آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه راه و شهرسازی

شماره۲۳۸۴۴۸/ت۶۰۸۴۰هـ ۱۴۰۱/۱۲/۲۳

وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح

وزارت جهادکشاورزی ـ وزارت کشور ـ سازمان برنامه و بودجه کشور

سازمان اداری و استخدامی کشور ـ سازمان حفاظت محیط زیست

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۱/۱۲/۲۱ به پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه راه و شهرسازی را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه راه و شهرسازی

ماده ۱ـ در این آیین ­نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می ­روند:

۱ـ وزارت: وزارت راه و شهرسازی.

۲ـ معاونت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور.

۳ـ دستگاه اجرایی: دستگاه های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری ـ مصوب ۱۳۸۶ ـ .

۴ـ شرکت های دانش بنیان: شرکت های مشمول قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات ـ مصوب ۱۳۸۹ـ .

۵ ـ واحدهای فناور: واحدهای پژوهش فناوری و مهندسی مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد دارای مجوز از مراجع ذی ربط و واحدهای خلاق موضوع تبصره بند (ب) ماده (۶) قانون جهش تولید دانش بنیان ـ مصوب ۱۴۰۱ـ .

۶ ـ حوزه های فعالیت وزارت: حوزه­های حمل ونقل، راه، مسکن، معماری و شهرسازی.

ماده۲ـ اولویت­های حمایتی وزارت در استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور و توسعه فناوری های نوین در حوزه "حمل و نقل" و "مسکن، معماری و شهرسازی" به شرح زیر است:

۱ـ بخش حمل و نقل:

الف ـ سامانه حمل ونقل یکپارچه، هوشمند، ایمن، سریع، کارآمد، پاک و راهکارهای نوآورانه در راستای افزایش سهم حمل ونقل همگانی، ایفای نقش مؤثر درگذر (ترانزیت) و تجارت بین المللی، افزایش چابکی و کارآمدی حاکمیت در بخش حمل ونقل، کاهش اثرات مضر محیط زیستی، توسعه حمل­ونقل عمومی سبز، بهینه­سازی مصرف انرژی .

ب ـ ارتقای بهره­وری در حوزه حمل ونقل، طراحی و ساخت سامانه های حمل و نقل هوشمند (آی.تی.اس) نظیر نگهداری از زیرساخت، سامانه های هوشمند حمل­ونقل و جابه­جایی مسافر در شقوق مختلف حمل و نقل، سامانه های هوشمند رهگیری بار و کالا، سامانه اطلاعات یکپارچه (سیستم اتوماسیونی) هدایت بارگنج (کانتینر)ها و فرآیند تخلیه و بارگیری، سامانه های مربوط به راهبری و کنترل هوایی، صنایع و تولیدات هوایی، دریایی و ریلی، زنجیره دریایی و هوایی و سامانه های پیش بینی و هشدار هواشناسی و ارتقای سطح تاب آوری زیرساخت های مدیریت بحران و پدافندغیرعامل با محوریت حمایت از تولید داخلی شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور.

۲ـ بخش مسکن، معماری و شهرسازی:

الف ـ تولید و عرضه صنعتی مسکن با اولویت بهینه­سازی مصرف انرژی، کاهش قیمت تمام شده ساخت مسکن، افزایش کیفیت و سرعت ساخت با توجه به سند ملی آمایش سرزمین و معماری ایرانی ـ اسلامی.

ب ـ ارائه راهکارهای فناورانه در طراحی و تولید مسکن و ساختمان اعم از استفاده و تولید انرژی­های پاک و تجدید­پذیر از جمله انرژی خورشیدی، مدیریت منابع آب و توسعه استفاده از آب خاکستری، بازچرخانی آب، احداث ساختمان های سبز و پایدار سازگار با محیط زیست و متناسب با نیازهای سالمندان و افراد کم­توان.

پ ـ حوزه­های مربوط به تسریع در بازآفرینی بافت فرسوده و افزایش طول دوره بهره­برداری ساختمان و توسعه شهر هوشمند، شهرهای ایرانی ـ اسلامی و شهر آینده.

