قانون تصويب کنوانسيون ميناماتا در مورد جيوه

شماره۴۵۴۷۷/۴۷۲                                                                                       ۳۰/۶/۱۳۹۴
حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي دکتر حسن روحاني
رياست محترم جمهوري اسلامي ايران
عطف به نامه شماره ۳۱۳۹۵/۵۰۳۳۸ مورخ ۲۵/۳/۱۳۹۳ در اجراي اصل يکصد و بيست وسوم (۱۲۳) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون تصويب کنوانسيون ميناماتا در مورد جيوه که با عنوان لايحه به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديده بود، با تصويب در جلسه علني روز يکشنبه مورخ ۱۸/۵/۱۳۹۴ و تأييد شوراي محترم نگهبان، به پيوست ابلاغ مي گردد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني
شماره۸۴۸۴۶                                                                                              ۱۱/۷/۱۳۹۴
سازمان حفاظت محيط زيست
در اجراي اصل يکصد و بيست و سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به پيوست «قانون تصويب کنوانسيون ميناماتا در مورد جيوه» که در جلسه علني روز يکشنبه مورخ هجدهم مردادماه يکهزار و سيصد و نود و چهار مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ ۴/۶/۱۳۹۴ به تأييد شوراي نگهبان رسيده و طي نامه شماره ۴۵۴۷۷/۴۷۲ مورخ ۳۰/۶/۱۳۹۴ مجلس شوراي اسلامي واصل گرديده، جهت اجرا ابلاغ مي گردد.
با توجه به اصل يکصد و بيست و پنجم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران اجراي مفاد کنوانسيون منوط به انجام تشريفات امضاء سند، نزد امين اسناد و ترتيبات مندرج در ماده (۳۱) کنوانسيون مي باشد.
رئيس جمهور ـ حسن روحاني
 
لايحه تصويب کنوانسيون ميناماتا در مورد جيوه
ماده واحده ـ کنوانسيون ميناماتا درمورد جيوه، مورخ ۱۰/۱۰/۲۰۱۳ ميلادي (۱۸/۷/۱۳۹۲ هجري شمسي) مشتمل بر سي و پنج ماده و پنج پيوست (به شرح پيوست) تصويب و به دولت جمهوري اسلامي ايران اجازه داده مي شود اسناد تصويب را نزد امين اسناد توديع نمايد.
تبصره۱ـ سازمان حفاظت محيط زيست مسؤول اجراي کنوانسيون مي باشد و تغيير آن بر عهده دولت است.
تبصره۲ـ رعايت اصل يکصدوسي ونهم(۱۳۹) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران براي ارجاع هرگونه اختلاف به داوري در اجراي ماده (۲۵) کنوانسيون و رعايت اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون يادشده براي هرگونه اصلاح کنوانسيون يا پيوست هاي آن در اجراي مواد (۲۶) و (۲۷) کنوانسيون، الزامي است.
بسم الله الرحمن الرحيم
کنوانسيون ميناماتا در مورد جيوه
اعضاي اين کنوانسيون:
با تصديق اين مطلب که جيوه يک ماده شيميايي است که نگراني جهاني را به خاطر دامنه وسيع انتقال، پايداري در محيط زيست در ارتباط با انسان، توان آن در انباشت زيستي در بوم سازگان و اثرات منفي مهم آن بر سلامت بشر و محيط زيست معطوف خود ساخته است.
با يادآوري تصميم شماره ۵/۲۵ مورخ ۲۰ فوريه ۲۰۰۹ (۲/۱۲/۱۳۸۷) شوراي حکام برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد براي شروع اقدام با يادآوري بند (۲۲۱) سند برون ده فرآهمايي (کنفرانس) توسعه پايدار سازمان ملل متحد با نام «آينده اي که ما مي خواهيم»، که نتيجه اي موفق از مذاکرات درخصوص سند الزام آور جهاني در مورد جيوه است که مربوط به خطرات آن براي سلامت انسان و محيط زيست است.
با يادآوري تأييد مجدد اصول اعلاميه ريو در مورد محيط زيست و توسعه توسط فرآهمايي توسعه پايدار سازمان ملل متحد از جمله و به ويژه مسؤوليت هاي مشترک اما متمايز و تصديق شرايط و توانايي هاي مربوط به دولت ها و نياز به اقدام جهاني؛
با آگاهي از نگراني هاي بهداشتي به ويژه در کشورهاي در حال توسعه، ناشي از قرارگيري در معرض جيوه جمعيت آسيب پذير، به ويژه زنان، کودکان و از طريق آنها، نسلهاي آتي؛
با توجه به آسيب پذيري هاي خاص بوم سازگان هاي قطب شمال و جوامع بومي به دليل بزرگنمايي زيستي جيوه و آلودگي غذاهاي سنتي و با نگراني در مورد جوامع بومي و به طور کلي تر در ارتباط با اثرات جيوه؛
با تصديق درسهاي اساسي از بيماري ميناماتا، به ويژه اثرات جدي بهداشتي و زيست محيطي ناشي از آلودگي جيوه، و نياز به حصول اطمينان از مديريت مناسب جيوه و جلوگيري از چنين رويدادهايي در آينده؛
با تأکيد بر اهميت حمايت هاي مالي، فني، فن آوري، و ظرفيت سازي، به ويژه براي کشورهاي در حال توسعه و کشورهاي با اقتصاد در حال گذار به منظور تقويت توانايي هاي ملي مديريت جيوه و ارتقاي اجراي مؤثر کنوانسيون؛
همچنين با تصديق فعاليت هاي سازمان بهداشت جهاني در حفاظت از سلامت انسان در ارتباط با جيوه و نقش موافقتنامه هاي زيست محيطي چندجانبه مربوط به ويژه کنوانسيون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي مواد زايد زيان بخش و دفع آنها و کنوانسيون روتردام درمورد آيين اعلام رضايت قبلي براي برخي مواد شيميايي و سموم دفع آفات خطرناک در تجارت بين المللي؛
با تصديق اينکه اين کنوانسيون و ديگر موافقتنامه هاي بين المللي در زمينه محيط زيست و تجارت مورد حمايت متقابل هستند.
با تأکيد بر اينکه هيچ چيز در اين کنوانسيون براي تأثير بر حقوق و تعهدات برگرفته هر عضو از هر موافقتنامه بين-المللي موجود در نظر گرفته نشده است.
با درک اينکه محتويات اسناد فوق براي ايجاد يک سلسله مراتب ميان اين کنوانسيون و ساير اسناد بين المللي در نظر گرفته نشده اند.
با توجه به اينکه هيچ چيز در اين کنوانسيون مانع از اتخاذ اقدامات اضافي داخلي يک عضو طبق مفاد اين کنوانسيون در تلاش براي حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست در قبال قرار گرفتن در معرض جيوه طبق ديگر تعهدات آن عضو به موجب حقوق بين الملل حاکم نمي گردد.
به شرح زير توافق نمودند:
ماده۱ـ هدف
هدف اين کنوانسيون حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست از انتشار و رهاسازي جيوه و ترکيبات جيوه از منابع انسان ساز آن است.
ماده۲ـ تعاريف
از نظر اين کنوانسيون:
الف ـ «معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال)» به معني معدن کاري طلا است که توسط يک فرد يا مؤسسات کوچک با سرمايه گذاري و توليد محدود انجام مي شود.
ب ـ «بهترين فنون در دسترس» به معني فنوني است که بيشترين اثر را بر جلوگيري و در صورت عدم امکان، در کاهش انتشار و رهاسازي جيوه به هوا، آب و خاک و همچنين بر تأثيرات چنين انتشار و رهاسازي بر محيط زيست به طور کلي، با توجه به ملاحظات اقتصادي و فني براي يک عضو مشخص يا تأسيسات مشخص در سرزمين آن عضو دارد. در اين زمينه:
۱ ـ «بهترين» به معني مؤثرترين در دستيابي به سطح کلي بالايي از حفاظت از محيط زيست به طور کلي است.
۲ ـ فنون «در دسترس» در مورد يک عضو مشخص يا تأسيسات مشخص در سرزمين آن عضو به معني فنوني هستند که در سطحي توسعه يافته اند که به آن عضو اجازه اجراء در يک بخش صنعت مربوط به موجب شرايط فني و اقتصادي پايدار و مناسب با توجه به هزينه ها و منافع را بدهد، خواه اين فنون در سرزمين آن عضو مورد استفاده قرار گيرند يا نگيرند، يا توسعه داده شوند يا نشوند، آن فنون طبق آنچه که آن عضو تعيين نموده در دسترس کاربر تأسيسات قرارگيرد؛ و
۳ـ «فنون» به معني فن آوري هاي مورد استفاده، شيوه هاي عملياتي و روشهاي طراحي، ساخت، نگهداري، بهره-برداري و خارج سازي از خط تأسيسات است.
پ ـ « بهترين شيوه هاي زيست محيطي » به معني کاربرد ترکيبي از مناسب ترين راهبردها و اقدامات کنترلي زيست محيطي است.
ت ـ «جيوه » به معني عنصر جيوه (هاش جي اُ با شماره ثبت شناسايي ۶ـ۹۷ـ۷۴۳۹) است.
ث ـ «ترکيب جيوه» به معني هر ماده شامل اتمهاي جيوه و يک يا چند اتم از عناصر شيميايي ديگر است که تنها با واکنش هاي شيميايي مي تواند به ترکيبات مختلف تفکيک گردد.
ج ـ «محصولات حاوي جيوه» به معني يک محصول يا جزئي از محصول است که حاوي جيوه يا ترکيبات جيوه هستند که عمداً به آن اضافه شده اند.
چ ـ «عضو» عبارت از يک دولت يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي است که رضايت خود را براي التزام به اين کنوانسيون اعلام کرده است وکنوانسيون در مورد آن لازم الاجراء است.
ح ـ «اعضاي حاضر و رأي دهنده» به معني اعضاي حاضر و رأي دهنده مثبت يا منفي در نشست اعضاء است.
خ ـ «معدن کاري مقدماتي جيوه» به معني معدن کاري است که در آن ماده اصلي مورد کاوش، جيوه است.
د ـ «سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي» به معني سازماني است که توسط دولتهاي حاکم در يک منطقه مشخصي ايجاد شده است و کشورهاي عضو آن در رابطه با موضوعاتي که اين کنوانسيون ناظر بر آنها است، به آن سازمان صلاحيت داده اند و به آن اختيار داده شده است تا طبق مقررات داخلي خود براي امضا، تنفيذ، پذيرش، تصويب يا الحاق به کنوانسيون اقدام نمايد.
ذ ـ «استفاده مجاز» به معني هرگونه استفاده عضو از جيوه يا ترکيبات جيوه طبق اين کنوانسيون، شامل اما نه محدود به استفاده هاي طبق مواد (۳)، (۴)، (۵)، (۶) و (۷) است.
