‌مبحث دوم - نحوه بررسی اصول هشتاد و هشتم (88) و ‌هفتاد و ششم (76) قانون اساسی

‌اول - تذکر و سؤال:

‌الف - تذکر:

‌ماده 192 - در کلیه مواردی که نماینده یا نمایندگان مطابق اصل هشتاد و هشتم (88) قانون اساسی ، از رئیس جمهور یا وزیر در باره یکی از‌وظایف آنان حق سؤال دارند، می‌توانند درخصوص موضوع موردنظر به رئیس جمهور و وزیر مسؤول کتباً تذکر دهند. رئیس مجلس تذکر را به رئیس جمهور یا وزیر مربوط ابلاغ و خلاصه آنرا در اولین جلسه علنی آتی مجلس عنوان می‌نماید.

ب - سؤال:

‌ماده 193 - هر یک از نمایندگان می‌توانند راجع به مسائل داخلی و خارجی کشور از وزیر مسؤول درباره وظایف او سؤال نمایند. سؤال باید کتبی،‌صریح و مختصر بوده و به رئیس مجلس داده شود. رئیس مجلس، موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون تخصصی ارجاع می‌نماید. کمیسیون موظف‌است حداکثر ظرف یک هفته جلسه‌ای با حضور وزیر و سؤال‌کننده تشکیل دهد. چنانچه وزیر در کمیسیون حاضر نشود و یا درصورت حضور،‌سؤال‌کننده قانع نگردد، کمیسیون به هیأت رئیسه اطلاع می‌دهد تا در اولین جلسه علنی سؤال نماینده قرائت و فورا برای وزیر مربوطه ارسال گردد و‌ظرف چهل و هشت ساعت تکثیر و دراختیار

نمایندگان قرار گیرد. درصورتی که سؤال به امضاء چند نفر باشد نماینده منتخب سؤال کنندگان صحبت خواهد کرد.

‌ماده 194 - برطبق اصل هشتاد و هشتم (88) قانون اساسی، وزیر مورد سؤال مکلف است حداکثر ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ سؤال، در مجلس‌حضور یافته و پاسخ دهد، والا از طرف رئیس مجلس بازخواست می‌شود، مگرآنکه وزیر رسماً و با عذر موجه تقاضای تأخیر حداکثر برای مدت یکماه‌نموده باشد که قبول این تقاضا منوط به رأی مثبت مجلس خواهد بود. پس از حضور، وزیر مورد سؤال و نماینده‌ای که سؤال نموده و یا نماینده منتخب‌سؤال کنندگان به ترتیب مقرر در این آیین‌نامه صحبت می‌نمایند.

‌ماده 195 - درصورتی که سؤال کننده با پاسخ وزیر قانع نشود رئیس مجلس به تقاضای سؤال‌کننده موضوع را به کمیسیون تخصصی مربوط ارجاع‌می‌نماید. این کمیسیون مکلف است از تاریخ ارجاع سؤال، بدون فوت وقت، ظرف پانزده روز برای روشن شدن مطلب به هرطریق که صلاح بداند، اعم‌از خواستن سوابق امر و یا اخذ پاسخ کتبی یا شفاهی از شخص وزیر و هرگونه تحقیقات دیگری که لازم بداند، به موضوع رسیدگی نموده گزارش خود را‌تنظیم و به مجلس تقدیم دارد. این گزارش در دستور هفته بعد قرار خواهد گرفت و بدون بحث در مجلس قرائت خواهد شد. درصورتی که سؤال کننده کتباً نسبت به سؤال خود اعلام انصراف کند، این اعلام انصراف به وسیله رئیس یا منشی در جلسه علنی قرائت می‌شود.

‌ماده 196 - براساس اصل هشتاد و هشتم (88) قانون اساسی، درصورتی که حداقل یک چهارم کل نمایندگان بخواهند درباره یکی از وظایف رئیس‌جمهور سؤال کنند، باید سؤال خود را به‌طور صریح و روشن و مختصر همگی امضاء و به رئیس مجلس تسلیم نمایند. رئیس مجلس موضوع را در اسرع‌وقت به کمیسیون تخصصی ارجاع می‌نماید. کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفی شده رئیس جمهور و نماینده‌منتخب سؤال‌کنندگان تشکیل جلسه دهد. در این جلسه، نماینده رئیس جمهور پاسخ مقتضی را از طرف رئیس جمهور ارائه خواهد نمود تا به نمایندگان‌سؤال کننده گزارش شود. پس از یک هفته چنانچه هنوز حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس (‌که سؤال را امضاء نموده‌اند) از سؤال خود منصرف نشده باشند رئیس مجلس‌موظف است در اولین جلسه سؤال آنان را قرائت و فوراً برای رئیس جمهور ارسال کند. این سؤال ظرف چهل و هشت ساعت تکثیر و در دسترس‌نمایندگان قرار می‌گیرد.

‌ماده 197 - رئیس جمهور موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت سؤال در جلسه علنی مجلس حضور یابد و به سؤال مطروحه‌نمایندگان پاسخ گوید مگر با عذر موجه با تشخیص مجلس شورای اسلامی. مدت طرح سؤال از طرف نماینده منتخب سؤال‌کنندگان حداکثر پانزده‌دقیقه و مدت پاسخ رئیس جمهور حداکثر یک ساعت خواهد بود.

‌دوم - تحقیق و تفحص:

‌ماده 198 - در اجرای اصل هفتاد و ششم (76) قانون اساسی به استثنای دستگاههائی که زیر نظر مستقیم مقام معظم رهبری هستند و مجلس‌خبرگان رهبری و شورای نگهبان، هرگاه نماینده‌ای تحقیق و تفحص در هر یک از امور کشور را لازم بداند، درخواست خود را کتباً ازطریق هیأت رئیسه‌مجلس به کمیسیونی که امر مزبور در تخصص آن است تقدیم می‌نماید و کمیسیون اطلاعاتی را که در آن زمینه دارد دراختیار وی قرار می‌دهد.‌درصورتی که نماینده مزبور اطلاعات موجود در کمیسیون را کافی تشخیص ندهد، کمیسیون از نماینده مزبور در اولین فرصت دعوت به‌عمل می‌آورد و‌دلائل ضرورت تحقیق و تفحص در زمینه موردنظر را استماع می‌نماید و پس از بررسی، نظر خود را مبنی بر تصویب یا رد درخواست نماینده به مجلس‌گزارش می‌دهد. این گزارش خارج از نوبت در دستور مجلس قرار می‌گیرد. درصورتی که گزارش کمیسیون به مجلس مبنی بر تصویب درخواست تحقیق‌و تفحص باشد، پس از استماع آن، بدون بحث رأی‌گیری به‌عمل می‌آید و درصورتی که مبنی بر رد آن باشد، نماینده درخواست‌کننده می‌تواند حداکثر به‌مدت ده دقیقه از درخواست خود دفاع نماید. درصورت تصویب مجلس، انجام تحقیق و تفحص به همان کمیسیون محول می‌گردد. کمیسیون ، ضمن‌دعوت از نماینده درخواست کننده تفحص، تحقیق و تفحص لازم را به‌عمل آورده و نتیجه آن را که طی گزارشی در جلسه مشترک هیأت تحقیق و‌تفحصو کمیسیون به‌تصویب می‌رسد به مجلس تقدیم می‌نماید.

