن حق رأي منحصر به‌اعضاء اصلي هيأت است.
‌تبصره 3 - دعوت از شخص متخلف جهت استماع دفاعيات وي در جلسه رسيدگي الزامي است لكن در صورتي كه دو بار بدون عذر موجه در‌جلسه هيأت حضور نيابد اين حق از وي سلب مي‌گردد.
‌تبصره 4 - حداقل يك هفته قبل از تشكيل جلسه رسيدگي، موضوع تخلف و دلائل مربوط و خلاصه پرونده و سوابق پرسنل متخلف به تمامي‌اعضاء هيأت و همچنين شخص متخلف كتباً اعلام مي‌گردد.
‌تبصره 5 - شكايات پرسنل از رده‌هاي بالاتر تنها در صورتي كه قابل طرح در اين هيأت خواهد بود كه قبلاً توسط پرسنل مزبور به فرمانده يك رده‌بالاتر و فرمانده نيروي مربوط و در مورد پرسنل وزارت دفاع و ستاد مشترك به وزير دفاع يا رييس ستاد مشترك گزارش شده باشد.
‌تبصره 6 - تصميمات هيأت با اكثريت آراء اتخاذ خواهد شد و جز در موارد معافيت يا اخراج از خدمت و شكايت از فرماندهان نيروها و رييس‌ستاد مشترك و وزير دفاع، پس از درج در فرمان همگاني قابل اجراء مي‌باشد. در اين موارد نيز در صورتي كه ظرف مدت يك ماه پس از ابلاغ تصميمات‌به شخص ذينفع مورد اعتراض وي قرار نگيرد پس از درج در فرمان همگاني قابل اجراء است و در صورت تسليم اعتراضيه، موضوع در هيأت مذكور در‌ماده 105 اين قانون مورد رسيدگي قرار گرفته و رأي هيأت مزبور پس از درج در فرمان همگاني قابل اجراء خواهد بود. ذينفع نسبت به آراء قابل اجراء هر‌يك از دو هيأت مي‌تواند به مراجع صالحه قضايي تنظيم نمايد.
‌تبصره 7 - رسيدگي به تخلفات مرتبط با جنگ كه براي عاملين آنها پيشنهاد تنبيهات فوق‌الذكر گرديده است بر عهده دادگاه‌هاي نظامي خواهد بود‌كه به منظور رسيدگي به جرائم و تخلفات پرسنل، در مناطق مورد نياز تشكيل مي‌گردد.
‌تبصره 8 - اعمال تنبيهات مذكور در اين ماده به وسيله فرماندهي كل، منوط به طي مراحل فوق‌الذكر نمي‌باشد.
‌ماده 105 - هيأت تجديد نظر از اعضاء زير تشكيل مي‌گردد:
‌الف - رييس ستاد مشترك.
ب - وزير دفاع.
ج - فرماندهان نيروهاي زميني، هوايي، دريايي.
‌د - رييس سازمان عقيدتي سياسي.
ه - رييس سازمان حفاظت اطلاعات.
‌و - رييس سازمان قضايي نيروهاي مسلح.
‌تبصره 1 - پرسنل معترض به تصميمات هيأت رسيدگي مذكور در ماده 104 مي‌بايست ظرف مدت يك ماه از تاريخ ابلاغ تصميمات هيأت،‌اعتراض كتبي خود را به دبيرخانه ستاد مشترك تحويل و يا با پست سفارشي ارسال نمايند.
‌تبصره 2 - چگونگي تشكيل و نحوه رسيدگي هيأت‌هاي رسيدگي و هي.‌هيأت تجديد نظر به موجب آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه به وسيله ستاد‌مشترك با هماهنگي وزارت دفاع و همكاري نيروهاي سه‌گانه تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسد.
‌فصل ششم - پايان خدمت
‌ماده 106 - خدمت پرسنل در ارتش و وزارت دفاع و سازمان وابسته به آنها به يكي از صور زير پايان مي‌يابد:
‌الف - شهادت.
