با پيروزي مرحله اول انقلاب اسلامي ايران به رهبري قاطعانه امام خميني و شركت وسيع مردم در بر انداختن نظام استبدادي، مرحله دوم آن در جهتايجاد نظام توحيدي آغاز گرديده است، به منظور سرعت بخشيدن به چنين حركتي، جهاد سازندگي به خواست گروههاي انقلابي و به پيشنهاد دولتموقت جمهوري اسلامي و تأييد شوراي انقلاب اسلامي و به دعوت امام از گروههاي مختلف مردم شروع گرديده است.
اكنون با لبيك گفتن ملت به اين دعوت، دولت با همكاري مجدانه خود در جهت حل مسائل اساسي روستاها و نقاط دورافتاده كشور، اين اساسنامه راطبق قوانين كشور به تصويب رسانده و به مورد اجرا ميگذارد.
ماده 1 – هدف
بسيج امكانات و استعدادهاي مردم و دولت براي همكاري در امور تهيه و اجراي مؤثر و سريع طرحهاي سازندگي و احياي جامعه در كليه ابعاد معنويو مادي آن با توجه و تأكيد بر نيازهاي روستاها و نقاط دور افتاده مملكت.
ماده 2 -روش
جهاد سازندگي براي نيل به اهداف خود از طريق مشاركت و همكاري افراد و گروههاي معتقد به انقلاب اسلامي ايران و با همكاري ادارات ذيربط وسازمانهاي داوطلب و با الهام از ارزشهاي اصيل و متعالي اسلام و با بكار گرفتن مقررات و دستورالعملهاي ساده و سريع و به دور از ضوابط و مقرراتدست و پاگير و به طور غر متمركز اقدام مينمايد.
ماده 3 – وظائف
1 – تأكيد بر ابعاد معنوي و مادي “رشد” مخصوصاً براي پاسخگويي به نيازهاي نقاط روستاهاي محروم.
2 – تهيه و تصويب طرحهاي لازم كه مستقلاً و يا با حسن همكاري ادارات و سازمانهاي دولتي و خصوصي ولي با مسئوليت و اعتبارات خود به اجرايآنها اقدام خواهد كرد.
3 – همكاري با ادارات در اجراي طرحها و انجام وظائف آنها و ايجاد تحرك و تحول در آنها.
4 – تهيه و پيشنهاد طرحهاي “ضروري” كه در صورت تصويب دولت جهاد سازندگي براي اجراي آنها با ادارات و سازمانهاي دولتي همكاري خواهدكرد. اجراي اين طرحها با مسئوليت دولت است.
ماده 4 – دارايي و امكانات
جهاد سازندگي از اعتبارات عمراني كشور كه با تصويب هيأت وزيران تعيين شده است و از كمكهاي داوطلبانه مردم استفاده ميكند. اموال و امكاناتي كهدر اختيار آن قرار ميگيرد صرفاً به منظور كمك به اجراي طرحها و فعاليتهاي آن ميباشد و نسبت به آنها حق مالكيت ندارند.
ماده 5 – سازمان و تشكيلات
اركان جهاد سازندگي عبارتند از مركز كل جهاد سازندگي (در تهران)، مركز جهاد سازندگي در استانها و مراكز جهاد سازندگي در شهرستانها. هر يك ازمراكز جهاد سازندگي داراي شورا و هيأت اجرايي و واحدهاي اجرايي و تخصصي ميباشد.
ماده 6 – اعضاي شوراي عالي جهاد سازندگي
الف – نخست وزير يا نماينده دولت
ب – نماينده امام
ج – نماينده شوراي انقلاب
د – شش نفر از وزراي زير به انتخاب نخست وزير كشور، كشاورزي و عمران روستايي، آموزش و پرورش، بهداري و بهزيستي، نيرو راه و ترابري “دفاعملي، صنايع و معادن، وزير مشاور و رييس سازمان برنامه و بودجه.