‌تبصره 1 - سازمان یا نهاد مورد تحقیق و تفحص موظف است کلیه مدارک و اطلاعات مورد نیاز کمیسیون را برای بررسی دراختیار قرار دهد.

‌تبصره 2 - عضویت اعضای دیگر کمیسیون‌ها در هیأت تحقیق و تفحص با تشخیص کمیسیون ذی‌ربط بلامانع است.

‌ماده 199 - مهلت انجام تحقیق و تفحص به مدت شش ماه می‌باشد و درصورت ضرورت، با درخواست هیأت تحقیق و تفحص و تصویب هیأت‌رئیسه مجلس حداکثر تا شش ماه دیگر قابل تمدید است.

‌ماده 200 - درصورت احراز تخلف و ضرورت تعقیب توسط هیأت تحقیق و تفحص، متخلف توسط هیأت رئیسه مجلس به محاکم قضائی معرفی‌می‌شود. دستگاه قضائی صالحه موظف است طبق مقررات خارج از نوبت تقاضای کمیسیون را مورد رسیدگی قرار داده و نتیجه آن را به کمیسیون اعلام‌نماید.

‌ماده 201 - مسؤولان دستگاه مورد تحقیق و تفحص و کلیه دستگاههای اجرائی، قضائی و نهادهای انقلاب اسلامی موظف به فراهم نمودن‌امکانات و تسهیلات مورد نیاز هیأت و دراختیار گذاردن اطلاعات و مدارک درخواستی هیأت می‌باشند و درصورت عدم همکاری، مسؤولان دستگاه‌ذی‌ربط متخلف و مجرم محسوب می‌گردند و با شکایت هیأت تحقیق و تفحص، مورد تعقیب قضائی قرار خواهند گرفت.

‌مبحث سوم - نحوه بررسی موارد خاص و مهم ‌اول - نحوه تصویب معاهدات و قراردادهای بین‌المللی

‌ماده 202 - در تقدیم لوایح قانونی که در آنها، دولت تقاضای تصویب عهدنامه، مقاوله‌نامه، قرارداد و یا موافقتنامه بین‌المللی و یا الحاق به پیمانهای‌بین‌المللی را دارد، متن کامل آنها باید جهت بررسی ضمیمه لوایح تقدیمی مذکور باشد.

‌ماده 203 - موارد مذکور در ماده (202) پس از اعلام وصول در مجلس، بلافاصله چاپ و بین نمایندگان توزیع می‌شود و به کمیسیون مربوطه‌ارجاع می‌گردد.

‌ماده 204 - درصورتی که دولت برای موارد مذکور در ماده (202) قید مهم قائل شده باشد و یا کمیسیون مربوط تا یک هفته پس از وصول و یا‌پانزده نفر نمایندگان، چنین قیدی را پیشنهاد کنند، رسیدگی به این قید بلافاصله در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد تا پس از پیشنهاد و اظهارات یک‌مخالف و یک موافق (‌هر یک پنج دقیقه) به رأی گذاشته شود.

‌ماده 205 - درصورتی که قید اهمیت به‌تصویب مجلس نرسد یا در این باره از ناحیه دولت یا کمیسیون مربوط یا پانزده نفر از نمایندگان تقاضایی به‌عمل نیاید عهدنامه، مقاوله‌نامه، قرارداد و یا موافقتنامه، عادی تلقی شده و مجلس به‌صورت یک شوری آن را مورد رسیدگی قرار خواهد داد،‌بدین‌ترتیب که پس از صحبت دو مخالف و دو موافق در کلیات و جزئیات (‌هرکدام حداکثر به مدت پانزده دقیقه) و صحبت مخبر کمیسیون و نماینده‌دولت به رأی گذاشته می‌شود.

‌ماده 206 - درصورتی که مجلس قید اهمیت را تصویب کند، رسیدگی به آن همانند لوایح معمولی دیگر دو شوری و به‌ترتیب زیر خواهد بود:

1- در شور اول در باره کلیات، با درنظرگرفتن مواد مربوطه، بحث و اعتراضات وارده به بعضی از شرایط و مواد قرارداد به عنوان پیشنهاد کتبی به‌کمیسیون ارجاع خواهد شد. این پیشنهادها باید بیست و چهار ساعت قبل از طرح در کمیسیون، چاپ و بین نمایندگان توزیع شود.

2- در شور دوم، کمیسیون، موارد اعتراض و پیشنهادهای نمایندگان و همچنین نظرخود را در باره این موارد، همراه با تصویب و یا رد مواد، بدون‌واردکردن تغییرات، در مجلس مطرح می‌کند، آنگاه در باره موارد اعتراض نمایندگان، که بطور کتبی و در مهلت مقرر به کمیسیون داده شده باشد،‌به‌ترتیب، نماینده اعتراض کننده، یک مخالف و یک موافق، هرکدام به مدت پنج دقیقه، صحبت می‌کنند و سپس درباره واردبودن یا نبودن اعتراض‌رأی‌گیری به عمل می‌آید. پس از پایان یافتن رای‌گیری نسبت به اعتراضات، در صورتی که مجلس آنها را وارد بداند، دولت موظف می‌شود در مسائل‌مورداعتراض با طرف متعاهد مجدداً وارد مذاکره و گفتگو شود. در این صورت، لایحه تا پایان مذاکرات مجدد در دستور مجلس باقی خواهد بود. در‌صورت قبول اعتراضات و پیشنهادها متن اصلاحی تصویب شده تلقی خواهد شد و در غیراین صورت، آخرین پیشنهاد دولت درمورد اصل قرارداد با‌صحبت یک مخالف و یک موافق، هریک به مدت پنج دقیقه، در مجلس به رأی گذاشته خواهد شد.

‌دوم - اصلاح جزئی در خطوط مرزها ‌ماده 207 - در لایحه تقدیمی مربوط به اصلاح جزئی در خطوط مرزی، متن کامل عهدنامه بین‌المللی آن، که براساس اصل هفتاد و هشتم (78) قانون اساسی تنظیم شده باشد، جهت بررسی باید ضمیمه گردد. متن این عهدنامه پس از اعلام وصول، بلافاصله چاپ و بین نمایندگان توزیع و همزمان‌به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ارجاع می‌شود.

‌ماده 208 - کمیسیون مذکور در ماده قبل، پس از کسب نظر مشورتی کمیسیون قضائی و حقوقی و با دعوت از نماینده شورای‌عالی امنیت ملی و‌نمایندگان پیشنهاددهنده، به بررسی همه‌جانبه موضوع می‌پردازد و ظرف یک‌ماه گزارش تفصیلی خود را مبنی‌بر قبول یا رد عهدنامه به ضمیمه‌پیشنهادهای اساسی به هیأت رئیسه ارسال می‌دارد.

