قانون زکات

شماره۵۸۱۶۴ ۱۳۹۰/۹/۲۱

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور

با توجه به انقضای مهلت مقرر در ماده «۱» قانون مدنی و در اجرای مفاد تبصره ماده «۱» قانون مذکور، یک نسخه تصویر «قانون زکات» برای درج در روزنامه رسمی ارسال می گردد.

رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی

شماره۵۳۸۱۵/۲۲۲ ۳۰/۸/۱۳۹۰

جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم (۱۲۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون زکات که با عنوان طرح به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود، با تصویب در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ ۸/۸/۱۳۹۰ و تأیید شورای محترم نگهبان، به پیوست ابلاغ می گردد.

رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی

قانون زکات

ماده۱ـ به منظور تشویق مردم به ادای زکات و سازماندهی امور مربوط در صورت اذن ولی فقیه و اعطاء اختیارات در چهارچوب این قانون، «شورای مرکزی زکات» با عضویت اشخاص زیر تشکیل می گردد:

الف ـ نماینده ولی فقیه در شورا (رئیس شورا)

ب ـ رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره)، (قائم مقام و دبیر شورا)

پ ـ معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور

ت ـ وزیر کشور

ث ـ وزیر جهاد کشاورزی

ج ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی

چ ـ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی

ح ـ رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

خ ـ رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر کشور

د ـ رئیس سازمان تبلیغات اسلامی

ذ ـ یک نماینده از کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با پیشنهاد کمیسیون و انتخاب مجلس به عنوان ناظر

تبصره ـ دبیرخانه شورا در کمیته امداد امام خمینی (ره) تشکیل می گردد. همچنین وظیفه جمع آوری و رساندن زکات به موارد مصرف بر عهده آن نهاد است که علاوه بر ارائه گزارش کار به شورا، بودجه مورد نیاز جهت اجرای این قانون را پیشنهاد می نماید تا پس از تصویب شورا و با لحاظ ماده (۴) این قانون توسط دولت در بودجه سالانه آن نهاد قرار گیرد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی، توسط معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور تخصیص اعتبار یابد تا به مصرف برسد.

ماده۲ـ وظایف شورای مرکزی زکات عبارت است از:

الف ـ تعیین خط مشی های اساسی درخصوص جمع آوری و مصرف زکات و تنظیم ضوابط و معیارهای مربوطه

ب ـ سیاستگذاری امور تبلیغی و آموزشی در جهت آشنایی و هدایت مردم به ادای زکات

پ ـ برنامه ریزی جهت ایجاد هماهنگی، نظارت و مشارکت مؤثر استانداران، فرمانداران، بخشداران، شوراهای اسلامی شهر و روستا و ائمه جمعه و جماعات سراسر کشور در اجرای این قانون

ماده۳ـ هرگونه اقدام در مورد زکات از قبیل جمع آوری و اولویتهای مصرف آن مطابق نظر ولی فقیه و با اذن ایشان انجام می گیرد.

ماده۴ـ دولت مجاز است در جهت اهداف این قانون و بنا بر پیشنهاد کمیته امداد امام خمینی (ره) حداقل معادل ریالی زکات جمع آوری شده در هر سال را به علاوه ده درصد (۱۰%) در بودجه سال بعد پیش بینی نماید و در اختیار کمیته امداد امام خمینی (ره) جهت مصارف اهداف این قانون قرار دهد.

تبصره۱ـ کمـیته امـداد امام خمینـی (ره) موظـف است مـعادل ریـالی زکـات جمع آوری شده در هر محل را به همراه کمکهای دولت در صورت اذن ولی فقیه به مصرف همان محل برساند.

تبصره۲ـ کمیته امداد امام خمینی (ره) با ایجاد بانک اطلاعات ملی زکات، گزارش عملکرد میزان زکوات جمع آوری شده در مناطق کشور، کمکهای دولت و اقدامات رفع فقر و عمرانی و خدماتی انجام شده را به صورت دوره ای به شورای مرکزی زکات و کمیسیونهای اقتصادی و اجتماعی مجلس شورای اسلامی منعکس نماید.