ت ـ ارایه مشوق ها و حمایت های صنعتی برای مشارکت تولیدکنندگان مصالح ساختمانی و پیش ساخته و ژئوتکنیک در استفاده از توانمندی های فناورانه و دانش بنیان با هدف کاهش قیمت تمام­ شده آن و یا افزایش کیفیت و یا صرفه­ جویی در انرژی و یا بهبود استانداردهای محیط زیستی.

ث ـ اولویت ­دهی به هویت فرهنگی با تأکید بر معماری ایرانی ـ اسلامی در ساختمان و شهرسازی.

ج ـ استفاده از ظرفیت های دانشی و سکوهای داده محور در حوزه عرضه و تقاضای مسکن و حمل­ ونقل بار و مسافر.

ماده۳ـ وزارت موظف است با اولویت موضوع ماده (۲) این آیین نامه به منظور حمایت از توسعه فناوری، اشتغال دانش بنیان و بازارسازی محصولات دانش بنیان مرتبط با حوزه ­های فعالیت وزارت و با مشارکت معاونت، وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدامات زیر را به عمل آورد:

۱ـ شناسایی چالش­ها و ظرفیت­های شرکت­ های دانش بنیان و واحدهای فناور و تدوین سازوکارهای حمایتی از قبیل ارائه تسهیلات حمایتی و پوشش بخشی از خطرپذیری (ریسک )های تجاری­سازی در راستای رفع موانع شرکت­های مذکور.

۲ـ اعلام و احصای تقاضاهای فناورانه در حوزه ­های فعالیت وزارت از طریق برگزاری فراخوان و ثبت آنها در سامانه نظام افکار نو (ایده ها) و نیازها (نان).

۳ـ تدوین برنامه اجرایی برای بسترسازی، ایجاد و توسعه زیست بوم نوآوری، فناوری و کارآفرینی در حوزه­ های فعالیت وزارت و ارائه آن برای تصویب در شورای راهبری فناوری­ ها و تولیدات دانش ­بنیان.

۴ـ فراهم نمودن امکان دسترسی سریع و کم ­هزینه به زیرساخت­ های آزمایشگاهی با استفاده از ظرفیت های موجود نظیر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و آزمایشگاه مکانیک خاک برای شرکت­های دانش بنیان و واحدهای فناور.

۵ ـ فراهم نمودن امکان دسترسی به اطلاعات آماری و سایر نیازمندی ­های اطلاعاتی شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور در حوزه­ های فعالیت وزارت.

۶ ـ تدوین بسته حمایتی ـ تشویقی تولید دانش بنیان و فناورانه در برنامه­ های حمایتی حوزه های فعالیت وزارت.

ماده۴ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور در چهارچوب قوانین و مقررات ظرف چهار ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین ­نامه نسبت به بازنگری در ساختار و فرآیندها با هدف مدیریت و راهبری در حوزه پژوهش، فناوری و نوآوری و ارتقای دانش ­بنیان شدن حوزه­ های فعالیت وزارت اقدام نماید.

ماده۵ ـ وزارت موظف است:

۱ـ نسبت به حمایت از ایجاد مرکز نوآوری و پردیس های پارک علم و فناوری تخصصی در حوزه­ های فعالیت وزارت با همکاری معاونت و وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مشارکت بخش غیردولتی و در جهت حمایت و تقویت پارک ­های استانی موجود در کشور اقدام نماید.

۲ـ نسبت به بهره ­گیری از کارخانه های خانه­ سازی ذیل سازمان ملی زمین و مسکن با اولویت ایجاد و توسعه کارخانه نوآوری و پردیس پارک های علم و فناوری اقدام نماید.

۳ـ در راستای حمایت از رشد و توسعه شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور مرتبط با حوزه های فعالیت وزارت نسبت به اختصاص فضا و امکانات و تخصیص اعتبارات لازم برای راه اندازی پارک علم و فناوری با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ظرف سه ماه اقدام نماید.

تبصره ـ وزارت مجاز است در چهارچوب قوانین و مقررات، از امکانات و تجهیزات و نیروی انسانی شرکت های زیرمجوعه موجود خود برای تجهیز و راه اندازی پارک علم و فناوری نیرو استفاده نماید.