ماده۳ـ منابع تأمين جيوه و تجارت آن
۱ـ از نظر اين ماده:
الف ـ اشاره به «جيوه» شامل ترکيبات جيوه با ساير مواد از جمله آلياژهاي جيوه، با غلظت جيوه حداقل نود و پنج درصد (۹۵%) وزني است،
ب ـ «ترکيب جيوه» به معني کلريد جيوه (۱) (به عنوان جيوه سفيد نيز شناخته مي شود)، اکسيد جيوه (۲)، سولفات جيوه (۲)، نيترات جيوه (۲)، سيماب و سولفيد جيوه است.
۲ـ مفاد اين ماده نبايد در موارد زير اعمال شود:
الف ـ مقادير جيوه يا ترکيبات آن که براي استفاده در تحقيقات در مقياس آزمايشگاهي يا به عنوان يک استاندارد مرجع هستند؛ يا
ب ـ مقادير بسيار ناچيز طبيعي جيوه يا ترکيبات جيوه موجود در محصولاتي مانند فلزات غير جيوه اي، سنگ معدن، يا محصولات معدني از جمله ذغال سنگ، يا محصولات مشتق از اين مواد، و مقادير بسيار ناچيز ناخواسته در محصولات شيميايي؛ يا
پ ـ محصولات حاوي جيوه
۳ـ هر عضو نبايد اجازه انجام معدن کاري مقدماتي جيوه را از تاريخ لازم الاجراء شدن کنوانسيون براي آن، در حال اجراء نمي باشد، در سرزمين خود صادر کند.
۴ـ هر عضو بايد اجازه انجام معدن کاري مقدماتي جيوه در سرزمين خود را که در تاريخ لازم الاجراءشدن کنوانسيون براي آن، در حال اجراء بوده است، تنها براي يک دوره حداکثر پانزده ساله پس از آن تاريخ صادر کند. در طي اين مدت، جيوه حاصل از آن معدن کاري بايد تنها در توليد محصولات حاوي جيوه طبق ماده (۴)، در فرآيندهاي توليد طبق ماده (۵) استفاده شود، يا طبق ماده (۱۱) با استفاده از عملياتي که به فرآوري، بازيافت، تعمير، استفاده مستقيم يا استفاده هاي جايگزين منجر نمي شود، امحاء شود.
۵ـ هر عضو بايد:
الف ـ براي شناسايي انبارهاي فردي با بيش از پنجاه تن جيوه يا ترکيبات جيوه، همچنين منابع توليد انبارهاي جيوه با توليد سالانه بيش از ده تن که در داخل سرزمين آن عضو قرار دارد تلاش کند،
ب ـ چنانچه عضوي مشخص نمايد که جيوه اضافي ناشي از انهدام تأسيسات کلر قليايي در دسترس است، اقدام لازم را اتخاذ نمايد تا اطمينان حاصل شود امحاي اين جيوه طبق دستورالعمل هاي مديريت صحيح زيست محيطي موضوع جزء (الف) بند (۳) ماده (۱۱)، با استفاده از عملياتي که به فرآوري، بازيافت، تعمير، استفاده مستقيم يا استفاده هاي جايگزين منجر نمي شود.
۶ ـ هر عضو نبايد اجازه انجام صادرات جيوه را صادر کند به جز:
الف ـ به عضوي که به يک عضو صادرکننده اعلام رضايت کتبي نموده است و تنها براي اهداف زير:
۱ـ استفاده مجاز براي کشور واردکننده به موجب اين کنوانسيون؛ يا
۲ـ ذخيره نمودن موقت صحيح زيست محيطي طبق ماده (۱۰)؛ يا
ب ـ به يک کشور غيرعضوي که به يک عضو صادرکننده اعلام رضايت کتبي نموده است از جمله گواهينامه اي که بيانگر آن است که:
۱ـ کشور غيرعضو در حال انجام اقداماتي براي حصول اطمينان از حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست و اطمينان از رعايت مفاد مواد (۱۰) و (۱۱) توسط آن عضو است؛ و
۲ـ اين جيوه تنها براي استفاده مجاز توسط يک عضو به موجب اين کنوانسيون يا براي ذخيره نمودن موقت صحيح زيست محيطي طبق ماده (۱۰) استفاده خواهد شد.
۷ـ عضو صادرکننده مي تواند بر يک اطلاعيه کلي به دبيرخانه توسط عضو يا کشور غيرعضو واردکننده به عنوان اعلام رضايت کتبي مقرر در بند (۶) تکيه کند. اين اطلاعيه کلي بايد هرگونه شرايطي را تنظيم کند که به موجب آن، کشور عضو يا غيرعضو واردکننده اعلام رضايت مي کند. اطلاعيه مي تواند در هر زمان توسط آن عضو يا کشور غيرعضو ابطال شود. دبيرخانه بايد ثبت عمومي همه اين اظهارنامه ها را نگهداري کند.
۸ ـ هرعضو نبايد واردات جيوه از يک کشور غيرعضو را که به آن اعلام رضايت کتبي خواهدکرد، مجازکند، مگراينکه کشور غيرعضو گواهينامه اي را ارائه نموده باشد که آن جيوه از منابعي نمي باشد که به موجب بند(۳) و جزء (ب) بند (۵) غيرمجاز شناخته شده اند.
۹ـ عضوي که اطلاعيه کلي اعلام رضايت به موجب بند (۷) را ارائه مي دهد، مي تواند تصميم بگيرد که بند (۸) را اعمال نکند، مگر اينکه محدوديت هاي جامعي را در مورد صادرات جيوه حفظ نمايد و اقدامات داخلي را براي حصول اطمينان از مديريت شدن جيوه وارداتي به روش صحيح زيست محيطي اجراء کند. عضو بايد اطلاعيه اي را در مورد اين تصميم از جمله اطلاعات مشروح از محدوديت هاي صادراتي و اقدامات نظارتي داخلي خود و نيز اطلاعاتي در مورد مقادير و کشورهاي مبداء جيوه وارد شده از کشور غيرعضو به دبيرخانه ارائه کند. دبيرخانه بايد ثبت عمومي همه اين اطلاعيه ها را نگهدارد. کارگروه اجراء و رعايت بايد هريک از اطلاعيه هاي مزبور و اطلاعات پشتيباني کننده را طبق ماده (۱۵) بررسي و ارزيابي کند و مي تواند در صورت اقتضاء به فرآهمايي اعضاء پيشنهاد بدهد.
۱۰ـ رويه مندرج در بند (۹) بايد تا پايان اجلاس دوم فرآهمايي اعضاء قابل دسترس باشد. پس از آن زمان، رويه مزبور ديگر نبايد در دسترس باشد، به جز در رابطه با عضوي که اطلاعيه اي را به موجب بند(۹) پيش از پايان اجلاس دوم کنفرانس اعضاء ارائه کرده باشد، مگر اينکه فرآهمايي اعضاء بنا بر رأي اکثريت نسبي اعضاي حاضر و رأي دهنده تصميم ديگري بگيرد.
۱۱ـ هر عضو بايد در گزارش ارائه شده خود به موجب ماده(۲۱)، اطلاعاتي را درج کند که نشان مي دهد الزامات اين ماده رعايت شده است.
۱۲ـ فرآهمايي اعضاء بايد در اولين اجلاس خود، راهنمايي بيشتري را در ارتباط با اين ماده به ويژه در رابطه با جزء(الف) بند(۵)، بندهاي(۶) و(۸) فراهم آورد و محتواي مقرر در گواهينامه موضوع جزء(ب) بند (۶) و بند(۸) را تدوين و تصويب کند.
۱۳ـ فرآهمايي اعضاء بايد ارزيابي کند آيا تجارت ترکيبات خاص جيوه، در راستاي هدف اين کنوانسيون است و بررسي نمايد آيا ترکيبات خاص جيوه بايد با فهرست شدن در يک پيوست اضافي تصويب شده طبق ماده(۲۷) مشمول بندهاي(۶) و(۸) قرار گيرد يا نگيرد.
ماده۴ـ محصولات حاوي جيوه
۱ـ هر عضو با اتخاذ اقدامات مناسب نبايد اجازه ساخت، واردات يا صادرات محصولات حاوي جيوه مندرج در بخش اول پيوست (الف) را پس از تاريخ مشخص شده براي خروج آن محصولات بدهد، مگر چنانچه در پيوست (الف) براي آن استثناء درنظرگرفته شده باشد يا به موجب ماده (۶) مشمول معافيت شده باشد.
۲ـ يک عضو مي تواند به عنوان جايگزيني براي بند(۱)، در زمان تصويب يا لازم الاجراء شدن اصلاحيه پيوست(الف) در مورد آن، مشخص نمايد که راهبردها يا اقدامات مختلفي را در خصوص محصولات مندرج در بخش اول پيوست(الف) اجراء خواهد کرد. يک عضو تنها در صورتي مي تواند اين گزينه را انتخاب کند که بتواند نشان دهد که قبلاً توانسته است ميزان توليد، واردات و صادرات بخش زيادي از محصولات مندرج در بخش اول پيوست(الف) را تا حد زيادي کاهش داده است يا راهبردها و اقداماتي را جهت کاهش استفاده جيوه در ساير محصولاتي که در بخش اول فهرست(الف) درج نشده اند، در زمان اعلام تصميم خود به دبيرخانه براي استفاده از اين گزينه، انجام داده است. به علاوه عضوي که اين گزينه را انتخاب مي کند:
الف ـ بايد شرحي از راهبردها يا اقدامات انجام شده از جمله ميزان جيوه کاهش داده شده را در اولين فرصت به فرآهمايي اعضاء گزارش نمايد.
ب ـ بايد راهبردها يا اقداماتي را براي کاهش مصرف جيوه در هر يک از محصولات مندرج در بخش اول پيوست(الف) که در مورد آنها نتيجه  قابل توجهي حاصل نشده است، اجراء کند.
پ ـ بايد اقدامات بيشتري را براي نيل به کاهش بيشتر بررسي نمايد.
ت ـ نبايد واجد شرايط براي ادعاي معافيت به موجب ماده(۶) براي آن گروه از محصولاتي باشد که براي آنها اين گزينه انتخاب شده است.
حداکثر پنج سال پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون، فرآهمايي اعضاء بايد به عنوان بخشي از فرآيند بازنگري به موجب بند(۸)، پيشرفت کار و اثربخشي اقدامات انجام شده به موجب اين بند را بازنگري نمايد.
۳ـ هر عضو بايد درخصوص محصولات حاوي جيوه مندرج در بخش دوم پيوست (الف) طبق مفاد مندرج در آن اقداماتي را اتخاذ نمايد.