ب - جانباز شدن.
ج - بازنشستگي.
‌د - بازخريدي.
ه - انتقال.
‌و - معلوليت.
‌ز - فوت.
ح - استعفاء.
ط - معافيت از خدمت.
ي - اخراج.
‌ماده 107 - پرسنل در موارد زير شهيد و يا در حكم شهيد محسوب مي‌شوند:
‌الف - كشته شدن يا فوت در ميدان نبرد به سبب مأموريت.
ب - كشته شدن يا فوت در هر گونه مأموريت رزمي يا جنگي و در طول رفت و برگشت به سبب مأموريت.
ج - كشته شدن يا فوت در اسارت دشمن يا ضد انقلاب يا اشرار يا سارقين مسلح و يا قاچاقچيان.
‌د - كشته شدن در هر گونه حملات زميني، هوايي و دريايي دشمن.
ه - كشته شدن يا فوت در رفت و برگشت از منطقه عمليات تا محل مرخصي.
‌و - كشته شدن توسط اشرار، سارقين مسلح و قاچاقچيان به سبب مأموريت.
‌ز - كشته شدن توسط ضد انقلاب و يا به سبب عمليات خرابكاري عوامل دشمن.
ح - كشته شدن در هر گونه آموزش‌هاي رزمي و عمليات مانوري.
ط - كشته شدن حين آزمايش و تحقيقات در زمينه اسلحه و مهمات و وسائل جنگي و خنثي‌سازي مواد منفجره و محترقه به سبب مأموريت.
ي - كشته شدن به سبب خدمت از طريق سوء قصد اعم از اين كه در ايام خدمت يا غير خدمت باشد.
ك - فوت در اثر جراحات، صدمات و بيماري‌هاي حاصله از موارد مندرج در بندهاي بالا، مشروط بر اين كه جراحات يا صدمات مذكور علت‌فوت باشد.
‌تبصره - منظور از مأموريت‌هاي مندرج در اين ماده كليه وظايفي است كه تحت همين عنوان به پرسنل اعم از انفرادي يا دسته جمعي از طرف يگان‌مربوط واگذار مي‌شود.
‌ماده 108 - پرسنلي كه يك يا چند عضو خود يا بخشي از آن را براي هميشه از دست دهند، يا بيش از يك سال به منظور درمان بستري گردند، و يا‌به علت فقدان سلامتي، تمام يا بخشي از توان كاري خود را از دست بدهند و تا يك سال كارآيي خود را به دست نياورند، چنانچه در يكي از موارد‌مذكور در ماده فوق اين وضعيت براي آنان به وجود آمده باشد جانباز و در ساير موارد معلول شناخته مي‌شوند.
‌جانبازان و معلولين از نظر وضعيت خدمتي مشمول يكي از بندهاي زير خواهند شد:
‌الف - پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارآيي از دست رفته ايشان جزئي بوده و امكان ادامه خدمت بدون مشقت براي‌آنان وجود داشته باشد به خدمت ادامه خواهند داد.
ب - پرسنلي كه خسارات وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارايي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه ادامه خدمت براي آنان توأم با مشقت‌باشد لكن شخصاً مايل به ادامه خدمت باشند به خدمت ادامه مي‌دهند و در صورت عدم تمايل بازنشسته مي‌گردند.
ج - پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارايي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه امكان ادامه خدمت را از آنان سلب‌نمايد و پرسنلي كه بيش از يك سال بستري باشند بازنشسته مي‌گردند.
‌تبصره 1 - تشخيص تطبيق وضعيت پرسنل با اين ماده و بندهاي آن از نظر پزشكي بر عهده كميسيون عالي پزشكي مي‌باشد.