ه – چهار نفر نماينده منتخب شوراي هماهنگي استانها
ز – 2 نفر از شخصيتهاي عالم و مجاهد به پيشنهاد نخست وزير و تصويب و تأييد شوراي انقلاب.
تبصره 1- عضويت بند “هـ” و “ز” اين ماده افتخاري و تا زمان انتخاب رييس جمهور و دولت منتخب و مجلس شوراي ملي است. ادامه يا توقف فعاليت جهادسازندگي بعد از دولت موقت جمهوري اسلامي بستگي به نظر دولت دائمي و تصويب مجلس شوراي ملي خواهد داشت.
تبصره 2- جلسات شوراي عالي جهاد سازندگي به طور ادواري بنا به تصويب خود شورا و يا بنا به دعوت هيأت اجرايي يك تشكيل ميگردد.
ماده 7 – اعضاي شوراي هماهنگي استانها
اعضاي شوراي هماهنگي استانها عبارتند از:
الف – اعضاي هيأت اجرايي كل جهاد سازندگي
ب – يك نفر نماينده منتخب از هر يك از شوراهاي جهاد سازندگي استانها
تبصره – تشكيل جلسات شوراي هماهنگي استانها به صورت ادواري بنا به تصميم شوراي مزبور يا بنا به دعوت هيأت اجرايي كل ميباشد.
ماده 8 – اعضاي شوراي جهاد سازندگي استان
*>>پاورقي: به موجب لايحه قانوني راجع به اصلاح ماده 8 اساسنامه طرح جهاد سازندگي روستاها مصوب 58.10.12 مندرج در صفحه 411 اينمجموعه اين ماده اصلاح شده است.<<*
اعضاي شوراي جهاد سازندگي استان 15 نفر به شرح زيرند:
الف – استاندارد يا نماينده ثابت دولت
ب – نماينده امام
ج – مديران كل كشاورزي و عمران روستايي بهداري و بهزيستي، راه و ترابري آموزش و پرورش و رييس دفتر برنامه بودجه استان
د – چهار نفر از مسئولان گروههاي تخصصي
ه – يك نفر از فرماندهان ارتش در استان به انتخاب شوراي تأمين استان
و – 3 نفر از شخصيتها و معتمدين محلي به انتخاب مشترك نماينده امام و نماينده دولت
ماده 9 – اعضاي شوراي جهاد سازندگي شهرستان
الف – فرماندار يا نماينده دولت
ب – نماينده امام
ج – سه نفر رؤساي ادارات: كشاورزي و عمران روستايي – آموزش و پرورش – بهداري و بهزيستي.
د – يك نفر از فرماندهان و يا افسران از پادگان محل و به انتخاب شوراي تأمين استان.
ه – يك نفر از معتمدين محل با انتخاب نماينده امام و فرماندار يا نماينده دولت.
و – چهار نفر از مسئولين كميتههاي تخصصي شهرستان
تبصره 1 – عضويت اعضاي بند “هـ” و “ز” و اين ماده در شوراي جهاد سازندگي شهرستان افتخاري و مدت عضويت آنان تا زمان انتخاب دولتيدائمي جمهوري اسلامي است.
تبصره 2 – در صورتي كه امكان تشكيل هر يك از گروههاي تخصصي در شهرستان وجود نداشته باشد، به جاي مسئول يا مسئولين كميتههايمذكور از معتمدين محل نظير بند “هـ” انتخاب و در شورا شركت مينمايند.
تبصره 3 – در صورتي كه اصولاً امكان تشكيل شوراي شهرستان وجود نداشته باشد وظايف اين شورا به وسيله شوراي استان يا نمايندگان كه ازطرف آن مشخص ميشوند اجرا خواهد شد.
تبصره 4 – منظور از نماينده امام شخصي است كه حكم كتبي امام يا نماينده رسمي ايشان را در جهاد سازندگي دارا باشد.