۴ـ دبيرخانه بايد براساس اطلاعات ارائه شده توسط اعضاء، اطلاعاتي را در خصوص محصولات حاوي جيوه و گزينه-هاي جايگزين آن، جمع آوري و نگهداري نمايد و اطلاعات مزبور را براي همگان قابل دستيابي کند. دبيرخانه بايد ساير اطلاعات مربوط ارائه شده توسط اعضاء را نيز براي عموم قابل دسترس نمايد.
۵ ـ هر عضو بايد اقداماتي را اتخاذ کند تا از گنجاندن محصولات حاوي جيوه اي که توليد، واردات و صادرات آنها براي آن عضو به موجب اين ماده ممنوع شده است، در محصولات مونتاژشده جلوگيري نمايد.
۶ ـ هر عضو بايد تا پيش از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن، از توليد و توزيع تجاري محصولات حاوي جيوه که در زمره هيچ يک از مصارف شناخته شده محصولات حاوي جيوه  نيستند، جلوگيري نمايد، مگر اينکه نتايج ارزيابي خطرات و منافع آن محصول بيانگر داشتن فوايد بهداشت انساني و زيست محيطي باشد. هر عضو بايد در صورت اقتضاء اطلاعات مربوط به اين قبيل محصولات، از جمله اطلاعات راجع به خطرات و منافع آن محصول براي بهداشت انساني و زيست محيطي را به دبيرخانه ارائه نمايد. دبيرخانه اين اطلاعات را در دسترس عموم قرار خواهد داد.
۷ـ هر عضو مي تواند پيشنهاد اضافه شدن يک محصول حاوي جيوه به پيوست(الف) را که بايد شامل اطلاعات راجع به امکان دسترسي، امکان سنجي فني و اقتصادي، خطرات و منافع بهداشتي و زيست محيطي جايگزين هاي بدون جيوه آن محصول با در نظر گرفتن اطلاعات مربوط به بند(۴) به دبيرخانه ارائه نمايد.
۸ ـ فرآهمايي اعضاء بايد حداکثر پنج سال پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون، پيوست(الف) را بازنگري نمايد و مي تواند اصلاحات آن پيوست را طبق ماده(۲۷) بررسي کند.
۹ـ فرآهمايي اعضاء در بازنگري پيوست(الف) به موجب بند(۸)، بايد حداقل موارد زير را در نظر بگيرد:
الف ـ هر پيشنهاد ارائه شده به موجب بند(۷)؛
ب ـ اطلاعات قابل دسترس به موجب بند(۴)؛و
پ ـ دسترسي اعضاء به گزينه هاي جايگزين بدون جيوه که با در نظر گرفتن خطرات و منافع بهداشت انساني و زيست محيطي از لحاظ فني و اقتصادي امکان پذير هستند.
ماده۵ ـ فرآيندهاي توليدي که در آن جيوه يا ترکيبات آن استفاده مي شوند.
۱ـ از نظر اين ماده و پيوست(ب)، فرآيندهاي توليدي که در آنها از جيوه يا ترکيبات آن استفاده مي گردد نبايد شامل فرآيندهايي که محصولات حاوي جيوه در آنها استفاده مي شود، فرآيندهاي ساخت محصولات حاوي جيوه يا فرآيندهاي پردازش پسماندهاي جيوه باشند.
۲ـ هر عضو با انجام اقدامات مناسب نبايد اجازه استفاده از جيوه يا ترکيبات آن را در فرآيندهاي توليدي مندرج در بخش اول پيوست(ب) براي فرآيندهاي منفرد، پس از تاريخ تعيين شده براي متوقف نمودن استفاده از آنها بدهد به جز در مواردي که آن عضو معافيتي را به موجب ماده(۶) اين کنوانسيون به ثبت رسانده باشد.
۳ـ هر عضو بايد اقداماتي را اتخاذ کند تا استفاده از جيوه يا ترکيبات آن را در فرآيندهاي مندرج در بخش دوم پيوست(ب) طبق مفاد مندرج در آن محدود نمايد.
۴ـ دبيرخـانه بايد براساس اطلاعـات ارائه شـده توسط اعضاء، اطلاعات مربوط به فرآيندهاي مصرف کننده جيوه يا ترکيبات آن و جايگزين هاي آنها را گردآوري و نگهداري نمايد و اطلاعات مزبور را براي همگان قابل دسترس کند. ساير اطلاعات مربوط نيز مي تواند توسط اعضاء ارائه شود و توسط دبيرخانه براي همگان قابل دسترس گردد.
۵ ـ هر عضو دارنده يک يا چند تأسيسات که از جيوه يا ترکيبات آن در فرآيندهاي توليدي مندرج در پيوست(ب) استفاده مي کند بايد:
الف ـ در خصوص انتشار و رهاسازي جيوه يا ترکيبات آن که ناشي از تأسيسات مزبور مي باشند، اقداماتي را اتخاذ نمايد؛
ب ـ در گزارش هاي خود که به موجب ماده(۲۱) ارائه شده است، اطلاعات راجع به اقدامات اتخاذشده به موجب اين بند را درج نمايد؛ و
پ ـ تلاش کند تا حداکثر سه سال پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن، تأسيسات موجود در سرزمين خود را که از جيوه يا ترکيبات آن در فرآيندهاي مندرج در پيوست(ب) استفاده مي کنند، شناسايي نمايد و اطلاعات مربوط به تعداد و نوع تأسيسات مزبور و مقدار حدودي جيوه يا ترکيبات جيوه مصرفي سالانه در آن تأسيسات را به دبيرخانه ارائه کند. اين اطلاعات بايد توسط دبيرخانه براي همگان قابل دسترس گردد.
۶ ـ هر عضو نبايد اجازه استفاده از جيوه يا ترکيبات آن را در تأسيسات استفاده کننده از فرآيندهاي توليدي مندرج در پيوست(ب) که تا پيش از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن، وجود نداشته است، بدهد. هيچ گونه معافيتي نبايد در مورد اين قبيل تأسيسات اعمال شود.
۷ـ هر عضو بايد از توسعه هر تأسيسات استفاده کننده از فرآيندهاي توليدي که در آنها از جيوه يا ترکيبات آن به طور عمدي استفاده مي شود و تا پيش از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون وجود نداشته اند جلوگيري کند، جز در مواردي که آن عضو بتواند براي قانع کردن فرآهمايي اعضاء نشان دهد فرآيندهاي توليدي داراي منافع زيست محيطي و بهداشتي مشخص هستند و هيچ گزينه بدون جيوه اي که از نظر اقتصادي و فني قابل دسترس باشد و چنين منافعي را با خود همراه داشته باشد وجود ندارد.
۸ ـ اعضاء تشويق مي شوند تا اطلاعات راجع به توسعه فن آوري هاي نوين مربوط، گزينه هاي جايگزين بدون جيوه که از نظر فني و اقتصادي قابل دسترسي هستند، اقدامات و فنون احتمالي براي کاهش و در صورت امکان حذف کاربرد جيوه و ترکيبات آن و انتشار و رهاسازي جيوه و ترکيبات آن ناشي از فرآيندهاي توليدي مندرج در پيوست(ب) را تبادل نمايند.
۹ـ هر عضو مي تواند پيشنهاد اصلاح پيوست(ب) را به منظور درج يک فرآيند توليدي که در آن جيوه يا ترکيبات آن استفاده مي شود، ارائه دهد. پيشنهاد مزبور بايد شامل اطلاعات راجع به امکان دسترسي، امکان سنجي فني و اقتصادي، خطرات و منافع بهداشتي و زيست محيطي جايگزين هاي بدون جيوه آن محصول باشد.
۱۰ـ فرآهمايي اعضاء بايد حداکثر پنج سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون، پيوست(ب) را بازنگري نمايد و مي تواند اصلاحات آن پيوست را طبق ماده(۲۷ ) بررسي کند.
۱۱ـ فرآهمايي اعضاء بايد در هرگونه بازنگري پيوست(ب) به موجب بند (۱۰) بايد حداقل موارد زير را در نظر بگيرد:
الف ـ هر پيشنهاد ارائه شده به موجب بند (۹)؛
ب ـ اطلاعات قابل دسترس به موجب بند (۴)؛ و
پ ـ دسترسي اعضاء به گزينه هاي جايگزين بدون جيوه که با درنظرگرفتن خطرات و منافع بهداشت انساني و زيست محيطي از لحاظ فني و اقتصادي امکان پذير هستند.
ماده۶ ـ معافيت هاي قابل استفاده بنا به درخواست عضو
۱ـ هر کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي مي تواند يک يا چند معافيت از تاريخ هاي توقف مندرج در پيوستهاي (الف) و (ب)، که از اين پس به عنوان «معافيت» ناميده مي شود را در موارد زير با ارسال اطلاعيه کتبي به دبيرخانه اعلام نمايد:
الف ـ در هنگام عضو شدن در اين کنوانسيون؛ يا
ب ـ در صورت اضافه شدن هر محصول حاوي جيوه به عنوان اصلاح پيوست(الف) يا اضافه شدن هر فرآيند توليدي که در آن جيوه استفاده شده به عنوان اصلاح پيوست(ب) حداکثر تا تاريخي که در آن اصلاحيه حاکم، براي آن عضو لازم الاجراء مي شود. هر يک از موارد ثبت، بايد به همراه بيانيه توضيحي در خصوص نياز آن عضو براي معافيت باشد.
۲ـ يک معافيت مي تواند يا براي يک دسته بندي مندرج در فهرست پيوست (الف) يا (ب)، يا براي دسته بندي فرعي تعيين شده توسط هر کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي ثبت شود.
۳ـ نام هر عضوي که يک يا چند معافيت دارد، بايد در دفتر ثبت مشخص گردد. دبيرخانه بايد دفتر ثبت را ايجاد و نگهداري و براي همگان نيز قابل دسترس نمايد.
۴ـ دفتر ثبت بايد شامل:
الف ـ فهرستي از اعضائي باشد که داراي يک يا چند معافيت است.
ب ـ معافيت يا معافيت هاي ثبت شده براي هر عضو؛ و
پ ـ زمان پايان هر معافيت
۵ ـ همه معافيت ها به موجب بند(۱)، پنج سال پس از تاريخ توقف مربوط به موارد مندرج در پيوست(الف) يا(ب) منقضي خواهند شد، مگر اينکه دوره کوتاه تري توسط عضو در دفتر ثبت مشخص شده باشد.
۶ ـ فرآهمايي اعضاء مي تواند بر اساس درخواست يک عضو براي تمديد زمان معافيت براي پنج سال، تصميم گيري کند، مگر اينکه آن عضو، زمان کوتاه تري را درخواست نمايد. فرآهمايي اعضاء براي تصميم گيري خود بايد موارد زير را در نظر بگيرد:
الف ـ گزارش توجيهي آن عضو در خصوص نياز به تمديد معافيت و رئوس اقدامات برعهده گرفته شده و طراحي شده براي رفع نياز به معافيت به محض آن که امکانپذير شود.