‌ماده 209 - لوایح مربوط به عهدنامه‌های اصلاح جزئی در خطوط مرزی همانند سایر عهدنامه‌های بین‌المللی مهم دو شوری خواهد بود و به همان‌ترتیب نیز موردبررسی قرار خواهد گرفت. این نوع عهدنامه‌ها، در صورتی که صرفاً برای اصلاحات جزئی، با درنظرگرفتن مصالح کشور و رعایت اصل‌هفتاد و هشتم (78) قانون اساسی دو طرفه باشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند، با تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان مجلس معتبر‌خواهد بود.

‌سوم - محدودیتهای ضروری ‌ماده 210 - براساس اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی، در حالت جنگ و شرایط اضطراری نظیر آن که دولت حق دارد با تصویب مجلس‌شورای اسلامی محدودیت‌های ضروری برقرار نماید، قبل از اعمال محدودیت، متن کامل و دقیق محدودیت‌های ضروری با دلائل توجیهی لازم،‌همراه با لایحه قانونی جهت بررسی تقدیم مجلس می‌شود.

‌تبصره - چنانچه دولت بدون کسب مجوز مبادرت به اعمال محدودیت نماید، رئیس مجلس موظف است تقدیم لایحه محدودیت راازرئیس‌جمهور مطالبه کند. دراین‌خصوص، حق سؤال یا استیضاح رئیس جمهور و وزیران برای نمایندگان محفوظ خواهد بود.

‌ماده 211 - رسیدگی به لایحه محدودیتهای ضروری یک شوری است و در صورت تصویب مجلس، مدت اعمال آن به‌هرحال نمی‌تواند بیش از‌سی روز باشد. در صورتی که پس از انقضاء این مدت ضرورت همچنان باقی باشد دولت موظف است مجدداً از مجلس کسب مجوز کند.

‌چهارم - سایر موارد ‌ماده 212 - براساس اصول هشتادم (80)، هشتاد و دوم (82)، هشتاد و سوم (83) و یکصد و سی و نهم (139) قانون اساسی، اقدامات دولت در‌موارد ذیل قبلاً باید به‌تصویب مجلس برسد:

1- گرفتن و دادن وام یا کمک‌های بلاعوض داخلی و خارجی.

2- استخدام کارشناسان خارجی در موارد ضروری.

3- فروش بناها و اموال دولتی و نفایس ملی به‌استثنای نفایس ملی منحصر به فرد که درهر صورت قابل فروش نخواهد بود.

4- صلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری که طرف دعوا خارجی باشد و همچنین در موارد مهم داخلی. در تمام موارد مذکور، دولت موظف است متن تفصیلی آنها را همراه با لایحه قانونی تقدیم مجلس نماید تا به‌صورت یک شوری مورد رسیدگی‌قرارگیرد، بدین‌ترتیب که پس از گزارش کمیسیون مربوط و صحبت دو مخالف و دو موافق در کلیات و جزئیات (‌هرکدام به مدت پانزده دقیقه) برای‌تصویب به‌رأی گذاشته می‌شود.

‌مبحث چهارم - نحوه بررسی برنامه و بودجه سالیانه ‌کل کشور و نظارت بر اجرای بودجه

‌ماده 213 - به‌منظور تنظیم اصول و مفاد برنامه‌های توسعه و لوایح بودجه کل کشور و ایجاد هماهنگی بین کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای‌اسلامی، پس از تقدیم لایحه مربوط توسط دولت به مجلس، کمیسیون تلفیق مرکب از اعضای ذیل تشکیل می‌گردد:

1- کلیه اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات.

2- یک‌نفر از هریک از کمیسیون‌های دیگر (‌غیراز کمیسیون‌های تحقیق و تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس). اعضای مذکور در بند (2) توسط کمیسیون‌های مربوطه انتخاب و به هیأت رئیسه مجلس معرفی می‌شوند. مأموریت این کمیسیون تا تصویب نهائی قانون برنامه توسعه و یا لایحه بودجه سالانه کل کشور ادامه می‌یابد.

‌اول - تصویب برنامه توسعه ‌ماده 214 - کلیات برنامه و کلیه تبصره‌هایی که مربوط به اهداف کلان و خط مشی‌های اساسی است در شور اول و بقیه در شور دوم بررسی و‌تصویب خواهد شد.

‌تبصره - مصوبات شور اول غیرقابل تجدیدنظر می‌باشد.

‌ماده 215 - کمیسیون‌های تخصصی موظفند حداکثر ظرف مدت دو هفته نسبت به مواد و تبصره‌های مربوط به خود، بررسیهای لازم را به عمل‌آورند و در پایان مهلت مقرر گزارش کار مربوط به شور اول خود را به کمیسیون تلفیق ارسال دارند.

‌ماده 216 - کمیسیون تلفیق موظف است حداکثر ظرف مدت سه هفته پس از جمع‌آوری گزارش کمیسیون‌های تخصصی و اصلاح و تلفیق آنها،‌گزارش جامع خود را به جلسه علنی ارائه نماید.

‌ماده 217 - پس از شور اول، کمیسیون تلفیق موظف است نحوه توزیع منابع را تعیین و ظرف مدت ده روز همراه با سیاستهای مصوب شور اول به‌کمیسیون‌های تخصصی اعلام نماید.

‌ماده 218 - در شور دوم، کمیسیون‌های تخصصی موظفند در چهارچوب ابلاغیه کمیسیون تلفیق تبصره‌ها و پیوستها را بررسی و گزارش خود را‌حداکثر ظرف مدت دو هفته به کمیسیون تلفیق اعلام کنند.

‌ماده 219 - کمیسیون تلفیق پس از وصول کلیه گزارشهای شور دوم کمیسیون‌های تخصصی، موظف است حداکثر ظرف سه هفته آنها را اصلاح و‌تلفیق و گزارش نهائی را جهت بررسی و تصویب در شور دوم به مجلس ارائه نماید.

‌ماده 220 - نمایندگان در شور اول و دوم می‌توانند پیشنهادهای خود را در مهلت‌های اعلام شده توسط کمیسیون‌های تخصصی به آنها ارائه نموده‌و در وقت مقرر جهت توضیح در کمیسیون حاضر شوند.

‌ماده 221 - در شور اول و دوم ابتدا پیشنهادهای مربوط به کمیسیون‌های تخصصی و سپس پیشنهادهای نمایندگان در مورد ماده واحده و تبصره‌ها‌قابل طرح می‌باشد.

‌ماده 222 - نحوه رسیدگی به کلیات و پیشنهادهای شور اول و دوم، و هر موضوعی که در این بخش از آیین‌نامه نیامده برطبق معمول مقررات این‌آیین‌نامه خواهد بود.

‌ماده 223 - اصلاح برنامه مصوب تنها در قالب طرحها و لوایح خاص خود قابل پذیرش است و نمی‌توان در ضمن لوایح بودجه و دیگر طرحها و‌لوایح قانونی آن را اصلاح و یا تغییر داد.