ماده 10 – هيأتهاي اجرايي
در هر يك از سطوح يك هيأت اجرايي مركب از نماينده دولت، نماينده امام، و سه نفر به پيشنهاد شوراي مربوطه تصويب دو نفر اول تعيين ميگردد سهنفر اخير بر طبق ضوابط كه به تصويب شوراي عالي خواهد رسيد ميتوانند حقوق دريافت دارند و در برابر شورا مسئول ميباشند. رييس هيأت اجراييبه وسيله شوراي مربوطه انتخاب ميشود.
تبصره: نماينده دولت در هيأت اجرايي استان به پيشنهاد استاندار و تأييد نماينده دولت در هيأت اجرايي كل تعيين ميشود. نماينده دولت در هيأتاجرايي شهرستان به پيشنهاد فرماندار و تأييد نماينده دولت در هيأت اجرايي استان تعيين ميشود. بين نمايندگان به ترتيب در شوراي استان و شهرستاننقش قائم مقام استاندار يا فرماندار را دارند.
ماده 11 – وظائف شوراي عالي جهاد سازندگي
الف – بررسي و تهيه سياستها، برنامهها و طرحهاي سازندگي براي ايجاد جامعه اسلامي مطلوب.
ب – تصويب طرحهاي متناسب براي بسيج مردم و دولت و امكانات و منابع آنان در راه اجراي طرحهاي سازندگي جامعه.
ج – تجهيز منابع و تأمين اعتبارات لازم براي اجراي طرحهاي جهاد سازندگي.
د – تصويب طرحهاي مناسب براي بسيج ادارات و كارمندان دولت براي همكاري در اجراي طرحهاي جهاد سازندگي
ه – بررسي، تغيير، اصلاح و تصويب تشكيلات مراكز جهاد سازندگي و آييننامههاي مختلف مالي و اداري
و – نظارت بر جمعآوري و حسابداري كليه وجوه مربوط به كمكهاي مردم و دولت
ز – پيشنهاد اصلاحات لازم در اين اساسنامه به دولت
ح – بررسي و تصويب برنامههاي پيشنهاد شده توسط هيأت اجرايي كل.
ماده 12 – وظائف شوراي هماهنگي استانها
اين شورا در قالب وظايف و مسئوليتهاي محوله از جانب شوراي عالي جهاد سازندگي عمل مينمايد اهم وظايف آن به قرار زير خواهد بود:
الف – تبادل تجارب مكتسبه در مورد فعاليتها جهاد سازندگي در استانهاي مختلف
ب – دريافت گزارشات عملكرد جهاد سازندگي در استانهاي مختلف و ارزشيابي فعاليتهاي ايشان به منظور هماهنگي امور.
ج – برنامهريزي و هماهنگي امور مشترك استانها در قالب سياستها و خط مشيهاي تعيين شده به وسيله شوراي عالي جهاد سازندگي.
د – ارائه پيشنهادات و طرحهاي تهيه شده به شوراي عالي جهاد جهت تصويب.
ه – انجام ساير وظايفي كه از طرف شوراي عالي جهاد سازندگي تفويض شده است.
ماده 13 – وظائف هيأت اجرايي كل
الف – تهيه و پيشنهاد طرحها و برنامههاي لازم به شوراي عالي
ب – برنامهريزي براي اجراي طرحهاي مصوب شوراي عالي
ج – دريافت گزارشات نيازهاي مالي، انساني و تجهيزاتي از مراكز استانها و كمك به تأمين آنها از راه بسيج امكانات و منابع موجود در مركز، وسازمانهاي و ادارات.
د – جمعآوري وجوه مربوط به كمكهاي مردم و دولت و نگاهداري حسابهاي مربوط به درآمدها و هزينهها و تهيه گزارشات مالي و انجام اموراداري در مراكز.
ه – تهيه برنامههاي مناسب براي رسانههاي جمعي به منظور تشويق و آگاه ساختن مردم نسبت به برنامهها و فعاليتهاي جهاد سازندگي.