ماده۵ ـ شوراهای زکات در استان، شهرستان و بخش در صورت اذن ولی فقیه یا نماینده مأذون از سوی ایشان به شرح ذیل تعیین می گردند:

۱ـ شورای استان عبارتند از امام جمعه مرکز استان به عنوان رئیس شورا، مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان به عنوان دبیر، استاندار، مدیران کل جهاد کشاورزی، اموراقتصادی و دارایی، بهزیستی، مدیر صدا و سیما و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی

۲ـ شورای شهرستان عبارتند از امام جمعه به عنوان رئیس، رئیس شاخه کمیته امداد امام خمینی (ره) به عنوان دبیر، فرماندار، رئیس اداره بهزیستی، مدیر جهادکشاورزی، رئیس اداره امور مالیاتی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی

۳ـ شورای بخش عبارتند از امام جمعه به عنوان رئیس، رئیس شاخه کمیته امداد امام خمینی (ره) به عنوان دبیر و دو نفر معتمد محلی به انتخاب امام جمعه

ماده۶ ـ سیاست های تبلیغی و تشویقی در جهت ترغیب مردم به ادای زکات

از قبیل اختصاص یارانه به کشاورزان و دامداران و نحوه اداره شوراهای استان، شهرستان و بخش و چگونگی تعیین معتمدان محلی در آیین نامه اجرائی این قانون پیش بینی می گردد.

هزینه های ناشی از اجرای این قانون تا حداکثر ده درصد (۱۰%)، از محل وصولی های مربوطه تأمین می گردد.

مسؤول امور زکات و شوراهای آن در مراکز دهستان ها و روستاهای تابع، شورای بخش است و در موارد استثناء به دلیل گسترش امر زکات شورای شهرستان به تشکیل شورای مرکز دهستان و روستا اقدام می کند.

ماده ۷ـ آیین نامه اجرائی این قانون ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون توسط دبیرخانه شورا تهیه می شود و پس از تأیید شورای مرکزی به تصویب هیأت وزیران می رسد.

قانون فوق مشتمل بر هفت ماده و سه تبصره درجلسه علنی روز یکشنبه مورخ هشتم آبان ماه یکهزار و سیصد و نود مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۱۸/۸/۱۳۹۰ به تأیید شورای نگهبان رسید.

رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی

آیین نامه اجرایی قانون زکات

شماره ۶۱۲۲۶/ت۵۹۹۷۶هـ ۱۴۰۲/۴/۱۱

وزارت کشور ـ وزارت جهاد کشاورزی ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

سازمان برنامه و بودجه کشور ـ سازمان اداری و استخدامی کشور

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان بهزیستی کشور

کمیته امداد امام خمینی (ره) ـ شورای عالی حوزه های علمیه

سازمان تبلیغات اسلامی ـ شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر کشور

هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۲/۴/۷ به پیشنهاد دبیرخانه شورای مرکزی زکات و تأیید شورای مذکور و به استناد ماده (۷) قانون زکات ـ مصوب۱۳۹۰ ـ ، آیین نامه اجرایی قانون زکات را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین نامه اجرایی قانون زکات

ماده۱ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

۱ـ قانون: قانون زکات ـ مصوب۱۳۹۰ ـ

۲ـ شورای مرکزی: شورای مرکزی زکات موضوع ماده (۱) قانون.

۳ـ شورای زکات: شوراهای سه گانه­ای که بر اساس قانون در سطوح استان، شهرستان و بخش تشکیل می شود.

ماده ۲ـ وظایف شورای زکات استان به شرح زیر است:

۱ـ اجرایی نمودن مصوبات شورای مرکزی.

۲ـ برنامه ریزی، ساماندهی و بسیج منابع و امکانات استانی در امر بسترسازی، فرهنگ­سازی، تبلیغات و اعتمادسازی در امر زکات.

۳ـ شناسایی فرصت ها، قابلیت ها و ظرفیت های استانی به منظور ترغیب و تشویق افراد فعال در امر زکات.

۴ـ تعامل مؤثر و هدفمند با مراجع تأثیرگذار در امر زکات مانند حوزه های علمیه، ائمه جمعه و جماعات، ارباب جراید، سازمان های انتفاعی و غیرانتفاعی.

۵ ـ برنامه ریزی امور مربوط به پژوهش، آموزش و همایش های زکات (علمی، تخصصی، آموزشی، هم­اندیشی، تشویقی) و پیشنهاد به شورای مرکزی.