ب ـ اطلاعات قابل دسترس از جمله در خصوص دسترس بودن محصولات و فرآيندهاي جايگزين که عاري از جيوه هستند يا متضمن مصرف جيوه کمتري نسبت به ميزان مورد نظر براي معافيت است؛ و
پ ـ اقدامات برنامه ريزي شده يا در حال اجراء براي نگهداري جيوه به روشهاي صحيح زيست محيطي و دفع پسماندهاي جيوه. يک معافيت مي تواند تنها يک بار براي هر زمان توقف هر محصول تمديد گردد.
 
۷ـ يک عضو مي تواند در هر زماني با اعلام کتبي به دبيرخانه از معافيت انصراف دهد. انصراف از معافيت درتاريخ مشخص شده دراطلاعيه نافذ خواهد شد.
۸ ـ علي رغم بند(۱)، هيچ کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي نمي تواند معافيتي را پس از پنج سال از تاريخ توقف محصول يا فرآيند مربوط مندرج در پيوست هاي(الف) و(ب) ثبت نمايد، مگر اينکه يک يا چند عضو که براي آن محصول يا فرآيند کماکان ثبت معافيت کرده اند، به موجب بند(۶) مجوز تمديد دريافت کرده باشند. در چنين مواردي يک کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي مي تواند در زمانهاي درنظر گرفته شده در جزءهاي (الف) و (ب) بند (۱) براي آن محصول يا فرآيند معافيتي را ثبت کند که بايد ده سال پس از تاريخ مربوط به توقف آن محصول يا فرآيند منقضي گردد.
۹ـ هيچ عضوي نمي تواند در هر زمان پس از ده سال پس از تاريخ توقف توليد محصول يا فرآيند مندرج در پيوستهاي (الف) و(ب) معافيت معتبري را داشته باشد.
ماده۷ـ معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال)
۱ـ اقدامات مندرج در اين ماده و پيوست (پ) در مورد معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي(آرتيزانال) و فرآيند استحصال طلا از سنگ معدن با استفاده از مخلوط جيوه اعمال مي گردد.
۲ـ هر عضوي که داراي معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) و فرآيند مشمول اين ماده در سرزمين خود است بايد براي کاهش و اگر امکان پذير باشد حذف استفاده از جيوه و ترکيبات آن و همچنين کاهش و حذف انتشار و رهاسازي جيوه ناشي از معدن کاري و فرآيند مزبور در محيط زيست اقدام نمايد.
۳ـ هر عضو اگر در هر زماني تشخيص دهد که معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) در سرزمين آن، بيشتر از مقدار ناچيز است بايد مراتب را به دبيرخانه اطلاع بدهد. در صورت تشخيص مزبور، آن عضو بايد:
الف ـ برنامه اقدام ملي را طبق پيوست (پ) تهيه و اجراء نمايد.
ب ـ برنامه اقدام ملي خود را حداکثر سه سال پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن، يا سه سال پس از اعلام به دبيرخانه ـ هر کدام مؤخرتر باشدـ به دبيرخانه؛ و
پ ـ پس از آن، هر سه سال، پيشرفت حاصل شده در ايفاي تعهدات خود به موجب اين ماده را بازنگري نمايد و در گزارش ارائه شده خود به موجب ماده (۲۱) بازنگري هاي مزبور را درج نمايد.
۴ـ اعضاء مي توانند براي نيل به اهداف اين ماده با يکديگر و در صورت اقتضاء با سازمان هاي بين دولتي و ساير نهادها همکاري نمايند. اين همکاري ها ممکن است شامل موارد زير باشد:
الف ـ تدوين راهبردهايي براي جلوگيري از استفاده از جيوه يا ترکيبات آن در معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال)
ب ـ آموزش، توسعه و ابتکارات ظرفيت سازي
پ ـ ترغيب تحقيق در روشهاي جايگزين پايدار بدون جيوه
ت ـ مهيا نمودن کمک فني و مالي
ث ـ مشارکت براي کمک به اجراي تعهدات خود به موجب اين ماده؛ و
ج ـ استفاده از سازوکارهاي موجود تبادل اطلاعات براي افزايش سطح دانش، بهترين شيوه هاي زيست محيطي و فن آوري هاي جايگزين که به لحاظ زيست محيطي، فني، اجتماعي و اقتصادي ماندگار هستند.
ماده۸ ـ انتشار
۱ـ اين ماده در ارتباط با کنترل و چنانچه امکان پذير باشد، کاهش انتشار «جيوه و ترکيبات آن » به اتمسفر که به طور کلي «جيوه کل» ناميده مي شود، از طريق انجام اقداماتي براي کنترل انتشار از منابع نقطه اي مشمول دسته بندي هاي منبع مندرج در پيوست (ت) است.
۲ـ از نظر اين ماده :
الف ـ «انتشار» به معني انتشار جيوه يا ترکيبات آن در اتمسفر است.
ب ـ «منبع مربوط» به معني منبعي است که نام آن مشمول يکي از دسته بندي هاي منبع مندرج در پيوست(ت) باشد. يک عضو مي تواند چنانچه بخواهد، معيارهايي را براي تعيين منابع مشمول دسته بندي هاي مندرج در فهرست(ت) تدوين نمايد به شرطي که معيارهاي درنظرگرفته شده براي هر دسته بندي به گونه اي باشد که شامل حداقل هفتاد و پنج درصد (۷۵%) انتشار ناشي آن دسته بندي باشد.
پ ـ «منبع جديد» به معني هر منبع مربوط مندرج در يک دسته بندي مندرج در پيوست(ت) است که ساخت يا تغيير اساسي آن حداقل يک سال پس از تاريخ هاي زير شروع شده باشد:
۱ـ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي عضو ذي ربط؛ يا
۲ـ لازم الاجراء شدن اصلاحيه پيوست(ت) براي عضو ذي ربط چنانچه منبع تنها به دليل آن اصلاحيه، مشمول مفاد اين کنوانسيون شود.
ت ـ «تغيير اساسي» به معني تغيير منبع مربوط است که منجر به افزايش قابل توجهي در ميزان انتشار گردد، به استثناي هرتغيير در ميزان انتشار ناشي از بازيابي محصولات جانبي. تصميم گيري در مورد اساسي بودن يا نبودن تغيير، با عضو ذي ربط است.
ث ـ «منبع موجود» به معني هر منبع مربوطي به غير از منبع جديد است.
ج ـ «حدمجازانتشار» به معني حداکثر غلظت، جرم يا انتشار جيوه يا ترکيبات جيوه انتشاريافته از يک منبع نقطه-اي است که اغلب به آن «جيوه کل» گفته مي شود.
۳ـ هر عضو داراي منابع مربوط، بايد براي کنترل انتشار اقدام نمايد و مي تواند برنامه ملي را تدوين کند که در آن اقداماتي را که قرار است براي کنترل انتشار اتخاذ شود، انتظارات خود، اهداف و نتايج، درج شده است. هر برنامه بايد ظرف مدت چهارسال پس از تاريخ لازم الاجراءشدن کنوانسيون براي آن عضو، به فرآهمايي اعضاء ارائه گردد. اگر يک عضو، برنامه اجرائي را طبق ماده(۲۰) تدوين نمايد، مي تواند برنامه تهيه شده به موجب اين بند را در آن درج کند.
۴ـ هر عضو درخصوص منابع جديد خود، بايد استفاده از بهترين فنون در دسترس و بهترين شيوه هاي زيست محيطي براي کنترل و چنانچه امکان پذير باشد کاهش انتشار را به محض آنکه قابل اقدام باشد اما حداکثر پنج سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن عضو مقرر کند. يک عضو مي تواند حدود مجاز انتشار را که سازگار با کاربرد بهترين روشهاي موجود هستند، استفاده کند.
۵ ـ هر عضو براي منابع موجود خود، بايد يک يا چند اقدام زير را در هر برنامه ملي با درنظرگرفتن وضعيت ملي، قابليت تخصيص و امکان سنجي فني و اقتصادي اقدامات درج نمايد و به محض اينکه امکان پذير باشد اما حداکثر ده سال پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن، آنها را اجراء نمايد:
الف ـ هدف کمّي براي کنترل و در صورت امکان کاهش انتشارمنابع مربوط
ب ـ حدمجاز انتشار براي کنترل و درصورت امکان کاهش انتشار از منابع مربوط
پ ـ استفاده از بهترين فنون در دسترس و بهترين شيوه هاي زيست محيطي براي کنترل انتشار از منابع مربوط
ت ـ راهبرد کنترل همزمان چند آلوده کننده که منافع مشترکي براي کنترل انتشار جيوه در بر دارد.
ث ـ اقدامات جايگزين براي کاهش انتشار از منابع مربوط
۶ ـ اعضاء مي توانند براي همه منابع موجود اقدامات يکساني را اعمال کنند يا مي توانند در خصوص دسته بندي-هاي منابع مختلف، اقدامات متفاوتي را اتخاذ کنند. هدف، پيشرفت متعارف در کاهش انتشار در طول زمان براي آن دسته از اقداماتي است که توسط عضو اتخاذ شده است.
۷ـ هر عضوي بايد به محض اينکه امکان پذير باشد اما حداکثر پنج سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن کنوانسيون براي آن، فهرست انتشار از منابع مربوط را تهيه نمايد و پس از آن، فهرست مزبور را حفظ کند.
۸ ـ فرآهمايي اعضاء، در اولين اجلاس خود، بايد راهنماهاي زير را تصويب نمايد:
الف ـ بهترين فنون در دسترس و بهترين شيوه هاي زيست محيطي با درنظرگرفتن هرگونه تفاوت بين منابع جديد و موجود و ضرورت کاهش اثرات متقابل آنها
ب ـ حمايت از اعضاء جهت اجراي اقدامات مندرج در بند(۵) به ويژه در تعيين اهداف و «حد مجاز انتشار»
۹ـ فرآهمايي اعضاء بايد در اولين فرصت راهنماهاي زير را تصويب نمايد:
الف ـ معيارهايي که اعضاء به موجب جزء (ب) بند (۲) مي توانند تهيه کنند.
ب ـ روش شناسي تهيه فهرست انتشار
۱۰ـ فرآهمايي اعضاء بايد راهنماي تهيه شده به موجب بندهاي(۸) و(۹) را به طور مستمر بازنگري و در صورت اقتضاء به روزرساني نمايد. اعضاء بايد راهنما را در اجراي مفاد مربوط اين ماده مدنظر قرار دهند.