و – تهيه رهنمودهاي لازم در امور فني و روشهاي اجرايي كار براي استانها.
ز – نظارت بر حسن اجراي طرحها و برنامههاي مراكز جهاد سازندگي استانها و ارزشيابي آنها.
تبصره: گزارشات مالي جهاد سازندگي توسط مؤسسه حسابرسي كه شوراي عالي تعيين خواهد كرد، مورد رسيدگي قرار ميگيرد.
ماده 14 – وظائف شوراي استان
الف – دريافت و بررسي گزارش نيازهاي روستاها و نقاط محروم استان
ب – تصويب برنامهها و طرحهاي جهاد سازندگي استان در چهارچوب سياستها و برنامههاي تعيين شده توسط شوراي عالي و بر اساس برنامههايپيشنهاد شده توسط هيأت اجرايي استان و ايجاد ارتباط و همكاري با ادارات مختلف براي اجراي مؤثر طرحها.
ج – تصويب برنامههاي ارشادي و تبليغاتي و آموزشي هيأت اجرايي استان كه به منظور تشويق و آموزش مردم و مشاركت آنان در جهاد سازندگي تهيهگرديده است.
ز – تخصيص منابع مالي و امكانات و تجهيزات به طرحهاي جهاد سازندگي مراكز جهاد سازندگي و شهرستانهاي استان.
ه – بررسي و تأييد گزارش جهاد سازندگي شهرستانها و تهيه گزارشات لازم براي شوراي عالي.
ز – نظارت بر فعاليت هيأت اجرايي استان.
ماده 15 – وظائف هيأت اجرايي استان
الف – جمعآوري اطلاعات و آمار مربوط به نيازهاي روستاها و نقاط محروم و تهيه طرحهاي لازم و ارائه به شوراي جهاد سازندگي استان براي تصويب.
ب – اجراي برنامهها و تصميمات شوراي استان طبق روشها و آييننامههاي مصوب.
ج – گزارش فعاليتها و طرحهاي اجرا شده به شوراي استان.
د – انجام امور اداري و مالي جهاد سازندگي طبق ضوابط مصوب.
ه – اجراي برنامههاي تبليغاتي بر اساس خط مشي مصوب.
و – همكاري با مسئولين و مديران ادارات اجرايي استان براي انجام بهتر و مؤثرتر طرحهاي آنها از طريق معرفي داوطلبين جهاد سازندگي و كمك بهتحرك و احياي ادارات از طريق ايجاد حسن تفاهم و همكاري در اجراي طرحهاي مصوب هر يك از ادارات و از طريق ايجاد كميسيونهاي مشتركادارات و جهاد سازندگي.
ز – بسيج و اعزام داوطلبين جهاد سازندگي براي اجراي طرحها به نقاط نيازمند.
ح – تأمين نيازهاي و پاسخگويي به درخواستهاي جهاد سازندگي شهرستانها.
ث – تحقيق و برنامهريزي به منظور تهيه برنامه فعاليتهاي جهاد سازندگي و ارائه آن به شوراي استان
ماده 16 – وظائف شورا و هيأت اجرايي جهاد سازندگي شهرستان
وظائف شوراي اجرايي شهرستان مانند وظائف شورا و هيأت اجرايي استان ميباشد با اين تفاوت كه شورا و هيأت اجرايي جهاد سازندگي شهرستانگزارشات خود را براي مركز جهاد سازندگي استان ارسال مينمايد.
ماده 17 – رييس شورا
رؤساي شوراهاي جهاد سازندگي از بين اعضاي شوراي مربوطه و به وسيله خود اعضاء براي مدت يك سال انتخاب ميگردند.
ماده 18 – گروههاي تخصصي و واحدهاي اجرايي
گروههاي تخصصي حداقل عبارتند از:
1 – گروه فرهنگي 2 – گروه بهداشتي و درماني 3 – گروه كشاورزي و اقتصادي 4 – گروه عمراني و فني
الف – اعضاي هر گروه تخصصي در هر سطح با انتخاب مشترك نماينده امام و نماينده دولت در آن سطح ميباشد.