‌دوم - تصویب بودجه سالیانه کل کشور ‌ماده 224 - لایحه بودجه سالیانه کل کشور یک شوری خواهد بود و ترتیب رسیدگی بشرح ذیل می‌باشد:

1 - نمایندگان مجلس از زمان تقدیم لایحه بودجه سالیانه کل کشور و پیوست‌ها توسط دولت و توزیع آن تا مدت ده روز می‌توانند پیشنهادهای‌خود را به کمیسیون‌های تخصصی مجلس تقدیم نمایند.

2 - کمیسیون‌های تخصصی موظفند حداکثر تا ده روز پس از پایان مهلت اخذ پیشنهادهای نمایندگان، گزارش خود را به کمیسیون اصلی تقدیم‌نمایند.

3 - کمیسیون اصلی موظف است حداکثر ظرف مدت پانزده روز، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌های تخصصی گزارش نهایی خود را تنظیم و‌به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.

4 - در جلسه علنی، پس از رسیدگی به کلیات بودجه و تصویب آن، به پیشنهادهای مربوط به درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار بودجه عمومی‌دولت رسیدگی و سقف آن به‌تصویب خواهد رسید. پس از آن پیشنهادهای مربوط به تبصره‌ها و ردیفها رسیدگی می‌گردد.

‌تبصره 1 - در جلسه علنی، تنها پیشنهادهایی که توسط نمایندگان و کمیسیون‌ها در زمان مقرر دریافت و به چاپ رسیده، مشروط به عدم مغایرت با‌قانون برنامه، قابل طرح می‌باشد.

‌تبصره 2 - نحوه رسیدگی به چنددوازدهم، متمم و اصلاحیه‌های بودجه و سایر مواردی که در این ماده پیش‌بینی‌نشده طبق مقررات معمول در این‌آیین‌نامه خواهد بود.

‌ماده 225 - هنگام طرح لایحه بودجه در مجلس، جلسات باید بلاانقطاع در کلیه ایام هفته غیراز جمعه و تعطیلات رسمی، حداقل روزی چهار‌ساعت منعقد گردد و تا موقعی که شور و مذاکره پایان نیافته و رأی مجلس اخذ نشده است از دستور خارج نمی‌شود و هیچ لایحه یا طرح دیگر‌نمی‌تواند مطرح باشد مگر لایحه یک یا چنددوازدهم بودجه درصورت ضرورت.

‌تبصره - اگر مطالب فوری و فوتی اعم از طرحها و لوایح دوفوریتی و غیره پیش آید که به تشخیص مجلس تأخیر آن موجب زیان جبران‌ناپذیری‌باشد، در این صورت برای طرح و تصویب آن زمان مشخصی معین می‌شود.

‌نحوه رسیدگی دیوان محاسبات به اجرای بودجه سالیانه کل کشور

 ‌ماده 226 - براساس اصول پنجاه و چهارم (54) و پنجاه و پنجم (55) قانون اساسی، نظارت مجلس شورای اسلامی بر اجرای بودجه سالیانه کل‌کشور برعهده دیوان محاسبات کشور است که زیر نظر مجلس شورای اسلامی می‌باشد. سازمان و اداره امور آن به موجب قانون خاص می‌باشد.

‌مبحث پنجم - استیضاح ‌اول - استیضاح وزیران

‌ماده 227 - نمایندگان مجلس می‌توانند، با در نظر گرفتن اصل هشتاد و نهم (89) قانون اساسی، وزیر یا هیأت وزیران را استیضاح کنند. استیضاح‌وقتی قابل طرح در مجلس است که به امضای حداقل ده نفر از نمایندگان برسد.

‌ماده 228 - تقاضای استیضاح نمایندگان از وزیر یا وزیران باید کتباً در جلسه علنی به رئیس مجلس داده شود و در آن، موضوع استیضاح صریحاً و‌با ذکر مورد یا موارد معین شود. تقاضای مزبور در آن جلسه یا جلسه بعد قرائت می‌شود. این تقاضا بدون مباحثه و فوراً برای وزیر یا هیأت وزیران‌فرستاده می‌شود. همچنین متن استیضاح چاپ و دراختیار نمایندگان قرار می‌گیرد.

‌ماده 229 - چنانچه استیضاح نمایندگان مرتبط به حوزه فعالیت نهادهای انقلابی باشد که از بودجه دولت استفاده می‌نمایند و قانوناً وابسته به قوه‌مجریه می‌باشند، آن استیضاح خطاب به رئیس جمهور یا وزیری که نهاد موردبحث درحوزه مسؤولیت او قرار گرفته است، خواهد بود.

‌ماده 230 - وزیر یا هیأت وزیران موظفند ظرف ده روز پس از طرح استیضاح، در مجلس حاضر شوند و توضیحات لازم را بدهند، تعیین وقت‌استیضاح در مهلت مقرر با پیشنهاد وزیر یا هیأت وزیران و تصویب هیأت رئیسه مجلس در دستور هفتگی قرار می‌گیرد. حضور وزیر یا هیأت وزیران در‌این وقت مقرر الزامی است.

‌ماده 231 - در جلسه استیضاح، پس از بیانات استیضاح کنندگان، رئیس جمهور می‌تواند به دفاع از وزیر یا وزیران مورد استیضاح بپردازد، همچنین‌وزیر یا وزیران مورد استیضاح نیز می‌توانند به دفاع از خود بپردازند. حداکثر وقت دفاع از استیضاح برای رئیس جمهور یا چند وزیر پنج ساعت وبرای‌یک وزیر سه ساعت خواهد بود.

‌تبصره 1 - وزیر یا وزیران مورد استیضاح می‌توانند حداکثر یک ساعت ازوقت دفاع خود را در اختیار یک یا دو نفر از نمایندگان موافق قرار دهند.

‌تبصره 2 - بیانات استیضاح کنندگان و پاسخ آنها در یک یا چند جلسه باید به‌طور متوالی صورت گیرد.

‌تبصره 3 - استیضاح کنندگان مجاز نخواهند بود در ضمن ارائه دلائل و توضیحات خود، موضوعات دیگری را که به مورد استیضاح مربوط نیست‌موردبحث قرار دهند.

‌ماده 232 - پس از پاسخ وزیر یا وزیران مورد استیضاح و یا پاسخ رئیس‌جمهور از طرف هیأت وزیران مورد استیضاح، حداکثر دو نفر از نمایندگان‌استیضاح کننده حق دارند توضیحات تکمیلی بدهند، به شرطی که صحبت هرکدام از ربع ساعت تجاوز ننماید. رئیس جمهور می‌تواند حداکثر یک‌ساعت به دفاع از هیأت وزیران بپردازد و وزیر مورد استیضاح هم می‌تواند حداکثر نیم ساعت مجدداً از خود دفاع کند.

‌ماده 233 - پس از انجام استیضاح ، رئیس عدم اعتماد وزیر یا وزیران را به رأی می‌گذارد.