۱۱ـ هر عضو بايد اطلاعات مربوط به اجراي اين ماده، به ويژه اطلاعات مربوط به اقداماتي را که طبق بندهاي(۴) تا(۷) اتخاذ کرده است و اثربخشي اقدامات را در گزارش هاي ارائه شده خود به موجب ماده (۲۱) درج نمايد.
ماده۹ـ رهاسازي
۱ـ اين ماده در ارتباط با کنترل و در صورت امکان، کاهش رهاسازي جيوه و ترکيبات آن که اغلب به آن «جيوه کل» گفته مي شود، از منابع نقطه اي مربوط، در خاک و آب است که در ساير مفاد اين کنوانسيون مورد حکم قرار نگرفته-اند.
۲ـ از نظر اين ماده:
الف ـ «رها سازي» به معني رها سازي جيوه يا ترکيبات آن در خاک يا آب است.
ب ـ «منابع مربوط» به معني هر منبع نقطه اي انسان ساز مشخص رهاسازي است که توسط يک عضو مشخص شده و در ساير مفاد اين کنوانسيون مورد حکم قرار نگرفته  است.
پ ـ «منبع جديد» به معني هر منبع مربوطي است که ساخت يا تغيير اساسي آن، حداقل يک سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي عضو ذي ربط شروع شده باشد.
ت ـ «تغييراساسي» به معني تغييرات منبع مربوط است که منجر به افزايش قابل توجهي در ميزان رهاسازي گردد، به استثناي هر تغيير در ميزان رهاسازي ناشي از بازيابي محصولات جانبي. تصميم گيري در مورد اساسي بودن يا نبودن تغيير، با عضو ذي ربط است.
ث ـ «منبع موجود» به معني هر منبع مربوطي به غير از منبع جديد است.
ج ـ «حد مجاز رهاسازي» به معني حد غلظت يا جرم جيوه يا ترکيب شده آن از يک منبع نقطه اي است که به آن اغلب «جيوه کل»گفته مي شود.
۳ـ هر عضو بايد حداکثر سه سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون براي آن و پس از آن به طور منظم دسته بندي هاي منبع نقطه اي مربوط را مشخص نمايد.
۴ـ هر عضو داراي منابع مربوط، بايد براي کنترل رهاسازي اقدام نمايد و مي تواند برنامه ملي را تدوين کند که در آن اقداماتي را که قرار است براي کنترل رهاسازي اتخاذ شود، انتظارات خود، اهداف و نتايج، درج شده است. هر برنامه بايد ظرف مدت چهارسال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن کنوانسيون براي آن عضو، به فرآهمايي اعضاء ارائه گردد. اگر يک عضو، برنامه اجرائي را طبق ماده (۲۰) تدوين نمايد، مي تواند برنامه تهيه شده به موجب اين بند را در آن درج کند.
۵ ـ اقدامات بايد درصورت اقتضاء شامل يک يا چند مورد زير باشد:
الف ـ حد مجاز رهاسازي براي کنترل و در صورت امکان کاهش رهاسازي از منابع مربوط
ب ـ استفاده از بهترين فنون در دسترس و بهترين شيوه هاي زيست محيطي براي کنترل رهاسازي از منابع مربوط
پ ـ راهبرد کنترل همزمان چند آلوده کننده که منافع مشترکي براي کنترل رهاسازي جيوه در بر دارد.
ت ـ اقدامات جايگزين براي کاهش رهاسازي از منابع مربوط
۶ ـ هر عضوي بايد به محض اين که امکان پذير باشد اما حداکثر پنج سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن کنوانسيون براي آن، فهرست رهاسازي از منابع مربوط را تهيه نمايد و پس از آن فهرست مزبور را حفظ کند.
۷ـ فرآهمايي اعضاء، بايد در اولين فرصت، راهنماهاي زير را تصويب نمايد:
الف ـ بهترين فنون در دسترس و بهترين شيوه هاي زيست محيطي با در نظر گرفتن هرگونه تفاوت بين منابع جديد و موجود و ضرورت کاهش اثرات متقابل آنها
ب ـ روش شناسي تهيه فهرست رهاسازي
۸ ـ هر عضو بايد اطلاعات مربوط به اجراي اين ماده، به ويژه اطلاعات مربوط به اقداماتي را که طبق بندهاي(۳) تا (۶) اتخاذ کرده است و اثربخشي اقدامات را در گزارش هاي ارائه شده خود به موجب ماده (۲۱) درج نمايد.
ماده۱۰ـ ذخيـره کردن موقت صحيح زيست محيطي جيوه به غير از پسماندهاي جيوه
۱ـ اين ماده بايد در مورد ذخيره کردن موقت جيوه و ترکيبات جيوه به گونه تعريف شده در ماده (۳) اعمال شود و در معني تعريف شده از پسماند جيوه مندرج در ماده (۱۱) قرار نمي گيرد.
۲ـ هر عضو بايد اقداماتي را اتخاذ کند تا از ذخيره شدن موقت و با روش صحيح زيست محيطي جيوه و ترکيبات آن که براي استفاده مجاز توسط يک عضو به موجب اين کنوانسيون درنظرگرفته شده است، با درنظرگرفتن هر دستورالعملي و طبق هر الزامات مصوب به موجب بند (۳) اطمينان حاصل کند.
۳ـ فرآهمايي اعضاء بايد راهنماهاي ذخيره موقت صحيح زيست محيطي جيوه و ترکيبات جيوه را با درنظرگرفتن هر راهنماي مربوط تهيه شده به موجب کنوانسيون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي مواد زائد زيان بخش و دفع آنها و ساير راهنماهاي مربوط تصويب نمايد. فرآهمايي اعضاء مي تواند الزامات ذخيره موقت را در يک پيوست اضافي اين کنوانسيون طبق ماده(۲۷) تصويب کند.
۴ـ اعضاء بايد در صورت اقتضاء با يکديگر و سازمان هاي بين دولتي و ساير نهادهاي مربوط به منظور افزايش ظرفيت سازي براي ذخيره موقت صحيح زيست محيطي جيوه و ترکيبات جيوه همکاري کنند.
ماده۱۱ـ پسماندهاي جيوه
۱ـ کنوانسيون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي مواد زائد زيان بخش و دفع آنها بايد در مورد پسماندهاي مشمول اين کنوانسيون براي اعضاي کنوانسيون بازل اعمال گردد. اعضاي اين کنوانسيون که عضو کنوانسيون بازل نيستند بايد آن تعاريفي را که در مورد پسماندهاي مشمول اين کنوانسيون اعمال مي شود، به عنوان راهنما استفاده کنند.
۲ـ از نظر اين کنوانسيون، پسماند جيوه يعني مواد يا اشيائي که:
الف ـ از جيوه يا ترکيبات جيوه تشکيل مي شوند.
ب ـ حاوي جيوه يا ترکيبات جيوه مي باشند؛ يا
پ ـ آلوده به جيوه يا ترکيبات جيوه هستند.
به مقداري بيش از آستانه مربوط که توسط فرآهمايي اعضاء با همکاري نهادهاي مربوط کنوانسيون بازل به روش هماهنگ تعريف شده است و به موجب مفاد قانون ملي يا اين کنوانسيون دفع مي شوند يا قرار است دفع شوند يا لازم است دفع شوند. اين تعريف، شامل سرباره، سنگ ضايعاتي و باطله معدن، به جز ناشي از معدن کاري مقدماتي جيوه نمي گردد، مگر اينکه حاوي جيوه يا ترکيبات آن بالاتر از آستانه تعريف شده توسط فرآهمايي اعضاء باشد.
۳ـ هرعضو بايد اقدامات مناسب را انجام دهد به گونه اي که پسماند جيوه:
الف ـ به شيوه صحيـح زيست محيطي با در نـظرگرفتن راهنماهاي تدوين شده به موجب کنوانسيون بازل و طبق الزاماتي که فرآهمايي اعضاء بايد در يک پيوست اضافي طبق ماده(۲۷) تصويب کند، مديريت شود. فرآهمايي اعضاء در تدوين الزامات بايد مقررات و برنامه هاي مديريت پسماند را در نظر گيرد.
ب ـ براي استفاده مجاز يک عضو به موجب اين کنوانسيون يا دفع صحيح زيست محيطي به موجب جزء(الف) بند(۳) تنها، فرآوري، بازيافت، احياء يا استفاده مجدد مستقيم شود.
پ ـ براي اعضاي کنوانسيون بازل، از طريق مرزهاي بين المللي، به جز به منظور دفع صحيح زيست محيطي طبق اين ماده و آن کنوانسيون حمل و نقل نشود. در شرايطي که کنوانسيون بازل در مورد حمل و نقل از طريق مرزهاي بين المللي اعمال نشود، يک عضو بايد تنها با در نظر گرفتن قواعد، استانداردها و راهنماهاي بين المللي مربوط، حمل و نقل مزبور را تجويز نمايد.
۴ـ فرآهمايي اعضاء بايد براي همکاري نزديک با ارکان مربوط کنوانسيون بازل در بازنگري و در صورت اقتضاء به-روزرساني راهنماهاي موضوع جزء (الف) بند (۳) تلاش کند.
۵ ـ اعضاء به همکاري با يکديگر و با سازمان هاي بين دولتي مربوط و در صورت اقتضاء ساير نهادها، براي توسعه و حفظ ظرفيت جهاني، منطقه اي و ملي براي مديريت پسماندهاي جيوه به روش صحيح زيست محيطي تشويق مي شوند.
ماده۱۲ـ مکانهاي آلوده
۱ـ هر عضو بايد براي تدوين راهبردهاي مناسب براي شناسايي و ارزيابي مکانهاي آلوده به جيوه يا ترکيبات آن تلاش کند.
۲ـ هر اقدامي براي کاهش خطرات ناشي از چنين مکانهايي بايد به روش صحيح زيست محيطي و در صورت اقتضاء همراه با ارزيابي خطرات جيوه يا ترکيبات جيوه موجود در آن مکانها براي سلامت انسان و محيط زيست صورت پذيرد.
۳ـ فرآهمايي اعضاء بايد راهنماي مديريت مکانهاي آلوده را تصويب کند که مي تواند شامل روشها و رهيافت هايي براي موارد زير باشد:
الف ـ شناسايي و تعيين خصوصيات مکان
ب ـ تعامل با عموم مردم
پ ـ ارزيابي خطرات متوجه سلامت انسان و محيط زيست
ت ـ انتخاب هايي براي مديريت خطرات ناشي از مکانهاي آلوده
ث ـ برآورد منافع و هزينه ها؛ و
ج ـ اعتبارسنجي نتايج
۴ـ اعضاء به همکاري در تدوين راهبردها و اجراي فعاليت هاي شناسايي، ارزيابي، اولويت بندي، مديريت و در صورت اقتضاء، پاکسازي مکانهاي آلوده تشويق مي شوند.