۶ ـ بررسی پیشنهادها و آسیب ها و ارزیابی عملکرد دستگاه های مرتبط استانی و نظارت بر شورای زکات شهرستان ها به منظور جمع بندی و ارائه راهکارها به دبیرخانه شورای مرکزی.

۷ـ برنامه ریزی و هماهنگی لازم با نهادها و سازمان های تبلیغی و رسانه ای جهت تهیه، تولید و انتشار فعالیت های مربوط به توسعه و تعالی زکات در سطح استان (به پیشنهاد دبیرخانه شورای زکات استان).

۸ ـ انتخاب مؤدیان زکات برتر استانی و پیشنهاد منتخبین به دبیرخانه شورای مرکزی جهت تشویق.

۹ـ ایجاد هماهنگی لازم در امر پشتیبانی، اداری و سایر امور مورد نیاز دبیرخانه شورای استان و شهرستان ها در امر تحقق برنامه های اجرایی زکات.

ماده۳ـ وظایف شورای زکات شهرستان به شرح زیر است:

۱ـ محلی سازی و اجرایی نمودن مصوبات ابلاغی شورای زکات استان در راستای سیاست های شورای مرکزی.

۲ـ همکاری و هماهنگی برای تهیه بانک اطلاعات ملی زکات و به روزرسانی اطلاعات مربوط.

۳ـ هماهنگی دستگاه های عضو و سایر مراجع تاثیرگذار با دبیرخانه شورای زکات شهرستان در جهت پیشبرد برنامه ها و وظایف محول شده.

۴ـ برنامه ریزی و انجام تبلیغات میدانی با بهره مندی از تمامی ظرفیت های موجود شهرستان (به ویژه رسانه های جمعی، ائمه جمعه و جماعات، حوزه های علمیه و مبلغین).

۵ ـ ایجاد هماهنگی لازم برای تشویق و تقدیر مناسب از افراد فعال در امر زکات.

۶ ـ نظارت بر امور مربوط به کلیه فعالیت های زکات در شهرستان.

۷ـ ترغیب مؤدیان در امر پرداخت زکات برای محرومیت زدایی و توانمندسازی با اولویت فقرا و مساکین.

۸ ـ ایجاد تمهیدات لازم برای مشارکت کلیه نهادهای حاکمیتی و مردم­نهاد در امر آموزش، پژوهش و فرهنگ سازی.

۹ـ بررسی و تأیید جذب وجوه زکات، هزینه های اجرایی، اعتبارات تشویقی و امور مربوط به هزینه­کرد آنها به پیشنهاد دبیرخانه شورا جهت ارائه به شورای زکات استان.

۱۰ـ بررسی و تشخیص ضرورت تشکیل شورای زکات در مراکز دهستان ها و روستاهای تابع و تصویب و تأیید اعضای آن با هماهنگی شورای بخش.

۱۱ـ تصویب و اجرای کارگاه های آموزشی در راستای اهداف این آیین نامه.

ماده۴ـ وظایف شورای زکات بخش به شرح زیر است:

۱ـ محلی سازی و عملیاتی نمودن مصوبات ابلاغی شورای شهرستان در راستای سیاست های شورای مرکزی.

۲ـ شناسایی و آموزش جمع آوری کنندگان و مبلغین افتخاری زکات و توجیه مؤدیان زکات در جلسات عمومی یا چهره به چهره.

۳ـ انجام برنامه های تبلیغی در بخش، دهستان ها و روستاها و معرفی افراد واجد شرایط تشویق به شورای زکات شهرستان.

۴ـ ارزیابی و نظارت بر حسن اجرای وظایف مبلغین و جمع آوری کنندگان زکات.

۵ ـ هماهنگی لازم برای تأمین منابع، تهیه امکانات، ابزار و ملزومات مورد نیاز جهت فرآیندهای اجرایی امر زکات.

۶ ـ ارائه گزارش ارزیابی عملکرد شوراهای دهستان و روستا به دبیرخانه شورای شهرستان.

ماده۵ ـ نحوه تشکیل و اداره جلسات شورای مرکزی و شورای زکات به شرح زیر است:

۱ـ جلسات شورای مرکزی و شورای زکات با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد و مصوبات آن با تصویب اکثریت اعضای حاضر در جلسه لازم­الاجرا است.

۲ـ جلسات شورای مرکزی و شورای زکات در سال حداقل چهار نوبت به صورت فصلی برگزار می­شود و در موارد ضروری به تشخیص رئیس شورا، جلسات فوق العاده برگزار خواهد شد.