ماده۶ ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت به منظور حمایت از توسعه فعالیت شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور از طریق صندوق توسعه حمل ونقل و صندوق ملی مسکن و در چهارچوب اساسنامه آنها، نسبت به ارایه خدمات ضمانتی و ارائه تسهیلات موردنیاز شرکت های دانش ­بنیان و واحدهای فناور با اولویت طرح ها، اقلام و تجهیزات راهبردی، تحریمی و یا ارزبر در حوزه های فعالیت وزارت اقدام نماید.

تبصره ـ دستگاه ­های اجرایی مجازند در چهارچوب قوانین تضامین اعتباری و تضامین مربوط به فرآیند ارجاع کار، خرید انواع کالا و ماشین ­آلات، معاملات پیمانکاری، انجام تعهدات، پیش ­پرداخت و حسن انجام کار، ضمانت­ های صادره مذکور در این ماده را بپذیرند.

ماده۷ـ وزارت موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، الگوی مالی زنجیره تأمین مسکن و حمل و نقل را با تمرکز بر به کارگیری محصولات شرکت های دانش ­بنیان و واحدهای فناور در حوزه مسکن و حمل و نقل حداکثر ظرف شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین نامه تدوین نموده و برای تصویب به شورای­ عالی مسکن ارائه نماید.

ماده۸ ـ وزارت موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در طول اجرای چهار سال قانون جهش تولید مسکن، نسبت به افزایش استفاده از صنعتی ­سازی در برنامه­ های تولید مسکن با اولویت استفاده از ظرفیت شرکت های دانش ­بنیان و واحدهای فناور به میزان حداقل سه درصد (۳%) سالانه اقدام نماید.

ماده۹ـ وزارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظفند با رعایت ترتیبات قانونی مربوط و تصویب مراجع ذی ­صلاح ترتیبی اتخاذ نمایند تا شرایط دریافت پیش پرداخت تسهیلات متعلقه تا سقف بیست درصد (۲۰%) کل قرارداد در صورت استفاده از فناوری های نوین تولید صنعتی مسکن و یا محصولات شرکت­ های دانش بنیان و واحدهای فناور برای طرح (پروژه) های طرح جهش تولید مسکن تسهیل گردد.

ماده۱۰ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است پیشنهاد افزایش سقف تسهیلات ساخت و فروش اقساطی طرح (پروژه)­های تولید صنعتی مسکن و دانش­ بنیان با معرفی وزارت متناسب با میزان صنعتی­ سازی و استفاده از محصولات شرکت های دانش­ بنیان و واحدهای فناور تا سی و پنج درصد (۳۵%) را جهت تصویب در شورای پول و اعتبار ارائه نماید. فهرست روش ها و سامانه (سیستم)­های کامل تولید صنعتی و فناوری ­های نوین سالانه توسط وزارت (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) اعلام می­شود.

تبصره ۱ـ ساختار شکست مربوط به مراحل پرداخت تسهیلات مشارکت مدنی در طرح (پروژه)­های تولید صنعتی به نحوی تهیه شود که حداقل هفتاد درصد (۷۰%) تسهیلات مورد نظر تا مرحله اسکلت و سقف پرداخت گردد.

تبصره۲ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است حداکثر ظرف سه ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین­ نامه، با رعایت ترتیبات قانونی مربوط و تصویب مراجع ذی­ صلاح شیوه پرداخت و نوع عقد تسهیلات مربوط به احداث مسکن صنعتی و استفاده از محصولات دانش ­بنیان در این بخش را متناسب با شرایط و ویژگی­ های تولید صنعتی مسکن و حمایت های مورد نیاز برای توسعه این بخش تدوین و جهت اجرا ابلاغ نماید.

ماده۱۱ـ وزارت موظف است ظرف سه ماه پس از تصویب این آیین­ نامه نسبت به راه­ اندازی صندوق پژوهش و فناوری حمل­ ونقل پیشرفته و صندوق پژوهش و فناوری مسکن با مشارکت بخش غیردولتی و از محل وجوه در اختیار خود و سازمان های تابع و وابسته و با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و با رعایت قوانین و مقررات اقدام نماید.

