دادیار و بازپرس کیست و چه وظایفی دارد؟

بازپرس یا قاضی پرونده یا مستنطق مقامی است که تحقیق مقدماتی جرایم و جمع آوری دلایل به نفع یا ضرر متهم بر عهده اوست.

دادیار کیست؟

دادیار صاحب منصبی است که به نمایندگی از طرف دادستان انجام وظیفه می‌کند. دادیار اگر عهده دار انجام تحقیقات مقدماتی شود باید کلیه قرار‌های خود را به تایید دادستان یا معاون وی یا دادیار اظهار نظر برساند.

انواع‌ قرارهای‌ اعدادی‌ و‌ مقدماتی 

1.قرار کارشناسی

2.قرار تحقیق محلی

3.قرار معاینه محلی

4.قرار اتیان سوگند

5.قرار اناطه 

6.قرار رسیدگی به اصالت اسناد

7.قرار تطبیق اسناد

قرارهای‌ اعدادی‌ یا مقدماتی

به این نوع از قرارها، قرار‌های ماهیتی نیز گفته می‌شود. این دسته قرار‌ها با اینکه نامشان به قرار‌های قاطع دعوا شبیه‌تر است؛ و به عبارتی به هر دو دسته قرار گفته می‌شود، ولی هیچ شباهتی در ماهیت و علت صدور با یکدیگر ندارند.

این قرار‌ها زمانی صادر می‌شوند که دادگاه برای صدور حکم نیاز به انجام اقدامی از سوی اصحاب دعوا و یا یکی از نهاد‌های وابسته به دادگستری داشته باشد.

برای مثال دادرس برای اصدار حکم نیاز به انجام تحقیقاتی در محل و پرس و جو از اهالی می‌بیند، بنابراین قرار تحقیق محلی صادر می‌کند. یا اینکه در مورد موضوعی نیاز دارد یک متخصص ابراز عقیده نماید، که در این صورت قرار کارشناسی صادر می‌کند و پرونده را به کارشناس احاله می‌دهد. پس قرار‌های اعدادی ومقدماتی در مقدمات دعوای طرح شده نقش دارند.

خصوصیات‌ قرارهای‌ قاطع دعوا

قرار‌های قاطع دعوا دقیقاً مانند احکام پاکنویس می‌شوند و به صورت دادنامه در می‌آیند، بنابراین به اصحاب دعوا ابلاغ خواهند شد.

این دسته از قرار‌ها از قدرت اثباتی برخوردار می‌باشند، ولی از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار نیستند به استثنای قرار سقوط دعوا که از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار است.

قرار‌های قاطع دعوا نیز همانند احکام دادگاه نمی‌توانند موضوع دعوای ابطال یا بطلان قرار گیرند، زیرا تنها راه بی اثر ساختن این دسته از قرار‌ها اعتراض و شکایت نسبت به آنهاست.

قرار‌های قاطع دعوا مشمول قاعده فراغ دادرس می‌شوند. از ۵ طریق شکایت از آرای دادگاه‌ها که در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است فقط ۳ طریق آن می‌تواند طریق شکایت قرارها باشد:

1.تجدیدنظرخواهی

2.فرجام خواهی

3.اعتراض ثالث

سابقاً گفته شد که واخواهی مخصوص احکام است و قرار نمی‌تواند به صورت غیابی صادر شود. اعاده دادرسی هم به صراحت ماده ۴۱۷ آ. د. م. مخصوص احکام است.

 انواع‌ قرارهای‌ قاطع‌ دعوا

1. قرار رد دادخواست

2. قرار ابطال دادخواست

3. قرار رد دعوا

4. قرار سقوط دعوا

5. قرار عدم استماع دعوا

قرارهای‌ قاطع‌ دعوا

قراری که دعوا را در حدود موضوع خود خاتمه دهد و دادرس با صدور آن به نوعی فارغ از رسیدگی می‌شود را قرار قاطع گویند. این نوع قرار‌ها بدون ورود به ماهیت دعوا صادر می‌گردد و پرونده را از دادگاه خارج میکند.

این قرار‌ها غالباً به دنبال ایراد خوانده مانند ایراد به اهلیت و با سمت خواهان و... صادر می‌شود و گاه بنابر تقاضای خواهان مبنی بر استرداد دادخواست یا استرداد دعوا صادر می‌گردد. به عبارتی قرار‌های قاطع دعوا زمانی صادر می‌شوند که دادگاه نتواند در ماهیت پرونده در موضوع اختلاف طرفین اقدام به صدور حکم کند. برخی از این قرار‌ها مانع دائمی در راه صدور حکم ایجاد می‌نمایند و برخی دیگر مانع موقتی ایجاد می‌نمایند.

قرارهای قاطع دعوا

با توجه به ماده ۲۹۹ قانون جدید آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی باید گفت قرار دادگاه به تصمیم عملی اطلاق میشود که رأی محسوب شده و منحصراً راجع به ماهیت دعوا بوده و یا فقط قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می‌توان، قرار کارشناسی، قرار رد دعوا و قرار تامین خواسته را نام برد.

انواع‌ قرار:

1. قرار‌های قاطع دعوا

2. قرار‌های اعدادی یا مقدماتی

3. قرار‌های شبه قاطع دعوا 

4.قرار‌های موقت و تامینی

ویژگی های مال مورد رهن

مالی که مورد رهن قرار می­ گیرد حتماً باید وجود خارجی داشته باشد و شما بتوانید آن را ببینید. قرارداد رهن با قبض کردن مال رهنی درست است. البته می توان مالی که بین چند نفر مشترک است (مال مشاعی) را مورد رهن قرار داد و حتما لازم نیست که مالی باشد که تمام آن برای یک نفر باشد.

اموالی که غیر­مادی هستند مثل حق سرقفلی و یا مطالبات (طلب­ها) را نمی­ توان به رهن داد. البته می­ توانید اسکناس، سندهای در وجه حامل و یا سهام بی­نام شرکت­ها را به رهن بدهید. البته حواستان باشد که سهام و اوراق تجاری با نام را نمی­ توانید به عنوان وثیقه قرار بدهید. مال مورد رهن باید قابل­ فروش باشد تا طلبکار بتواند طلبش را وصول نماید.

مفهوم واخواهی در دادرسی

واخواهی روشی است که به موجب آن کسی که حکم غیابی علیه او صادر شده است، به آن اعتراض کند و همان دادگاه صادرکننده حکم به آن رسیدگی کرده و در مورد آن رأی مقتضی صادر کند.
واخواهی طریقه ای عدولی است؛ بدین معنا که اعتراض در همان دادگاهی رسیدگی می شود که حکم غیابی مورد اعتراض را صادر کرده است و آن دادگاه پس از رسیدگی به اعتراضات مجدداً حکم می دهد و ممکن است در تجدید حکم، از نظر بدوی خود عدول کند.

شوهر نمی‌تواند مانع تحصیل زن شود

آیا شوهر می‌تواند همسرش را از درس خواندن و به دانشگاه رفتن به استناد ماده 1117 قانون مدنی،  منع نماید؟

 پاسخ: 

مطابق ماده 1117 قانون مدنی، شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند. فلذا در پاسخ باید بیان داشت اشتغال به تحصیل زوجه، اشتغال به حرفه و صنعت محسوب نشده و از شمول ماده 1117 قانون مدنی خارج است. بنابراین شوهر نمی‌تواند مانع تحصیل زنی که وظایف همسری خود را در کنار تحصیل انجام می‌دهد، بشود.