۳ـ در جلسات شورای مرکزی زکات با تأیید رئیس شورا، رئیس سازمان بهزیستی کشور (به عنوان عضو مدعو) دعوت می شود.

۴ـ در استان هایی که دارای مرکز اسلامی و دفتر امور اهل سنت می باشند، با تأیید رئیس شورای زکات استان، یکی از خبرگان روحانی اهل سنت در جلسات شورا دعوت می شود.

تبصره۱ـ در بخش هایی که فاقد امام جمعه می باشد، یکی از ائمه جماعت بخش با نظر امام جمعه شهرستان به عنوان رئیس شورای زکات تعیین می گردد.

تبصره۲ـ اعضای شورای زکات مکلف به حضور در شورای مربوط هستند و چنانچه هریک از اعضای شورا در دو جلسه از جلسات شورای مربوط حاضر نشود، رئیس شورا عدم حضور اعضای حقوقی را به نهادهای نظارتی گزارش می کند. در صورتی که اعضای حقیقی منتخب امام جمعه بخش بدون عذر موجه در جلسات شرکت نکنند، مستعفی شناخته می شوند و امام جمعه مربوط، اشخاص دیگری را برای عضویت در شورای بخش انتخاب می نماید.

ماده۶ ـ وظایف دبیرخانه شورای مرکزی و شورای زکات حسب مورد به شرح زیر است:

۱ـ تعامل با سایر نهادها و سازمان های داخلی و خارجی در راستای پیشبرد سیاست ها و اهداف فریضه الهی زکات.

۲ـ پیشنهاد بودجه مورد نیاز جهت اجرای قانون زکات به شورای مرکزی مطابق تبصره ماده (۱) قانون.

۳ـ تدوین، مستندسازی و ارائه گزارش عملکرد سالانه زکات شورا های استان به شورای مرکزی (اعم از هزینه های اجرایی، عملیاتی، وجوه جمع آوری شده از محل زکات، اعتبارات دولتی و سایر کمک های اخذشده در این رابطه) جهت جمع بندی و ارسال به مراجع ذی ربط پس از تأیید شورای مرکزی و انتشار عمومی آن.

۴ـ تعامل و هم­افزایی با مسئولین و معتمدین محلی برای رفع فقر و محرومیت از محل معادل تشویقی زکات جمع آوری شده.

۵ ـ ارزیابی چگونگی اجرای مصوبات ابلاغی مربوط به دستگاه ها و وزارتخانه های عضو و ارائه گزارش به شورای مرکزی.

۶ ـ تنظیم تقویم اجرایی سالانه جلسات شورا، تدوین دعوتنامه ها و صورتجلسه ها و انجام مکاتبات اداری مربوط.

۷ـ تشکیل کارگروه های تخصصی مورد نیاز حسب صلاحدید رئیس شورا به منظور نیازسنجی های مربوط.

۸ ـ تهیه و تدوین پیش نویس برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت و ارائه آن به شورای مرکزی جهت تصویب.

۹ـ تدوین راهکارهای اجرایی و عملیاتی در راستای سازماندهی، آموزش و به کارگیری معتمدین و مبلغین به عنوان عوامل افتخاری جهت ترویج و توسعه زکات.

۱۰ـ برآورد نیازمند ی های عمومی و فردی نیازمندان به ویژه در مناطق محروم و جامعه هدف سازمان های حمایتی از جمله سازمان بهزیستی کشور و ارائه به شورای مرکزی.

۱۱ـ تهیه بانک اطلاعات ملی زکات و ارائه آن به شورای مرکزی جهت هماهنگی تمهیدات لازم.

۱۲ـ ثبت اطلاعات مؤدیان زکات و مشمولین مصرف زکات در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارتخانه یادشده.

تبصره ـ در مناطق اهل سنت، بانک اطلاعات ملی زکات با توجه به اقلام مشمول زکات بر اساس فقه و شریعت جاری منطقه تهیه می شود.

ماده۷ـ دبیرخانه شوراها موظفند وجوه جمع آوری شده را به همراه سایر کمک ها در امر زکات بر اساس سیاست های ابلاغی شورای مرکزی به مصرف همان محل پرداخت کننده زکات برسانند.

