جرح و تعدیل شاهد شرعی

شاهد شرعي قابل جرح و تعديل است. جرح شاهد عبارت از شهادت بر فقدان يکي از شرايطي که قانون براي شاهد شرعي مقرر کرده است و تعديل شاهد عبارت از شهادت بر وجود شرايط مذکور براي شاهد شرعي است. قاضي مکلف است حق جرح و تعديل شهود را به طرفين اعلام کند.

انکار شهادت

در صورتي که شاهد اصلي، پس از اقامه شهادت به وسيله شهود فرع و پيش از صدور رأي، منکر شهادت شود، گواهي شهود فرع از اعتبار ساقط ميشود اما بر انکار پس از صدور حکم، اثري مترتب نيست.

اثبات جرایم با شهادت بر شهادت

جرائم موجب حد و تعزير با شهادت بر شهادت اثبات نمي شود لکن قصاص، ديه و ضمان مالي با آن قابل اثبات است.

شهادت بر شهادت

شهادت بر شهادت شرعي در صورتي معتبر است که شاهد اصلي فوت نموده و يا به علت غيبت، بيماري و امثال آن، حضور وي متعذر باشد.

شاهد بر شهادت شاهد اصلي بايد واجد شرايط مقرر براي شاهد اصلي باشد.

شهادت بر شهادت شاهد فرع، معتبر نيست.

علم به خلاف مفاد شهادت

در شهادت شرعي نبايد علم به خلاف مفاد شهادت وجود داشته باشد. هرگاه قرائن و امارات بر خلاف مفاد شهادت شرعي باشد، دادگاه، تحقيق و بررسي لازم را انجام ميدهد و در صورتي که به خلاف واقع بودن شهادت، علم حاصل کند، شهادت معتبر نيست.

نحوه بیان شهادت

شهادت بايد از روي قطع و يقين به نحوي که مستند به امور حسي و از طريق متعارف باشد، اداء شود.

شهادت بايد با لفظ يا نوشتن باشد و در صورت تعذر، با فعل از قبيل اشاره واقع شود و در هر صورت بايد روشن و بدون ابهام باشد.

در صورت وجود تعارض بين دو شهادت شرعي، هيچ يک معتبر نيست.

وحدت موضوع شهادت

در شهادت شرعی، در صورت تعدد شهود، وحدت موضوع شهادت ضروری است و باید مفاد شهادت ها در خصوصیات موثر در اثبات جرم یکسان باشد. هرگاه اختلاف مفاد شهادت ها موجب تعارض شود و یا وحدت موضوع را مخدوش کند، شهادت شرعی محسوب نمی شود. 

عدالت در شهادت 

عادل کسی است که در نظر قاضی یا شخصی که بر عدالت وی گواهی می دهد، اهل معصیت نباشد. شهادت شخصی که اشتهار به فسق داشته باشد، مرتکب گناه کبیره شود یا بر گناه صغیره اصرار داشته باشد تا احرار تغییر در اعمال او و اطمینان از صلاحیت و عدالت وی، پذیرفته نمی شود. 

شهادت اشخاص غیرعادی

شهادت اشخاص غیرعادی، مانند فراموشکار و ساهی به عنوان شهادت شرعی معتبر نیست مگر آنکه قاضی به عدم فراموشی، سهو و امثال آن در مورد شهادت علم داشته باشد. 

شهادت غیربالغ ممیز 

هر گاه شاهد در زمان تحمل شهادت (حصول علم برای شهادت دهنده نسبت به مورد شهادت)، غیربالغ ممیز (دارای قوه درک و تمییز نسبی است، با اینکه به سن بلوغ نرسیده است) باشد، اما در زمان ادای شهادت به سن بلوغ برسد، شهادت او معتبر است.