ماده۱۲ـ به منظور کاهش هزینه ­های حمل ونقل وزارت مکلف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت (شرکت شهرک­ های صنعتی ایران)، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه های اجرایی حسب مورد و در چهارچوب قوانین و مقررات از جمله قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، در صورت دارا بودن زمین­ یا فضای مناسب در نزدیکی طرح (پروژه­)ها یا معادن و متناسب با کاربری زمین برای استقرار کارگاه ­های تولید محصولات دانش بنیان، نسبت به اجاره آن با مدت زمان مشخص و با اعمال تخفیف مطابق با دوره ساخت طرح (پروژه) به شرکت ­های دانش ­بنیان و واحدهای فناور طرف قرارداد با شرکت ­های سازنده اقدام نماید.

تبصره ـ دستورالعمل اجرایی موضوع این ماده حداکثر ظرف دو ماه پس از تاریخ ابلاغ آیین نامه توسط وزارت و با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط تهیه و ابلاغ می شود.

ماده۱۳ـ به منظور توسعه نقش­ آفرینی سکوهای داده محور حوزه خدمات برخط حمل­ ونقل بار و مسافر و ارایه خدمات توسط این سکوها، وزارت موظف است نسبت به تدوین ضوابط مربوط به ارایه خدمات حمل و نقل بین شهری بار و مسافر و توسعه زیرساخت های مورد نیاز آن اقدام نماید.

ماده۱۴ـ به منظور توسعه صنعت پهپادهای غیرنظامی در کشور با اولویت حوزه ­های خدماتی، تفریحی و ورزشی، وزارت موظف است با همکاری معاونت، ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت کشور و رعایت ترتیبات قانونی نسبت به تسهیل مجوزهای فعالیت شرکت ­های دانش ­بنیان و واحدهای فناور فعال در این حوزه و ایجاد فضاهای مناسب در محدوده کلان شهرها برای آزمون و اجرای عملیات پرنده­ های کوچک هدایت­ پذیر خدمات غیرنظامی اقدام نماید.

تبصره ـ وزارت (شرکت فرودگاه­ های کشور و سازمان هواپیمایی کشوری) با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح موظف است نسبت به راه ­اندازی و تکمیل سامانه بومی پرواز برای تشخیص و مدیریت پروازهای دارای مجوز، حداکثر ظرف شش ماه پس از تصویب این آیین ­نامه اقدام نماید.

ماده۱۵ـ سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت راه­ آهن جمهوری اسلامی ایران موظفند با هدف بومی سازی اقلام پرکاربرد مصرفی مورد نیاز شرکت های ارائه ­دهنده خدمات هوایی و ریلی نسبت به شناسایی و تجمیع تقاضای این اقلام حسب مورد اقدام نمایند.

تبصره ـ وزارت مکلف است به نحوی برنامه ریزی نماید که سالانه ده درصد (۱۰%) از نیاز کشور به واردات در این حوزه با استفاده از ظرفیت داخلی و با اولویت شرکت­ های دانش ­بنیان و واحدهای فناور مرتبط کاهش یابد.

ماده۱۶ـ وزارت مکلف است فهرست اقلام راهبردی موضوع بند (الف) ماده (۱) قانون جهش تولید دانش ­بنیان ـ مصوب ۱۴۰۱ـ سازمان­ها و شرکت های تابع و وابسته را با رعایت اولویت­ های این آیین نامه به صورت سالیانه منتشر نماید.

تبصره ـ وزارت مکلف است با شرکت های دانش ­بنیان و واحدهای فناور، قرارداد مرتبط با کالا و خدمات دانش ­بنیان از محل بودجه پژوهشی در آن دستگاه منعقد نماید. مزایای بندهای (الف) و (ب) ماده (۱۲) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی به قراردادهای آنها در حوزه تولید کالا و خدمات دانش ­بنیان با رعایت شرایط مقرر در قانونی مزبور تسری می­ یابد.

ماده۱۷ـ وزارت موظف است با هدف استفاده از محصولات دانش بنیان، فناوری های نوین ساختمانی و تولید صنعتی مسکن و ساختمان در این صنعت، حداکثر ظرف شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین ­نامه نسبت به اصلاح ضوابط و مقررات ملی ساختمان و آیین­ نامه ­های مربوط و در صورت لزوم پیشنهاد به مراجع ذی صلاح اقدام نماید.