‌ماده 234 - درصورتی که وزیر یا هیأت وزیران مورد استیضاح در مجلس حاضر نشوند، استیضاح‌کنندگان مطالب خود را بیان می‌کنند و رئیس‌اعلام اخذ رأی عدم اعتماد می‌کند.

‌ماده 235 - هنگامی که استیضاح در دستور مجلس است به‌هیچ‌وجه نمی‌توان دستور را تغییر داد مگر در موارد طرح‌ها و لوایح سه فوریتی.

‌دوم - استیضاح و عدم کفایت رئیس جمهور ‌ماده 236 - براساس اصل هشتاد و نهم (89) قانون اساسی نمایندگان مجلس می‌توانند رئیس جمهور را درمقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه‌و اداره امور اجرائی کشور مورد استیضاح قرار دهند. این استیضاح وقتی قابل طرح است که حداقل به امضای یک سوم نمایندگان برسد.

‌ماده 237 - تقاضای استیضاح رئیس جمهور که باید با ذکر موارد صریح و روشن و مستدل باشد، به رئیس مجلس داده می‌شود. این تقاضا باید در‌اولین جلسه قرائت شود و ضمن چاپ و توزیع بین نمایندگان برای رئیس جمهور ارسال گردد. دراین صورت، رئیس جمهور باید ظرف یکماه در مجلس‌حاضر شود و درخصوص مسائل مطرح شده توضیحات کافی بدهد.

‌ماده 238 - حداکثر وقت برای مذاکره موافقین و مخالفین پنج ساعت است که به تساوی و متناوباً انجام می‌شود. مدت صحبت برای هر یک از‌موافقین و مخالفین حداکثر نیم‌ساعت خواهد بود که با رأی مجلس تا یک ساعت قابل تمدید می‌باشد.

‌ماده 239 - وقت برای توضیحات و پاسخ‌های رئیس جمهور جمعاً پنج ساعت می‌باشد. رئیس جمهور می‌تواند قسمتی از وقت خود را به‌نمایندگان موافق واگذار کند. این وقت اضافه بر فرصتی است که به موجب ماده قبل به آنان تعلق می‌گیرد.

‌ماده 240 - درصورتی که پس از بیانات نمایندگان موافق و مخالف و پاسخ رئیس جمهوری اکثریت دو سوم کل نمایندگان، به عدم کفایت رئیس‌جمهور رأی دادند، مراتب جهت اجرای بند ده (10) اصل یکصد و دهم (110) قانون اساسی به‌اطلاع مقام رهبری می‌رسد. این رأی‌گیری مخفی و با‌ورقه خواهد بود.

‌ماده 241 - زمان اجرای این آیین‌نامه از هفتم خرداد ماه 1378 همزمان با انتخابات هیأت رئیسه مجلس و هیأت رئیسه کمیسیون‌ها خواهد بود.

‌ماده 242 - کلیه قوانین و مقررات دیگر درخصوص آیین‌نامه داخلی مجلس لغو می‌گردد. قانون فوق مشتمل بر دویست و چهل و دو ماده و شصت و پنج تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هجدهم مهر ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و‌هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و مواد (192) و (198) آن در تاریخ 1379.1.20 با اصلاحاتی به تصویب نهائی مجمع تشخیص مصلحت‌نظام رسیده است.

‌علی‌اکبر ناطق نوری - رئیس مجلس شورای اسلامی

قانون اصلاح مواد (196) و (197) آيين‌نامه داخلي مجلس

شماره13171                                                                                          22/3/1391

 مديرعامل محترم روزنامه رسمي كشور

با توجه به انقضاي مهلت مقرر در ماده «1» قانون مدني و در اجراي مفاد تبصره ماده «1» قانون مذكور، يك نسخه تصوير «قانون اصلاح مواد (196) و (197) آيين‌نامه داخلي مجلس» براي درج در روزنامه رسمي ارسال مي‌گردد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

شماره10115/668                                                                                      2/3/1391

جناب آقاي دكتر محمود احمدي‌نژاد

رياست محترم جمهوري اسلامي ايران

 در اجراي اصل يكصد و بيست و سوم (123) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون اصلاح مواد (196) و (197) آيين‌نامه داخلي مجلس كه با عنوان طرح دو فوريتي به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديده بود، با تصويب در جلسه علني روز سه‌شنبه مورخ 19/2/1391 و تأييد شوراي محترم نگهبان، به پيوست ابلاغ مي‌گردد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

قانون اصلاح مواد (196) و (197) آيين‌نامه داخلي مجلس

ماده1ـ متن زير جايگزين ماده (196) آيين‌نامه داخلي مجلس مي‌شود:

ماده196ـ براساس اصل هشتاد و هشتم (88) قانون اساسي، در صورتي كه حداقل يك‌چهارم كل نمايندگان بخواهند درباره يك يا چند وظيفه رئيس‌جمهور سؤال كنند، بايد سؤال يا سؤالات خود را به طور صريح و روشن و مختصر همگي امضاء و به رئيس مجلس تسليم نمايند. رئيس مجلس موضوع را در اسرع وقت به كميسيون‌هاي تخصصي مربوط، ارجاع مي‌نمايد. هر كميسيون موظف است حداكثر ظرف يك هفته با حضور نماينده معرفي شده رئيس‌جمهور به آن كميسيون و نماينده منتخب سؤال‌كنندگان تشكيل جلسه دهد. در اين جلسه نماينده رئيس‌جمهور پاسخ مقتضي را از طرف رئيس‌جمهور ارائه خواهد نمود تا به نمايندگان سؤال‌كننده گزارش شود.

پس از يك هفته از طرح سؤال در كميسيون يا كميسيون‌ها چنانچه هنوز حداقل يك‌چهارم كل نمايندگان مجلس از سؤال خود منصرف نشده باشند رئيس مجلس موظف است در اولين جلسه سؤال يا سؤالات آنان را قرائت و فوراً براي رئيس‌جمهور ارسال كند. اين سؤال يا سؤالات ظرف چهل و هشت ساعت تكثير و در دسترس نمايندگان قرار مي‌گيرد.

تبصره1ـ تعداد سؤالات نبايد از پنج سؤال بيشتر باشد.

تبصره2ـ پس از ارسال سؤال يا سؤالات براي رئيس‌جمهور، كاهش امضاء‌ها سبب خروج سؤال يا سؤالات از دستور نمي‌گردد.

ماده2ـ متن زير جايگزين ماده (197) آيين‌نامه داخلي مجلس مي‌شود:

ماده197ـ رئيس‌جمهور موظف است ظرف يك ماه از تاريخ دريافت سؤال يا سؤالات، در جلسه علني مجلس حضور يابد و به سؤال يا سؤالات مطروحه نمايندگان پاسخ گويد مگر با عذر موجه با تشخيص مجلس شوراي اسلامي. مدت طرح سؤال يا سؤالات از طرف نمايندگان منتخب سؤال‌كنندگان حداكثر سي دقيقه و مدت پاسخ رئيس‌جمهور حداكثر يك ساعت است كه طرفين مي‌توانند وقت خود را به دو بخش تقسيم نمايند. در اين صورت همه سؤالات و پاسخها در بخش اول وقت هر يك از دو طرف بيان مي‌شود و در بخش دوم ابهامات سؤال‌كنندگان و پاسخهاي رئيس‌جمهور مطرح مي‌گردد.