ب – مسئولين هر گروه تخصصي توسط اعضاي همان گروه و با تأييد نماينده امام و نماينده دولت انتخاب ميگردند و در مقابل هيأت اجرايي جهادسازندگي سطح مربوطه مسئول ميباشد.
واحدهاي اجرايي عبارتند از:
امور داوطلبين – اطلاعات و اخبار – تبليغات و روابط عمومي – تداركات – امور مالي و اداري و بايگاني – بسيج كارمندان دولت – برنامهريزي.
تبصره 1 – مسئولين واحدهاي توسط هيأت اجرايي انتخاب ميشوند و در مقابل هيأت مذكور مسئولاند.
تبصره 2 – اعضاي گروههاي يا پيوستهاند و يا وابسته. اعضاي پيوسته تمام وقت بوده و موظف به شركت در جلسات گروهها هستند.
تبصره 3 – اعضاي گروههاي تخصصي در مركز بين يازده تا پانزده نفر با تصويب نماينده امام و نماينده دولت تعيين ميگردند.
تبصره 4 – اعضاي گروههاي تخصصي در مركز جهاد سازندگي استانها حداقل 5 نفر با تصويب نماينده امام و نماينده دولت تعيين ميگردند.
تبصره 5 – تصميمگيري در امور مربوط به گروههاي تخصصي به وسيله اعضاي پيوسته بوده و ايشان در مقابل تصميمات متخذه مسئول ميباشند.
تبصره 6 – مسئول هر يك از گروهها تخصصي ميتواند وظائف هر يك از اعضاء را مشخص كند و به او ابلاغ نمايد.
تبصره 7 – تغيير تشكيلات هر يك از مراكز جهاد سازندگي استانها و شهرستانها با پيشنهاد شوراهاي مذكور و تصويب شوراي عالي جهاد سازندگيامكانپذير است.
ماده 19 – وظائف گروههاي تخصصي
الف – گروههاي تخصصي، اجرايي بوده و مسئولين آن از جانب نماينده امام و نماينده دولت حكم گرفتهاند در جهت تأمين نيروهاي متخصص وتداركات مورد نياز از ادارات و مردم جذب امكانات خواهند كرد.
ب – جمعآوري اطلاعات و آمار مربوط به نيازهاي روستاها و نقاط محروم.
ج – اجراي تصميمات هيأتهاي اجرايي طبق روشها و آييننامههاي مصوب
د – گزارش فعاليتهاي و طرحهاي اجرا شده به هيأت اجرايي استان.
ه – تأمين نيازهاي انساني و تداركاتي طرحهاي جهاد سازندگي.
ماده 20 – ضوابط مالي
الف – كليه اعتبارات استانها بايستي مستقيماً در اختيار شوراي جهاد استانها قرار داده شود.
ب – شوراي استان موظف است اعتبارات شهرستانها را با توجه به نياز و برنامههاي اجرايي آنها در اختيار شوراي جهاد شهرستان مربوطه و گروههايتخصصي استان قرار دهد.
ج – شوراي شهرستان اعتبارات مربوط را بر اساس برنامه در اختيار گروههاي اجرايي يا شوراي دهات جهت اجراي كارهاي عمراني قرار خواهد داد.
د – كليه اوراق تعهدآور و پرداختهاي مراكز جهاد سازندگي به امضاي نماينده امام و نماينده دولت معتبر خواهد بود.
تبصره – كليه امور اجرايي و مالي شهرستانهايي كه تشكيل شوراي جهاد سازندگي در آنها امكانپذير نباشد به عهده مركز جهاد سازندگي استانميباشد.
ماده 21 – پايان فعاليتهاي جهاد سازندگي
انحلال هر يك از مراكز جهاد سازندگي در اختيار شوراي عالي است.