ماده۱۳ـ منابع مالي و سازوکار آن
۱ـ هر عضو تعهد مي کند که در حد توانايي هاي خود منابعي را در رابطه با آن دسته از فعاليت هاي ملي درنظرگرفته شده براي اجراي اين کنوانسيون طبق سياست ها، اولويت ها، طرحها و برنامه هاي ملي خود تأمين کند. اين منابع مي توانند شامل کمکهاي مالي داخلي از طريق سياست ها، راهبردهاي توسعه و بودجه هاي ملي مربوط و کمکهاي مالي دو جانبه و چند جانبه و نيز درگيرنمودن بخش خصوصي باشند.
۲ـ اثربخشي کلي اجراي اين کنوانسيون توسط کشورهاي عضو در حال توسعه به تأثير اجراي اين ماده مربوط مي شود.
۳ـ منابع تأمين کننده کمکهاي مالي و فني چندجانبه، منطقه اي و دوجانبه، همچنين ظرفيت سازي و انتقال فنآوري، تشويق مي گردند تا به صورت فوري سطح فعاليت هاي مربوط به جيوه با حمايت از کشورهاي در حال توسعه عضو در اجراي اين کنوانسيون در رابطه با منابع مالي، کمک فني و انتقال فنآوري ارتقاء و افزايش يابد.
۴ـ اعضاء در اقدامات خود در رابطه با تأمين مالي بايد نيازها و شرايط ويژه اعضائي را که کشورهاي جزيره اي کوچک در حال توسعه يا کشورهاي کمتر توسعه يافته هستند، به طور کامل در نظر بگيرند.
۵ ـ بدينوسيله سازوکاري براي تأمين منابع مالي کافي، قابل پيش بيني و به موقع تعيين مي شود. اين سازوکار به منظور حمايت از کشورهاي عضو در حال توسعه، و اعضاي با اقتصاد در حال گذار در اجراي الزامات آنها به موجب اين کنوانسيون است.
۶ ـ ساز وکار بايد شامل موارد زير باشد:
الف ـ صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني؛ و
ب ـ برنامه بين المللي ويژه براي حمايت از ظرفيت سازي و کمک فني
۷ ـ صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني بايد منابع مالي جديد، قابل پيش بيني ، کافي و به موقع براي تأمين هزينه هاي حمايت از اجراي اين کنوانسيون را به گونه توافق شده در فرآهمايي اعضاء فراهم آورد. از نظر اين کنوانسيون، صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني بايد به موجب راهنمايي فرآهمايي اعضاء عمل کند و به آن پاسخگو باشد. فرآهمايي اعضاء بايد در مورد راهبردها، سياست ها، اولويت هاي برنامه اي کلي و واجد شرايط بودن براي دسترسي و استفاده از منابع مالي راهنمايي هايي را تهيه کند. به علاوه، فرآهمايي اعضاء بايد در مورد فهرست شاخص دسته بندي فعاليت هايي که مي توانند حمايت صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني را جذب کنند، راهنمايي هايي را تهيه کند. صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني بايد منابع تأمين کننده هزينه هاي افزايشي مورد توافق منافع زيست محيطي جهاني و هزينه هاي کامل مورد توافق بعضي از فعاليت هاي توانمندسازي را فراهم آورد.
۸ ـ صندوق اماني تسهيلات محيط زيست جهاني بايد در فراهم آوردن منابع يک فعاليت، توانايي بالقوه کاهش جيوه يک فعاليت پيشنهادي را نسبت به هزينه هاي آن در نظر بگيرد.
۹ـ از نظر اين کنوانسيون، برنامه موضوع جزء(ب) بند(۶) به موجب راهنمايي فرآهمايي اعضاء عمل خواهد کرد و در قبال آن پاسخگو خواهد بود. فرآهمايي اعضاء بايد در اولين اجلاس خود، در مورد مؤسسه ميزبان براي آن برنامه که بايد يک نهاد موجود باشد، تصميم گيري کند و بايد براي آن، راهنمايي از جمله در مورد مدت زمان آن ارائه نمايد. تمام اعضاء و ساير ذي نفعان مربوط به ارائه داوطلبانه منابع مالي براي برنامه دعوت مي شوند.
۱۰ـ فرآهمايي اعضاء و نهادهاي دربرگيرنده سازوکار مربوط، در اولين اجلاس فرآهمايي اعضاء بايد در مورد ترتيباتي که باعث نافذ شدن بندهاي فوق مي شود، توافق کنند.
۱۱ـ فرآهمايي اعضاء بايد حداکثر در سومين اجلاس خود و از آن پس به طور منظم سطح تأمين مالي، راهنماي تهيه شده توسط فرآهمايي اعضاء براي نهادهايي که عملياتي کردن سازوکار ايجاد شده به موجب اين ماده و اثر بخشي آن به آنها واگذار شده و توانايي آنها براي رسيدگي به نيازهاي در حال تغيير کشورهاي عضو در حال توسعه و کشورهاي عضو با اقتصاد در حال گذار را بازنگري نمايد. فرآهمايي اعضاء بايد بر اساس بازنگري مزبور اقدام مقتضي را براي بهبود اثربخشي سازوکار اتخاذ کند.
۱۲ـ تمام اعضاء با توجه به توانايي هاي خود براي مشارکت در سازوکار دعوت مي شوند. سازوکار بايد تأمين منابع از ساير منابع از جمله بخش خصوصي را تشويق کند و بايد به دنبال اعمال نفوذ بر چنين منابعي براي فعاليتهايي باشد که از آنها پشتيباني مي کند.
ماده۱۴ـ ظرفيت سازي، کمک فني و انتقال فناوري
۱ـ اعضاء بايد با توجه به توانايي هاي مربوط خود در فراهم آوري ظرفيت سازي و کمک فني به موقع و مناسب براي کشورهاي در حال توسعه، به ويژه کشورهاي عضو کمترتوسعه يافته يا کشورهاي جزيره اي کوچک و اعضاي با اقتصاد در حال گذار براي کمک به آنها در اجراي تعهدات آنها به موجب اين کنوانسيون همکاري کنند.
۲ـ ظرفيت سازي و کمک فني به موجب بند (۱) و ماده (۱۳) مي تواند از طريق موافقتنامه هاي منطقه اي، زيرمنطقه-اي و ملي، از جمله مراکز موجود منطقه اي و زيرمنطقه اي، از طريق ديگر روشهاي چند جانبه و دو جانبه و همچنين از طريق مشارکت، از جمله مشارکت هاي مربوط به بخش خصوصي انجام شود. همکاري و هماهنگي با ساير موافقتنامه   هاي زيست محيطي چندجانبه در زمينه مواد شيميايي و پسماندها بايد در پي افزايش اثربخشي کمکهاي فني و اجراي آن باشد.
۳ـ کشورهاي توسعه يافته و ساير اعضاء با توجه به قابليت هاي خود بايد با حمايت بخش خصوصي و در صورت اقتضاء ساير ذي نفعان مربوط، توسعه، انتقال، انتشار و دسترسي به فناوري هاي جايگزين صحيح زيست محيطي به روز در کشورهاي در حال توسعه، به ويژه اعضاي کمتر توسعه يافته و ديگر کشورهاي جزيره اي کوچک و اعضاي با اقتصاد در حال گذار را به منظور تقويت ظرفيت آنها براي اجراي مؤثر اين کنوانسيون ترغيب و تسهيل کنند.
۴ـ فرآهمايي اعضاء بايد تا  دومين اجلاس خود و از آن پس به طور منظم و با در نظرگرفتن مطالب ارائه شده و گزارش هاي از اعضاء از جمله موارد پيش بيني در ماده(۲۱) و اطلاعات تهيه شده توسط ساير ذي نفعان با در نظر گرفتن موارد زير انجام دهد:
الف ـ بررسي اطلاعات در مورد ابتکارهاي موجود و پيشرفت صورت گرفته در رابطه با فناوري هاي جايگزين
ب ـ نيازهاي اعضاء به ويژه کشورهاي در حال توسعه به فناوري هاي جايگزين؛ و
پ ـ شناسايي چالشهاي تجربه شده توسط اعضاء به ويژه کشورهاي عضو در حال توسعه در انتقال فنآوري ها
۵ ـ فرآهمايي اعضاء بايد پيشنهادهايي را در مورد چگونگي ارتقاي بيشتر ظرفيت سازي، کمک فني و انتقال فناوري به موجب اين ماده ارائه دهد.
ماده۱۵ ـ کارگروه اجراء و رعايت
۱ـ بدينوسيله سازوکاري شامل کارگروهي به عنوان رکن فرعي فرآهمايي اعضاء براي ترغيب اجراي تمام مفاد اين کنوانسيون و بررسي رعايت آن تشکيل مي شود. اين سازوکار از جمله کارگروه بايد ماهيت تسهيل کننده داشته باشد و به توانايي هاي ملي مربوط و شرايط اعضاء توجه ويژه نمايد.
۲ـ کارگروه بايد اجراي تمام مفاد اين کنوانسيون را ترغيب و رعايت آن را بررسي نمايد. کارگروه بايد موضوعات منفرد و نظام مند اجراء و رعايت را بسنجد و در صورت اقتضاء پيشنهادهايي را به فرآهمايي اعضاء ارائه دهد.
۳ـ کارگروه بايد از پانزده عضو نامزد شده توسط اعضاء و منتخب توسط فرآهمايي اعضاء با توجه مقتضي به نمايندگي عادلانه جغرافيايي مبتني بر پنج منطقه سازمان ملل متحد تشکيل شود؛ اولين اعضاء بايد در اولين اجلاس فرآهمايي اعضاء و از آن پس طبق آيين کار مصوب فرآهمايي اعضاء به موجب بند (۵) انتخاب شوند؛ اعضاي کارگروه بايد در زمينه مربوط به اين کنوانسيون داراي صلاحيت باشند و تعادلي مناسب از تخصص را منعکس کنند.
۴ـ اين کارگروه مي تواند موضوعات را براساس موارد زير بررسي نمايد:
الف ـ مطالب ارائه شده کتبي از سوي هر عضو در خصوص رعايت کنوانسيون از سوي خود آن عضو
ب ـ گزارش هاي ملي طبق ماده (۲۱)؛ و
پ ـ درخواست هاي فرآهمايي اعضاء
۵ ـ کارگروه بايد آيين کار خود را به دقت طراحي کند که بايد توسط اجلاس دوم فرآهمايي اعضاء تصويب شود؛ فرآهمايي اعضاء مي تواند وظايف بيشتري را براي کارگروه تصويب نمايد.
۶ ـ کارگروه بايد تمام تلاش لازم را به عمل آورد تا توصيه هاي آن براساس اجماع اتخاذ شود. چنانچه تمام تلاشها براي رسيدن به اجماع بي نتيجه بماند و هيچ اجماعي حاصل نشود، توصيه هاي مزبور بايد به عنوان آخرين راه حل با رأي سه چهارم اکثريت اعضاي حاضر و رأي دهنده براساس حدنصاب دو سوم اعضاء تصويب شود.