تبصره ـ پس از اين مرحله، درباره پاسخ رئيس‌جمهور به هر يك از سؤالات از نظر قانع‌كننده بودن به صورت جداگانه رأي‌گيري مي‌شود.

چنانچه اكثريت نمايندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئيس‌جمهور به سؤالي قانع نشده باشند و موضوع مورد سؤال، نقض قانون و يا استنكاف از قانون محسوب شود، آن سؤال به قوه قضائيه ارسال مي‌شود.

قانون فوق مشتمل بر دو ماده در جلسه علني روز سه‌شنبه مورخ نوزدهم ارديبهشت ماه يكهزار و سيصد و نود و يك مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ 27/2/1391 به تأييد شوراي نگهبان رسيد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني 

قانون اصلاح موادي از قانون آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي

شماره 18424                                                                                        14/4/1391

مديرعامل محترم روزنامه رسمي كشور

با توجه به انقضاي مهلت مقرر در ماده «1» قانون مدني و در اجراي مفاد تبصره ماده «1» قانون مذكور، يك نسخه تصوير «قانون اصلاح موادي از قانون آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي» براي درج در روزنامه رسمي ارسال مي‌گردد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

شماره14159/1                                                                                      27/3/1391

جناب آقاي دكتر محمود احمدي‌نژاد

رياست محترم جمهوري اسلامي ايران

در اجراي اصل يكصد و بيست و سوم (123) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون اصلاح موادي از قانون آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي كه با عنوان طرح به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديده بود، با تصويب در جلسه علني روز شنبه مورخ 30/2/1391 و تأييد شوراي محترم نگهبان به پيوست ابلاغ مي‌گردد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني

قانون اصلاح موادي از قانون آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي

ماده1ـ ماده (1) قانون آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي و تبصره آن به شرح زير اصلاح و يك تبصره به آن الحاق مي‌شود:

ماده1ـ محل دائمي مجلس شوراي اسلامي ساختمان بهارستان است و جلسات مجلس در اين محل، رسميت دارد. تعيين هر محل ديگر با پيشنهاد هيأت رئيسه و رأي موافق دوسوم نمايندگان حاضر در جلسه رسمي مجلس است.

تبصره1ـ در مواقع اضطرار كه تشخيص آن به عهده هيأت رئيسه مجلس است اگر تشكيل جلسات رسمي در محلهاي موضوع اين ماده ممكن نشود، از طرف هيأت رئيسه، محل ديگري تعيين مي‌شود و به اطلاع نمايندگان مي‌رسد. ادامه تشكيل جلسات در اين محل نيز با رأي اكثريت نمايندگان حاضر در جلسه رسمي است.

تبصره2ـ رأي‌گيري موضوع اين ماده بعد از صحبت يك مخالف و يك موافق هركدام حداكثر به مدت پنج دقيقه انجام مي‌شود.

ماده2ـ تبصره‌هاي زير به ماده (25) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

تبصره4ـ نحوه رسيدگي به اعتراض در مورد ايفاي وظايف رئيس كميسيون اصل نودم (90) قانون اساسي و نيز رئيس و دادستان ديوان محاسبات و همچنين ساير نمايندگان مجلس كه با رأي مجلس انتخاب مي‌شوند ولي در اين آيين‌نامه براي رسيدگي به اعتراض در مورد ايفاي وظايف آنان روشي مشخص نشده است طبق اين ماده است.

تبصره5 ـ چنانچه ده نفر از نمايندگان به عملكرد هر يك از نمايندگان منتخب مجلس در هيأتها، مجامع و شوراهاي غيراستاني و غيرشهرستاني معترض باشند، طبق اين ماده به عملكرد آنان رسيدگي مي‌شود.

ماده3ـ اصلاحات زير در ماده (33) قانون آيين‌نامه داخلي به عمل مي‌آيد:

الف ـ عبارت زير به انتهاي تبصره بند (6) ماده (33) قانون آيين‌نامه داخلي اضافه مي‌شود:

«در صورتي كه كميسيون در گزارش خود، در مورد ناكارآمدي مسؤول ذي‌ربط دلايلي ارائه نمايد مراتب توسط هيأت رئيسه به بالاترين مقام مسؤول مذكور براي اقدام مقتضي اعلام مي‌گردد.»

ب ـ در تبصره بند (6) ماده (33) قانون آيين‌نامه داخلي، بعد از كلمه «كميسيونها» عبارت «رأساً يا با تقاضاي حداقل ده نفر از نمايندگان» اضافه مي‌شود و بعد از عبارت «به هيأت رئيسه ارائه نمايند» عبارت «در صورتي كه درخواست بررسي از سوي نمايندگان باشد حداكثر پنج نفر از آنها مي‌توانند در تهيه گزارش با كميسيون، مشاركت نمايند» اضافه و عنوان تبصره به تبصره (1) اصلاح مي‌شود.

پ ـ در بند (7) ماده (33) قانون آيين‌نامه داخلي حرف «كه» و عبارت «به آنها محول مي‌گردد» حذف مي‌شود و شماره بند (7) به بند (2) تغيير مي‌يابد و شماره ساير بندها اصلاح مي‌شود و تبصره‌هاي (1) و (2) به تبصره‌هاي (2) و (3) تغيير مي‌يابد.

ماده4ـ تبصره زير به ماده (57) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق و تبصره اين ماده به عنوان تبصره (1) اصلاح مي‌شود:

تبصره2ـ چنانچه نمايندگان عضو كميسيونهاي خاص در سال سي ساعت غيبت اعم از موجه و غيرموجه داشته باشند ادامه عضويت آنها در كميسيون منوط به موافقت اكثريت اعضاء آن كميسيون خاص است. اين موافقت با رأي‌گيري با ورقه انجام مي‌شود.

ماده5 ـ تبصره ماده (99) قانون آيين‌نامه داخلي به عنوان تبصره (1) اصلاح و تبصره زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره2ـ مجلس براي رسيدگي به طرحها و لوايحي كه در شش جلسه به اتمام نرسد از جلسه هفتم همه روزه به جز روزهاي تعطيل تشكيل مي‌شود و افزايش ساعت هر جلسه با رأي مجلس است.