‌تبصره 2 - پرسنلي كه بر اساس اين ماده بازنشسته مي‌گردند چنانچه حداكثر تا 5 سال پس از بازنشستگي سلامت خود را به نحوي بازيابند كه به‌تشخيص كميسيون عالي پزشكي امكان ارجاع شغل به آنان وجود داشته باشد در صورتي كه واجد صلاحيت اعاده به خدمت باشند با تمايل شخصي و‌با تصويب مقامات مذكور در ماده 78 اين قانون با درجه يا رتبه قبل از بازنشستگي به خدمت اعاده مي‌گردند.
‌ماده 109 - جانبازان به تناسب آسيب وارده از يك ماه تا چهار سال ارشديت برخورداري مي‌گردند.
‌تبصره 1 - طبقه بندي صدمات وارده بر جانبازان و ميزان ارشديت استحقاقي طبق آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه با توجه به آيين‌نامه مشابه در بنياد‌شهيد توسط ستاد مشترك تهيه و به تصويب فرماندهي كل مي‌رسد.
‌تبصره 2 - تشخيص جانباز بودن پرسنل از نظر تطبيق وضعيت آنان با موارد مذكور در ماده 107 اين قانون و همچنين تعيين ميزان ارشديت‌استحقاقي هر يك از جانبازان بر عهده كميسيون مذكور در ماده 120 اين قانون مي‌باشد.
‌تبصره 3 - مزاياي شغل جانبازان بند ب ماده فوق كه به خدمت ادامه مي‌دهند صرف نظر از مشاغلي كه به آنان محول مي‌گردد حداقل معادل‌مزاياي شغل آنان در زمان جانباز شدن خواهد بود.
‌ماده 110 - پرسنل مشمول اين قانون با داشتن 30 سال خدمت يا 60 سال سن بازنشسته مي‌شوند.
‌تبصره 1 - در مواقع استثنايي و نياز ارتش و تمايل پرسنل، در صورت تصويب هيأت مذكور در ماده 105 اين قانون بازنشستگي به مدت محدود به‌تعويق خواهد افتاد.
‌تبصره 2 - پرسنلي كه داراي حداقل 25 سال سابقه خدمت باشند مي‌توانند شخصاً تقاضاي بازنشستگي نمايند قبول يا رد تقاضاي آنان موكول به‌نظر نيرو يا سازمان مربوط مي‌باشد و صرف تقاضاي بازنشستگي رافع مسئوليت‌هاي محوله نخواهد بود.
‌تبصره 3 - در صورتي كه پرسنل در طول اجراي تنبيه تنزيل درجه يا رتبه بازنشسته شوند با درجه رتبه تنبيهي بازنشسته خواهند شد.
‌تبصره 4 - تصويب بازنشستگي با رعايت مقررات اين قانون به عهده مقامات مذكور در ماده 78 اين قانون خواهد بود.
‌ماده 111 - ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌هاي وابسته به آنها در موارد استثنايي مي‌توانند در صورت نياز، پرسنل بازنشسته‌اي را كه صلاحيت اعاده‌به خدمت داشته باشند و سن آنها بيش از 65 سال نباشد با تمايل شخصي آنان و تصويب هيأت مذكور در ماده 105 اين قانون با درجه يا رتبه و قدمت‌خدمت قبل از بازنشستگي براي مدت محدود به خدمت اعاده نمايد.
‌تبصره 1 - تقاضاي بازنشستگي مجدد قبل از انقضاء مدت فوق ممنوع است ليكن سازمان مي‌تواند قبل از انقضاء مدت مزبور آنان را مجدداً‌بازنشسته نمايد.
‌تبصره 2 - پرسنلي كه به خدمت اعاده مي‌گردند از تاريخ اعاده، حقوق و بازنشستگي آنان قطع شده و از حقوق درجه يا رتبه خود و مزاياي شغل‌مربوط استفاده مي‌نمايند و از نظر كليه امور استخدامي مانند ساير شاغلين با آنان رفتار و مدت خدمت جديد اين قبيل پرسنل بر سنوات خدمت قبلي‌اضافه و موجب تجديد نظر در حقوق بازنشستگي آنان خواهد شد.