ماده۱۶ـ جنبه هاي سلامتي
۱ـ اعضاء به انجام موارد زير تشويق مي شوند:
الف ـ ترغيب تدوين و اجراي راهبردها و برنامه هاي شناسايي خطر و حفاظت جمعيت از آن، به ويژه جمعيت آسيب پذير که مي تواند شامل تصويب دستورالعمل هاي سلامتي دانش بنيان در ارتباط با قرارگيري در معرض جيوه و ترکيبات آن، هدف گذاري براي کاهش قرارگيري در معرض جيوه و در صورت اقتضاء آموزش عمومي با مشارکت بخش بهداشت عمومي و ديگر بخشهاي دخيل باشد.
ب ـ ترغيب تدوين و اجراي برنامه هاي آموزشي و پيش گيرانه دانش بنيان در خصوص قرارگيري شغلي در معرض جيوه و ترکيبات جيوه
پ ـ ارتقاي خدمات بهداشتي مناسب براي پيشگيري، درمان و مراقبت از جمعيت متأثر از قرارگيري در معرض جيوه يا ترکيبات جيوه
ت ـ پايه ريزي و در صورت اقتضاء تقويت ظرفيت هاي تخصصي نهادي و بهداشتي براي پيشگيري، تشخيص، درمان و پايش خطرات سلامتي مربوط به قرارگيري در معرض جيوه و ترکيبات جيوه
۲ـ فرآهمايي اعضاء با توجه به مطالب يا فعاليت هاي مربوط به سلامت بايد:
الف ـ با سازمان بهداشت جهاني، سازمان بين المللي کار و در صورت اقتضاء ديگر سازمان هاي بين دولتي مربوط مشورت و همکاري کند.
ب ـ همکاري و تبادل اطلاعات با سازمان بهداشت جهاني، سازمان بين المللي کار و در صورت اقتضاء ديگر سازمان-هاي بين دولتي مربوط را ترغيب کند.
ماده۱۷ـ تبادل اطلاعات
۱ـ هر عضو بايد تبادل موارد زير را تسهيل کند:
الف ـ اطلاعات علمي، فني، اقتصادي و حقوقي در مورد جيوه و ترکيبات جيوه ازجمله سم شناسي، سم شناسي بومي و ايمني
ب ـ اطلاعات در مورد کاهش يا حذف توليد، استفاده، تجارت، انتشار و رهاسازي جيوه و ترکيبات جيوه
پ ـ اطلاعات در مورد جايگزين هاي مناسب فني و اقتصادي موارد زير:
۱ـ محصولات حاوي جيوه
۲ـ فرآيندهاي توليد که در آنها جيوه يا ترکيبات جيوه استفاده مي شوند؛ و
۳ـ فعاليت ها و فرآيندهايي که جيوه يا ترکيبات جيوه را منتشر يا رها مي کنند.
از جمله اطلاعاتي در مورد خطرات سلامت و محيط زيست و هزينه ها و منافع اقتصادي و اجتماعي چنين جايگزين هايي؛ و
ت ـ اطلاعات شناسايي امراض مسري در زمينه اثرات بهداشتي مربوط به قرارگيري در معرض جيوه و ترکيبات جيوه، با همکاري نزديک با سازمان بهداشت جهاني و در صورت اقتضاء ديگر سازمان هاي مربوط
۲ـ اعضاء مي توانند به طور مستقيم اطلاعات موضوع بند(۱) را از طريق دبيرخانه يا با همکاري ساير سازمان هاي مربوط از جمله و در صورت اقتضاء دبيرخانه هاي کنوانسيون هاي مواد شيميايي و پسماندها تبادل کنند.
۳ـ دبيرخانه بايد همکاري در تبادل اطلاعات موضوع اين ماده و نيز همکاري با سازمان هاي مربوط از جمله دبيرخانه-هاي موافقتنامه هاي چندجانبه زيست محيطي و ساير ابتکارهاي بين المللي را تسهيل کند. علاوه بر اطلاعاتي از اعضاء، اين اطلاعات بايد شامل اطلاعاتي از سازمان هاي بين دولتي و غيردولتي با تخصص در زمينه جيوه و از نهادهاي ملي و بين المللي با اين تخصص باشد.
۴ـ هر عضو بايد يک کانون ملي را براي تبادل اطلاعات به موجب اين کنوانسيون از جمله در خصوص رضايت اعضاي واردکننده به موجب ماده(۳) تعيين کند.
۵ ـ از نظر اين کنوانسيون، اطلاعات در مورد سلامت و ايمني انسان و محيط زيست نبايد محرمانه تلقي شوند. اعضائي که ساير اطلاعات را به موجب اين کنوانسيون تبادل مي کنند، بايد از هرگونه اطلاعات محرمانه با توافق متقابل حفاظت کنند.
ماده۱۸ـ آموزش، آگاهي رساني و اطلاعات همگاني
۱ـ هر عضو بايد در حد توان خود موارد زير را ترغيب و تسهيل نمايد:
الف ـ ارائه اطلاعات موجود در موارد زير به همگان:
۱ـ اثرات زيست محيطي و بهداشتي جيوه و ترکيبات جيوه
۲ـ جايگزين هاي جيوه و ترکيبات جيوه
۳ـ موارد تعيين شده در بند(۱) ماده(۱۷)
۴ـ نتايج فعاليت هاي تحقيقاتي، توسعه اي و پايشي خود به موجب ماده (۱۹)؛ و
۵ ـ فعاليت هايي به منظور ايفاي تعهدات خود به موجب اين کنوانسيون؛
ب ـ آموزش، تعليم و آگاهي رساني عمومي مربوط به اثرات قرارگيري در معرض جيوه و ترکيبات جيوه بر سلامت انسان و محيط زيست با همکاري سازمان هاي بين دولتي و غيردولتي مربوط و در صورت اقتضاء جمعيت آسيب پذير
۲ـ هر عضو بايد در صورت امکان براي گردآوري و انتشار اطلاعات در مورد برآورد مقادير سالانه جيوه و ترکيبات جيوه که از طريق فعاليت هاي انساني منتشر، رها يا دفع مي شوند، از سازوکارهاي موجود استفاده کند يا تدوين سازوکارهايي از قبيل دفاتر ثبت رهاسازي و انتقال آلودگي را در مد نظر داشته باشد.
ماده۱۹ـ تحقيق، توسعه و پايش
۱ـ اعضاء بايد با درنظرگرفتن شرايط و توانايي هاي مربوط خود براي توسعه و بهبود موارد زير تلاش کنند:
الف ـ فهرست هاي موارد استفاده، مصرف و انتشار انسان ساز جيوه و ترکيبات جيوه به هوا و رهاسازي جيوه و ترکيبات جيوه به آب و خاک
ب ـ مدل سازي و پايش جغرافيايي ميزان جيوه و ترکيبات جيوه در جمعيت هاي آسيب پذير و واسطه هاي زيستي و واسطه هاي زنده اي همچون ماهي، پستانداران دريايي، لاک پشت و پرندگان دريايي و نيز همکاري در گردآوري و تبادل نمونه هاي مربوط و مناسب
پ ـ برآورد اثرات جيوه و ترکيبات جيوه بر سلامت انسان و محيط زيست علاوه بر اثرات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي به ويژه از نظر جمعيت هاي آسيب پذير
ت ـ روش شناسي هماهنگ براي فعاليت هاي برعهده گرفته شده به موجب جزءهاي (الف)، (ب) و (پ)
ث ـ اطلاعات در مورد چرخه زيست محيطي، حمل و نقل (از جمله حمل و نقل و ته نشست درازمدت)، تغيير شکل و سرنوشت جيوه و ترکيبات جيوه در دامنه اي از زيست بوم ها با در نظرگرفتن تمايز ميان انتشار و رهاسازي انساني و طبيعي جيوه و انتقال مجدد جيوه از محلي که به طور طولاني مدت در آنجا ته نشست کرده بود.
ج ـ اطلاعات در مورد تجارت و بازرگاني جيوه و ترکيبات جيوه و محصولات حاوي جيوه؛ و
چ ـ اطلاعات و تحقيق بر روي قابليت دسترسي فني و اقتصادي به محصولات و فرآيندهاي فاقد جيوه و بهترين شيوه هاي زيست محيطي به منظور کاهش و پايش انتشار و رهاسازي جيوه و ترکيبات جيوه
۲ـ اعضاء بايد در صورت اقتضاء شبکه هاي پايش و برنامه هاي تحقيقاتي موجود را براي انجام فعاليت هاي مشخص شده در بند (۱) ايجاد نمايند.
ماده۲۰ـ برنامه هاي اجرائي
۱ـ هر عضو مي تواند در پي يک برآورد اوليه، يک برنامه اجرائي را با توجه به شرايط داخلي خود، براي ايفاي تعهدات به موجب اين کنوانسيون تهيه کند و انجام دهد. به محض اينکه طرح مذکور تهيه شود بايد به دبيرخانه ارائه گردد.
۲ـ هر عضو بايد برنامه اجرائي را با توجه به شرايط داخلي خود و با مراجعه به راهنماي تهيه شده توسط فرآهمايي اعضاء و ساير راهنماهاي مربوط بازنگري و به روز نمايد.
۳ـ اعضاء بايد در به عهده گرفتن کار موضوع بندهاي(۱) و(۲)، با ذي نفعان ملي براي تسهيل تهيه، اجراء، مرور و به روزرساني برنامه هاي اجرائي خود مشورت کنند.
۴ـ اعضاء مي توانند براي تسهيل اجراي اين کنوانسيون بر اساس برنامه هاي منطقه اي نيز همکاري و هماهنگي نمايند.
ماده۲۱ـ گزارش دهي
۱ـ هر عضو بايد گزارش خود را در خصوص اقدامات انجام گرفته براي اجراي مفاد اين کنوانسيون و ميزان اثربخشي اين اقدامات و چالشهاي احتمالي در دستيابي به اهداف اين کنوانسيون تهيه و از طريق دبيرخانه به فرآهمايي اعضاء ارائه نمايد.
۲ـ هر عضو بايد در گزارش خود اطلاعات خواسته شده در مواد (۳)، (۵)، (۷)، (۸) و (۹) اين کنوانسيون را درج نمايد.
۳ـ فرآهمايي اعضاء بايد در اولين اجلاس خود در خصوص زمان و چهارچوب گزارش دهي که قرار است توسط اعضاء رعايت شود با توجه به مطلوبيت هماهنگ کردن گزارش دهي با ساير کنوانسيون هاي مواد شيميايي و پسماند مربوط، تصميم گيري نمايد.