ماده6 ـ در ماده (102) قانون آيين‌نامه داخلي عبارت «اين دستور، به شرط پيشنهاد دولت و يا پانزده نفر از نمايندگان و تصويب مجلس، فقط يك بار ديگر قابل تغيير خواهد بود.» حذف و متن تبصره (2) جايگزين آن مي‌شود و عنوان تبصره (1) به تبصره (2) تغيير مي‌يابد و سه تبصره زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره1ـ حداقل پنجاه نفر از نمايندگان مي‌توانند از رئيس جلسه مجلس تقاضا نمايند گزارش چاپ شده كميسيون خارج از نوبت در دستـور كار جلسـه علني قرار گيرد و رئيس درخواست متقاضيان را پس از صحبت يكي از متقاضيان و يك مخالف و يك موافق هر كدام به مدت پنج دقيقه، به رأي مي‌گذارد. در صورت تصويب، رسيدگي به گزارش مورد تقاضا در همان جلسه يا جلسه بعد شروع مي‌شود و با اعمال مجدد اين تبصره نمي‌توان آن را متوقف نمود.

تبصره3ـ هيأت رئيسه مي‌تواند تمام يا بخشي از گزارشهاي واصله از دستگاهها و سازمانهايي كه طبق قانون موظف به ارائه گزارش به مجلس شوراي اسلامي هستند را جهت قرائت در دستور كار جلسه علني قرار دهد و گزارش كامل آن را به كميسيونهاي ذي‌ربط ارجاع نمايد.

تبصره4ـ كليه گزارشهايي كه در جلسه علني مطرح مي‌شود بايد حداقل بيست و چهار ساعت قبل از طرح، تكثير و بين نمايندگان توزيع شود مگر مواردي كه در اين آيين‌نامه به صراحت براي آن زمان ديگري تعيين شده باشد.

ماده7ـ تبصره زير به ماده (107) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

تبصره ـ رؤساي قواي مجريه و قضائيه مي‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علني مجلس نطق نمايند. اين نطق پس از وصول تقاضاي آنان و اعلام موضوع نطق به رئيس مجلس پس از موافقت هيأت رئيسه در اولين فرصت انجام مي‌شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه بايد به اطلاع نمايندگان برسد.

ماده8 ـ ماده (118) قانون آيين‌نامه داخلي به شرح زير اصلاح مي‌شود:

ماده 118ـ مصوبات مجلس در جلسه رسمي و با رأي موافق اكثريت مطلق حاضران كه بيش از نصف نمايندگان حاضر است، معتبر مي‌باشد مگر در مواردي كه در قانون اساسي يا اين آيين‌نامه نصاب ديگري تعيين شده باشد.

ماده9ـ دو جزء به عنوان اجزاي (14) و (15) به شرح زير به بند (هـ) ماده (120) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق و شماره جزء (14) قبلي به شماره (16) تغيير مي‌يابد و يك تبصره به شرح زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

14ـ حذف مواد، تبصره‌ها و بندها از گزارش كميسيون‌ها در جلسه علني

15ـ تصويب افزايش تعداد مخالف و موافق يا وقت مذاكرات طرحها و لوايح مهم موضوع تبصره (1) ماده (108)

تبصره ـ نصاب رأي براي نسخ، حذف، لغو و اصلاح قوانين، نصاب تصويب آن است مگر مواردي كه در اين آيين‌نامه به صراحت نصاب ديگري تعيين شده باشد.

ماده10ـ تبصره زير به ماده (121) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

تبصره ـ قبل از شروع رأي‌گيري بايد متن يا موضوع مورد بحث براي نمايندگان قرائت و يا اعلام و بلافاصله رأي‌گيري انجام شود. در صورتي كه متن اعلام شود و نياز به قرائت نباشد بايد متن رأي‌گيري شده در پاورقي مشروح مذاكرات به طور كامل آورده شود.

رئيس جلسه موظف است با اعلام شروع رأي‌گيري، از انجام اخطار، تذكر، نطق يا توضيح جلوگيري كند و پس از حداقل ده ثانيه نتيجه رأي‌گيري را اعلام نمايد.

ماده11ـ در ماده (136) قانون آيين‌نامه داخلي عبارات «با رعايت اصل هفتاد و چهارم (74) قانون اساسي»، «امور مجلس» و «سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور» حذف مي‌شود و عبارت «رابط امور مجلس» حذف و عبارت «نائب رئيس» جايگزين و عبارت «به جاي رئيس جمهور و وزرا» حذف و عبارت «حسب مورد» جايگزين مي‌شود.

ماده12ـ در ماده (145) قانون آيين‌نامه داخلي عبارت «در صورت تجاوز از مدت تعيين شده هريك از نمايندگان يا دولت حق دارد از مجلس تقاضا نمايد كه آن را با حق تقدم طبق ضوابط اين آيين‌نامه، در دستور مجلس قرار دهد» حذف و عبارت «در صورت عدم ارسال گزارش كميسيون در مدت تعيين شده، پس از تقاضاي ده نفر از طراحان براي طرح يا درخواست دولت براي لايحه، هيأت رئيسه موظف است موضوع را بررسي و در صورت موافقت، اصل طرح يا لايحه را طبق نوبت در دستور كار مجلس قرار دهد. چنانچه گزارش كميسيون بيست و چهار ساعت قبل از شروع رسيدگي طرح يا لايحه در مجلس، چاپ و توزيع شده باشد در جلسه علني، گزارش كميسيون رسيدگي مي‌شود» به انتهاي ماده اضافه مي‌گردد و تبصره زير به عنوان تبصره (2) به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره2ـ گزارش چاپ شده كميسيون تا زماني كه در دستور هفتگي درج نشده باشد فقط با تصويب دوسوم اعضاي كميسيون و تأييد هيأت رئيسه مجلس قابل تغيير و اصلاح است و در صورت درج در  دستور هفتگي قابل تغيير و اصلاح نيست.

ماده13ـ ماده (147) حذف و مواد (150)، (152)، (164) و (186) به شرح زير اصلاح مي‌شود:

الف ـ ماده150ـ در كليه مواردي كه طرحها و لوايح اعم از دو شوري، يك شوري و فوريتي و يا موادي از آنها و همچنين كليه مصوبات اعاده شده توسط شوراي نگهبان به كميسيون جهت رسيدگي ارجاع مي‌شود، نمايندگان مي‌توانند تا چهار ساعت قبل از رسيدگي در كميسيون اصلي، پيشنهادهاي خود را در فرم مخصوص تنظيم و به هيأت رئيسه كميسيون تحويل دهند.

تبصره1ـ ارائه پيشنهادهاي نمايندگان در مواردي كه در اين آيين‌نامه به صراحت براي آن زمان ديگري تعيين شده است، مشمول حكم اين ماده نيست.

تبصره2ـ اعضاي هر كميسيون مي‌توانند هنگام رسيدگي موارد ارجاعي به آن كميسيون، پيشنهادهاي خود را طرح نمايند.

تبصره3ـ نمايندگان پيشنهاددهنده مي‌توانند در كميسيون مربوط حاضر شوند و توضيحات لازم را درباره پيشنهاد خود بدهند. كميسيون موظف است نمايندگاني كه حداقل بيست و چهار ساعت قبل از شروع رسيدگي، پيشنهاد خود را تحويل داده‌اند به صورت كتبي براي شركت در كميسيون و دفاع از پيشنهاد خود دعوت نمايد.