انحلال جهاد سازندگي، با پيشنهاد هيأت وزيران و تصويب قوه مقننه ميباشد در اين مواقع كليه داراييها و موجودي نقدي هر يك از مراكز و يا كلسازمان در اختيار دولت قرار ميگيرد.
رأي شمارههاي ۳۳ـ۳۲ـ۳۱ هيأت عمومي ديوان عدالت اداري با موضوع عدم صلاحيت شوراي مرکزي جهاد سازندگي در تصويب ضابطه براي چگونگي ذخيرهسازي مرخصيهاي استحقاقي استفادهنشده کارکنان جهادسازندگي
رأي هيأت عمومي
اولاً: تعارض در مدلول آراء مندرج در گردش کار محرز است.
ثانياً:نظر به اين که مطابق بند (هـ) ماده ۱۱ اساسنامه طرح جهاد سازندگي روستاها مصوب ۲۷/۶/۱۳۵۸ شوراي انقلاب اسلامي، بررسي، تغيير، اصلاح و تصويب تشکيلات مراکز جهاد سازندگي و آييننامههاي مختلف مالي و اداري از جمله وظايف شوراي عالي جهاد سازندگي احصاء شده بوده است و تا زمان تصويب قانون تشکيل وزارت جهاد سازندگي مصوب ۸/۹/۱۳۶۲ مجلس شوراي اسلامي، شوراي مذکور آييننامهاي در خصوص ميزان مرخصيهاي استحقاقي کارکنان جهاد سازندگي و نحوه ذخيره آنها تصويب نکرده است و در ماده ۹ قانون تشکيل وزارت جهاد سازندگي مقرر شده است مقررات و ضوابط مالي، اداري و استخدامي و تشکيلات وزارت جهاد سازندگي ظرف ۳ ماه پس از تعيين وزير توسط وي تهيه و پس از تصويب هيأت وزيران به مجلس شوراي اسلامي تقديم خواهد شد، بنابراين تا زمان تصويب مقررات و ضوابط مربوط در اجراي اين ماده قانوني، آييننامههايي که توسط شوراي عالي جهاد سازندگي تصويب ميشده و يا مقررات عمومي قانون استخدام کشوري بر موضوع حاکم بوده است و شوراي مرکزي جهاد سازندگي صلاحيت تصويب ضابطه براي چگونگي ذخيرهسازي مرخصيهاي استحقاقي استفاده نشده کارکنان جهاد سازندگي را نداشته است. در نتيجه مصوبه شماره ۱۳۲۰۳/د ـ ۹/۹/۱۳۶۲ شوراي مرکزي جهاد سازندگي به لحاظ اين که اين شورا صلاحيت تعيين ضابطه براي چگونگي ذخيرهسازي مرخصيهاي استحقاقي استفاده نشده را نداشته است قابل ترتيب اثر نميباشد و با حاکميت مقررات عمومي، کارکنان جهاد سازندگي حق برخورداري از يک ماه مرخصي استحقاقي حسب ماده۴۷ قانون استخدام کشوري و ذخيرهسازي آن حسب آييننامه مرخصيها موضوع مواد ۴۷ و ۴۸ قانون اخيرالذکر و اصلاحات بعدي آن را تا زمان تصويب قانون مقررات مالي، اداري و استخدامي و تشکيلات جهاد سازندگي مصوب ۲۳/۱/۱۳۶۷ را داشتهاند. با توجه به مراتب آراء صادر شده از شعب ديوان عدالت اداري مبني بر وارد دانستن شکايت شاکيان و ذخيرهسازي کل مرخصي استحقاقي استفاده نشده به شرح مندرج در گردشکار صحيح و موافق مقررات ميباشد. اين رأي به استناد بند۲ مواد۱۹ و ۴۳ قانون ديوان عدالت اداري براي شعب ديوان و ساير مراجع اداري مربوط در موارد مشابه لازمالاتباع است.
رئيس هيأت عمومي ديوان عدالت اداري ـ محمدجعفر منتظري