ماده۸ ـ دستگاه های اجرایی موضوع ماده (۱) قانون، موظف به اجرای مصوبات شورای مرکزی در چهارچوب وظایف و اختیارات دستگاه متبوع خود مطابق با قوانین و مقررات مربوط می­باشند.

تبصره۱ـ دبیرخانه شورا موظف است شاخص های ارزیابی عملکرد دستگاه های عضو شورا در رابطه با وظایف مقرر در قانون و این آیین نامه را مشخص و به سازمان اداری و استخدامی کشور اعلام نماید تا از طریق آن سازمان به دستگاه های مذکور ابلاغ شود.

تبصره۲ـ هریک از اعضای شورای مرکزی موظفند امور مرتبط با زکات را در دستگاه متبوع خود پیگیری کنند و برنامه های شورای مرکزی را به کلیه سطوح سازمانی ( ملی، استانی و شهرستانی) ابلاغ و گزارش سالیانه عملکرد مدیران (ستادی و صف) را بر اساس سیاست ها و مصوبات ابلاغی به دبیرخانه شورای مرکزی ارائه نمایند. دبیرخانه شورای مرکزی موظف است گزارش عملکرد دریافتی از هریک از اعضا را بر اساس شاخص های تدوین شده در کلیه سطوح ملی، استانی و شهرستانی مورد ارزیابی قرار دهد و نتیجه را پس از هماهنگی، تأیید و امضای رئیس شورای مربوط (حسب مورد) به مراجع ذی ربط ارائه نماید.

ماده۹ـ در راستای ماده (۶) قانون و در جهت ترغیب مردم به ادای زکات، سیاست های تشویقی زیر توسط دستگاه های ذی ربط اجرا می شوند:

۱ـ سازمان برنامه و بودجه کشور اعتبارات تشویقی پیش بینی شده در قانون بودجه سنواتی را به مناطق (شهرها و روستاهای) پرداخت کننده زکات جهت هزینه کرد در راستای مصارف زکات با اولویت مصرف در همان محل پرداخت کننده اختصاص و در اختیار کمیته امداد امام خمینی (ره) قرار می­دهد.

۲ـ وزارت جهاد کشاورزی مجاز است در چهارچوب قانون بودجه سنواتی نسبت به اختصاص یارانه برای نهاده های کشاورزی و دامی برای مؤدیان زکات اقدام کند.

ماده۱۰ـ دستگاه های اجرایی (به ویژه شورای سیاست گذاری ائمه جمعه، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران) در راستای ترویج و توسعه فرهنگ زکات مجازند اقدامات زیر را بر اساس مصوبات شورای مرکزی از محل اعتبارات مربوط، پیش بینی و اجرا نمایند:

۱ـ تهیه، تدوین و ابلاغ طرح جامع رسانه ای ـ تبلیغی.

۲ـ تهیه و پخش برنامه های رسانه ای از قبیل فیلم، نماهنگ (کلیپ) و آگهی کوتاه تبلیغاتی (تیزر) مربوط به زکات.

۳ـ اجرای پویش های فرهنگی و رسانه ای زکات.

۴ـ تهیه بسته های آموزشی و محتوایی زکات مبلغین و مؤدیان زکات.

ماده۱۱ـ سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است در اجرای تبصره ماده (۱) قانون، اعتبار مورد نیاز برای دستیابی به اهداف قانون را در لایحه بودجه سنواتی پیش بینی نماید.

تبصره ـ سازمان برنامه و بودجه کشور مجاز است در اجرای ماده (۴) قانون، بر اساس گزارش عملکرد حسابرسی شده سالانه زکات، معادل ریالی زکات جمع آوری شده در هر سال را به علاوه ده درصد (۱۰%) در بودجه سال بعد پیش بینی کند.

ماده۱۲ـ امام جمعه بخش، دو نفر از معتمدین محلی را از میان افراد دارای مقبولیت و حسن شهرت محلی برای عضویت در شورای بخش انتخاب می کند.

تبصره ـ امام جمعه بخش به عنوان رئیس شورای بخش یک نفر از معتمدین مذکور را به پیشنهاد رئیس اداره بهزیستی شهرستان، برای عضویت در شورای بخش، انتخاب می نماید.

معاون اول رئیس‎ جمهور ـ محمد مخبر

منبع: edmanlaw.ir

دفتر وکالت مهدی نوری (وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی)

شماره تماس: 09127184919 – 86072210 – 86072235