تبصره4ـ طرحها و لوايحي كه به صورت دو شوري رسيدگي مي‌شود پيشنهادها در شور اول درباره كليات و در شور دوم درخصوص مواد پذيرفته مي‌شود.

تبصره5 ـ كليه پيشنهادهاي كتبي نمايندگان كه در زمان رسيدگي، در كميسيون حضور داشته‌اند همراه با گزارش كميسيون، چاپ و توزيع مي‌شود.

تبصره6 ـ معاونت قوانين موظف است به نحو مقتضي زمان رسيدگي به موضوعات ارجاعي در كميسيون را به اطلاع نمايندگان برساند.

ب ـ در ماده (152) عبارت «ولي پيشنهادهايي كه در فاصله دو شور به كميسيون داده شده و مورد توجه و تصويب كميسيون قرار نگرفته،» به عبارت «ولي پيشنهادهاي چاپ شده» اصلاح مي‌شود.

پ ـ در ماده (164) عبارت «پيشنهاددهندگان ...» تا آخر حذف مي‌شود.

ت ـ در ماده (186) عبارت «پذيرفته نشده» حذف مي‌شود.

ماده14ـ تبصره زير به ماده (155) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

تبصره2ـ ارجاع طرح يا لايحه يا مواردي از آن از جلسه علني به كميسيون به جز آنچه كه در اين آيين‌نامه به طور صريح تعيين شده است با پيشنهاد رئيس جلسه و تصويب مجلس انجام مي‌شود. ارجاع بايد به همان كميسيون گزارش دهنده صورت گيرد. كميسيون بايد فقط موارد ارجاعي را رسيدگي و گزارش خود را ظرف يك هفته به هيأت رئيسه تسليم نمايد تا با تعيين اولويت در دستور هفتگي درج شود.

ماده15ـ بندهاي (1)، (2) و (3) ماده (165) قانون آيين‌نامه داخلي به شرح زير اصلاح مي‌شود:

الف ـ در بند (1) بعد از كلمه « توزيع» عبارت «و به كميسيون ذي‌ربط ارجاع» اضافه مي‌شود.

ب ـ در بند (2) عبارت «هيأت رئيسه» به عبارت «كميسيون مربوط» اصلاح مي‌شود.

پ ـ در بند (3) پس از كلمه «فوريت» عبارت «گزارش كميسيون» اضافه و تبصره زير به اين بند الحاق مي‌شود:

تبصره ـ چنانچه كميسيون در مهلت فوق گزارش خود را ارائه ننمايد طرح يا لايحه در دستور كار مجلس قرار مي‌گيرد.

ماده16ـ در ماده (172) قانون آيين‌نامه داخلي عبارت «تصويب طرح يا لايحه» جايگزين عبارت «تصويب قانون» و عبارت «قانون مصوب» به كلمه «مصوبه» اصلاح مي‌گردد و تبصره‌هاي زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره1ـ مسكوت ماندن اينگونه طرحها و لوايح تا قبل از تصويب مدت اجراي آزمايشي آن طبق روال بررسي طرحها و لوايح، قابل طرح است.

تبصره 2ـ چنانچه پانزده نفر از نمايندگان تقاضاي لغو رسيدگي طرح يا لايحه طبق اصل هشتاد و پنجم (85) قانون اساسي را تا قبل از تأييد شوراي نگهبان از مجلس داشته باشند اين تقاضا در همان جلسه اعلام و در جلسه بعد طبق ماده (170) آيين‌نامه داخلي مطرح مي‌گردد و در صورت تصويب اين تقاضا، رسيدگي به لايحه يا طرح طبق آيين‌نامه داخلي ادامه مي‌يابد.

ماده17ـ متن زير به عنوان ماده (183) به قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

ماده183ـ اخطار و تذكر پس از رأي‌گيري در مجلس دربارة موضوع رأي‌گيري شده پذيرفته نمي‌شود و مصوبات مجلس قابل تغيير يا اصلاح يا ارجاع به كميسيون نيست و بايد مراحل تعيين‌شده در اين آيين‌نامه اجراء شود.

ماده18ـ در بند (2) ماده (193) قانون آيين‌نامه داخلي مدت ده روز به پانزده روز افزايش مي‌يابد و سه تبصره به شرح زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره1ـ در صورت درخواست نماينده يا نمايندگان سؤال‌كننده، كميسيون مي‌تواند بررسي سؤال را حداكثر به مدت يك ماه به تعويق بيندازد.

تبصره2ـ هيأت رئيسه مكلف است هرگاه تعداد سؤالات قابل طرح در صحن علني ايجاب نمايد يك جلسه علني در هفته را به پاسخگويي به سؤالات اختصاص دهد.

تبصره3ـ هيأت رئيسه مي‌تواند كليه سؤالات يك نماينده از يك وزير را كه آماده طرح در جلسه علني باشد در يك جلسه در دستور قرار دهد. در اين صورت حداكثر زمان اختصاص داده شده نبايد از يك ساعت بيشتر شود كه به همان ترتيب و تناسب طرح سؤال از وزير در جلسه علني، به نماينده و وزير تخصيص مي‌يابد.

ماده19ـ تبصره زير به ماده (194) قانون آيين‌نامه داخلي الحاق مي‌شود:

تبصره6 ـ با تغيير وزير، سؤالاتي كه به تشخيص كميسيون تخصصي، مربوط به عملكرد فردي وزير است از دستور كار خارج مي‌شود و گزارش آن به هيأت رئيسه ارائه مي‌گردد.

ماده20ـ در ماده (200) قانون آيين‌نامه داخلي عبارت «دستگاه قضائي صالحه موظف است طبق مقررات» حذف و حرف «تا» جايگزين آن مي‌گردد و تبصره زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره ـ در صورت ارجاع گزارش به قوه قضائيه، كميسيون موظف است خلاصه گزارش را كه در آن موضوع تخلف، نوع جرم، دلايل توجه اتهام به متهم و مستندات قانوني مشخص شده است، تهيه نمايد. اين گزارش در يكي از شعب دادگاه رسيدگي به امور كيفري تهران طبق مقررات به صورت خارج از نوبت مورد رسيدگي قرار مي‌گيرد و حداكثر ظرف سه ماه رأي مقتضي صادر مي‌شود.

ماده21ـ در بند (و) ماده (214) قانون آيين‌نامه داخلي بعد از عبارت «سه فوريتي» عبارت « و نيز تحقيق و تفحص، استيضاح و رأي اعتماد» اضافه شود.

ماده22ـ در ماده (216) قانون آيين‌نامه داخلي عبارت « متمم و چند دوازدهم آن» حذف و در تبصره (2) اين ماده بعد از عبارت «نحوه رسيدگي به» كلمه «متمم،» اضافه مي‌گردد و تبصره زير به اين ماده الحاق مي‌شود:

تبصره3ـ  در صورت عدم تصويب كليات لايحه بودجه، فقط براي يك بار موضوع به كميسيون تلفيق ارجاع مي‌شود تا حداكثر ظرف هفتاد و دو ساعت گزارش اصلاحي خود را به مجلس ارائه نمايد.