ماده۱۸ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور حداکثر ظرف (۱۰) ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین­ نامه، آموزش­ های لازم به عوامل اجرای مسکن و ساختمان به ویژه مهندسان و ناظران ساختمانی را به نحوی ارائه نماید که امکان نظارت بر طرح (پروژه­)های تولید صنعتی ساختمان و طرح (پروژه­)های احداثی با استفاده از فناوری های نوین، محصولات دانش ­بنیان یا فناورانه فراهم شود.

ماده۱۹ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شهرداری­ ها و مشارکت بخش غیردولتی در راستای حمایت از فناوری­ های پیشران (پرچم ­دار) با استفاده از ظرفیت قانون جهش تولید مسکن ـ مصوب ۱۴۰۰ ـ ، تسهیلات و حمایت­ های لازم جهت ایجاد شهر و شهرک ­های هوشمند الگو یا هوشمندسازی شهرهای موجود با رعایت ملاحظات محیط زیستی و زیرساخت های هوشمند با زیست ­پذیری و خود اشتغالی بالا با رویکرد استفاده از ظرفیت شرکت­ های دانش بنیان و واحدهای فناور را فراهم سازد.

تبصره۱ـ در راستای تأمین انرژی پایدار برای شهرک های مسکونی احداث شده توسط وزارت، وزارت نیرو با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است از طریق توسعه صنایع دانش بنیان مرتبط با انرژی های تجدیدپذیر و تولید برق پاک در محل مصرف، نسبت به تأمین انرژی این شهرک ها اقدام نماید.

تبصره۲ـ به منظور هوشمندسازی ساختمان ها وزارت موظف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین ضوابط و استانداردهای هوشمندسازی اقدام و برای تصویب به مراجع ذی ربط ارایه نماید. ضوابط و استانداردهای مذکور به عنوان بخشی از مقررات ملی ساختمان لازم الاجرا است.

ماده۲۰ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت و در راستای شناسایی چالش­ های طراحی، ساخت، اجرا و نگهداری ساختمان و نیز ترویج استفاده از ظرفیت های دانش ­بنیان، در هر استان یک طرح (پروژه) ساختمانی شاخص و الگو با اولویت نوسازی بافت فرسوده و اولویت های ماده (۲) این آیین نامه و با هدف محرک سازی و جذابیت حول منطقه اجرای طرح (پروژه) موضوع این ماده و متناسب با اقلیم و جغرافیای هر منطقه در دستور کار قرار دهد.

ماده۲۱ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه ­های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دستورالعمل حمایت و توسعه فناوری های مرتبط با ساختمان سبز، جنگل های عمودی و تطبیق محیط زیستی را در راستای گسترش فضای سبز شهری و مدیریت مصرف انرژی ساختمان و کاهش آلایندگی ظرف سه ماه تدوین و ابلاغ نماید.

ماده۲۲ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است زمینه استفاده از محصولات دانش بنیان و فناوری­ های نوین در صنعت ساخت­ و ساز را با اصلاح نظام فنی و اجرایی مرتبط با طرح ­های تملک دارایی سرمایه ای دولت، فهرست بها و شرایط عمومی پیمان را فراهم نماید.

ماده۲۳ـ وزارت مکلف است با همکاری معاونت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در جهت ارتقای بهره ­وری، نسبت به کارگیری رویکردهای نوآورانه در فعالیت ­ها و فرآیندهای خود اعم از هوشمندسازی مدیریت منابع انسانی وزارت و سازمان ­های تابع و وابسته و داده­ کاوی بانک ­های اطلاعاتی و سایر فرآیندهای کلیدی وزارتخانه زیر نظر سازمان اداری و استخدامی کشور با رویکرد تحقق برنامه ­ریزی ­ها و فعالیت ­ها مطابق اسناد بالادستی برای نیل به اهداف خود اقدام نماید.

ماده۲۴ـ ایجاد مدارس و هنرستان­ های دانش ­بنیان و هوشمند در حوزه ریلی توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت براساس آمایش وزارتخانه ­های یادشده و با رعایت قوانین و مقررات مربوط مجاز است.

ماده۲۵ـ وزارت مکلف است از طریق سازمان برنامه و بودجه کشور، بودجه لازم برای اجرای این آیین ‏نامه را در لوایح بودجه سنواتی پیش بینی نماید.

معاون اول رئیس‎ جمهور ـ محمد مخبر

منبع: آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه راه و شهرسازی