ماده ۲۲ـ ارزيابي اثربخشي
۱ـ فرآهمايي اعضاء بايد با شروع حداکثر شش سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون و پس از آن به صورت ادواري در فواصل زماني که توسط فرآهمايي اعضاء تصميم گيري خواهد شد، اثربخشي اين کنوانسيون را ارزيابي نمايد.
۲ـ فرآهمايي اعضاء بايد به منظور تسهيل ارزيابي در اولين اجلاس خود، ايجاد ترتيباتي را درنظر بگيرد تا داده هاي پايشي قابل مقايسه در مورد حضور و حرکت جيوه و ترکيبات جيوه در محيط زيست و همچنين ميزان جيوه و ترکيبات جيوه مشاهده شده در بدن موجودات زنده و جمعيت هاي آسيب پذير را در اختيار فرآهمايي قرار گيرد.
۳ـ ارزيابي بايد بر مبناي اطلاعات علمي، زيست محيطي، فني، اقتصادي و مالي موجود از جمله موارد زير انجام شود:
الف ـ گزارش ها و ساير اطلاعات پايشي که به موجب بند(۲) در اختيار فرآهمايي اعضاء قرار گرفته است.
ب ـ گزارش ارائه شده به موجب ماده (۲۱)
پ ـ اطلاعات و توصيه هاي ارائه شده به موجب ماده (۱۵)؛ و
ت ـ گزارش و ساير اطلاعات مربوط به کارکرد کمکهاي مالي، انتقال فناوري و ترتيبات ظرفيت سازي صورت گرفته به موجب اين کنوانسيون
ماده۲۳ـ فرآهمايي اعضاء
۱ـ بدينوسيله فرآهمايي اعضاء ايجاد مي شود.
۲ـ اولين اجلاس فرآهمايي اعضاء بايد حداکثر يک سال پس از تاريخ لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون توسط مدير اجرائي برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد تشکيل شود. پس از آن ، نشستهاي عادي فرآهمايي اعضاء بايد در فواصل منظم که توسط فرآهمايي مشخص مي شود، برگزار گردد.
۳ـ نشستهاي فوق العاده فرآهمايي اعضاء در زمانهاي ديگري که ممکن است فرآهمايي ضروري تشخيص دهد يا با درخواست کتبي هر عضو، مشروط بر اين که ظرف مدت شش ماه از تاريخ ارسال درخواست توسط دبيرخانه به اعضاء، مورد حمايت حداقل يک سوم اعضاء قرار گيرد، برگزار مي گردد.
۴ـ فرآهمايي اعضاء بايد در اولين اجلاس خود به اتفاق آراء در مورد آيين کار و قواعد مالي خود و هر تشکيلات فرعي خود و همچنين مقررات مالي حاکم بر کارکرد دبيرخانه توافق و آنها را تصويب نمايد.
۵ ـ فرآهمايي اعضاء بايد اجراي اين کنوانسيون را به طور مداوم بازنگري و ارزيابي نمايد . فرآهمايي بايد وظايف واگذارشده به آن از سوي اين کنوانسيون را انجام دهد و به اين منظور بايد:
الف ـ نهادهاي فرعي را که براي اجراي اين کنوانسيون ضروري تشخيص مي دهد، تشکيل دهد.
ب ـ در صورت اقتضا ء با سازمان هاي بين المللي صلاحيتدار و نهادهاي بين دولتي و غيردولتي همکاري نمايد.
پ ـ به صورت منظم همه اطلاعاتي را که به موجب ماده(۲۱) در دسترس فرآهمايي و دبيرخانه قرار گرفته است، بررسي نمايد.
ت ـ هرتوصيه ارائه شده به آن به وسيله کارگروه اجراء و رعايت را بررسي نمايد.
ج ـ هر اقدام ديگري را که ممکن است براي رسيدن به اهداف اين کنوانسيون مقرر شده باشد، بررسي نمايد و برعهده گيرد.
چ ـ پيوست هاي (الف) و (ب) را به موجب مواد (۴) و (۵) بازنگري نمايد.
۶ ـ سازمان ملل متحد و سازمان هاي تخصصي آن و آژانس بين المللي انرژي اتمي و همچنين هر کشور غيرعضو اين کنوانسيون مي توانند در اجلاس فرآهمايي اعضاء به عنوان ناظر شرکت نمايند. هر نهاد يا آژانس ، خواه ملي يا بين المللي ، دولتي يا غيردولتي که واجد صلاحيت در امور مشمول اين کنوانسيون است و دبيرخانه را از تمايل خود براي شرکت در يک اجلاس فرآهمايي اعضاء به عنوان ناظر آگاه نموده است، مي تواند پذيرفته شود، مگر اينکه حداقل يک سوم اعضاي حاضر ابراز مخالفت نمايند. پذيرش و شرکت ناظران با رعايت آيين کار مصوب فرآهمايي اعضاء خواهد بود.
ماده۲۴ـ دبيرخانه
۱ـ بدينوسيله دبيرخانه تأسيس مي گردد.
۲ـ وظايف دبيرخانه عبارتند از:
الف ـ تمهيد ترتيباتي براي اجلاس فرآهمايي اعضاء و نهادهاي فرعي آن و خدمات رساني براي آنها در صورت لزوم
ب ـ تسهيل کمک رساني به اعضاء به ويژه کشورهاي در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذار بنا به درخواست آنها، براي اجراي اين کنوانسيون
پ ـ در صورت اقتضاء هماهنگي با دبيرخانه نهادهاي بين المللي مربوط به ويژه ساير کنوانسيون هاي مواد شيميايي و پسماند
ت ـ کمک به اعضاء براي تبادل اطلاعات مربوط براي اجراي اين کنوانسيون
ث ـ تهيه گزارش هاي دوره اي براساس اطلاعات دريافتي به موجب مواد (۱۵) و (۲۱) و ساير اطلاعات موجود و در دسترس اعضاء قرار دادن آنها
ج ـ برقراري ترتيبات اداري و قراردادي به موجب رهنمود کلي فرآهمايي اعضاء، به گونه اي که ممکن است براي انجام مؤثر وظايف آن ضروري باشد؛ و
چ ـ انجام ساير وظايف دبيرخانه  اي تعيين شده در اين کنوانسيون و وظايف ديگري که ممکن است به وسيله فرآهمايي اعضاء تعيين شده باشد.
۳ـ وظايف دبيرخانه  اي براي اين کنوانسيون توسط مدير اجرائي برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد انجام خواهد شد، مگر اينکه فرآهمايي اعضاء با سه چهارم اکثريت اعضاء حاضر و رأي دهنده تصميم بگيرد که وظايف دبيرخانه اي را به يک يا چند سازمان بين المللي ديگر محول کند.
۴ـ فرآهمايي اعضاء با مشورت نهادهاي بين المللي مناسب مي تواند همکاري  و هماهنگي  پيشرفته اي را بين دبيرخانه و دبيرخانه هاي ساير کنوانسيون هاي مواد شيميايي و پسماند پيش بيني نمايد. فرآهمايي اعضاء با مشورت نهادهاي بين المللي مناسب مي تواند راهنمايي بيشتري را در خصوص اين موضوع فراهم نمايد.
ماده۲۵ـ حل وفصل اختلاف ها
۱ـ اعضاء بايد تلاش نمايند هرگونه اختلاف بين خود در ارتباط با تفسير يا اجراي اين کنوانسيون را از طريق مذاکره يا ساير روشهاي مسالمت آميز به انتخاب خود، حل و فصل نمايند.
۲ـ عضوي که سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي نباشد، مي تواند به هنگام تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق به اين کنوانسيون يا در هر زمان پس از آن ، در يک سند کتبي به امين اسناد اعلام نمايد که در خصوص هر نوع اختلاف مربوط به تفسير يا اجراي اين کنوانسيون ، يک يا هر دو شيوه حل اختلاف زير را در رابطه با هر عضوي که همين تعهد را مي پذيرد، به طور اجباري به رسميت مي شناسد:
الف ـ داوري طبق تشريفات مندرج در بخش اول پيوست (ث)؛
ب ـ ارجاع اختلاف به ديوان بين المللي دادگستري
۳ـ عضوي که سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي است ، مي تواند اعلاميه اي را با اثر مشابه در ارتباط با داوري طبق بند(۲) صادر نمايد.
۴ـ اعلاميه ارائه شده طبق بند(۲) يا(۳) تا زمان انقضاي آن طبق شرايط مندرج در آن يا تا سه ماه پس از تاريخ سپردن يادداشت کتبي فسخ آن به امين اسناد، لازم الاجراء باقي خواهد ماند.
۵ ـ انقضاي اعلاميه ، يادداشت فسخ يا اعلاميه جديد به هيچ نحو نبايد بر جريان دعوي مطروح نزد ديوان داوري يا ديوان بين المللي دادگستري تأثير گذارد مگر آنکه طرفهاي اختلاف به گونه ديگري توافق نمايند.
۶ ـ چنانچه طر فهاي اختلاف ، روش يکساني را براي حل و فصل اختلاف به موجب بند(۲) يا(۳) نپذيرفته باشند، و چنانچه نتوانند اختلاف خود را طي دوازده ماه پس از صدور اطلاعيه يک عضو به ديگري مبني بر وجود اختلاف بين آنها بر اساس روش اشاره شده در بند(۱) حل و فصل نمايند، اختلاف بايد بنا به درخواست يکي از طرفهاي اختلاف به کميسيون مصالحه ارجاع شود. تشريفات مندرج در بخش دوم پيوست(ث) در مورد مصالحه به موجب اين ماده بايد اعمال شود.
ماده۲۶ـ اصلاحات کنوانسيون
۱ـ اصلاح اين کنوانسيون ممکن است از سوي هر عضو پيشنهاد گردد.
۲ـ اصلاح اين کنوانسيون بايد در اجلاس فرآهمايي اعضاء به تصويب برسد. متن هر اصلاحيه پيشنهادي بايد حداقل شش ماه پيش از اجلاسي که اصلاحيه جهت تصويب پيشنهاد مي شود، توسط دبيرخانه به اعضاء ارسال گردد. دبيرخانه بايد اصلاحيه پيشنهادي را به امضاءکنندگان اين کنوانسيون و جهت اطلاع به امين اسناد نيز ارسال نمايد.
۳ـ اعضاء بايد هرگونه تلاشي را براي حصول به توافق از طريق اجماع در خصوص هر اصلاحيه پيشنهادي اين کنوانسيون به عمل آورند. چنانچه تمام تلاشها براي حصول به اجماع به نتيجه نرسد و هيچ گونه توافقي حاصل نشود، به عنوان آخرين راه حل ، اصلاحيه بايد با رأي اکثريت سه چهارم اعضاي حاضر و رأي دهنده در جلسه تصويب گردد.
۴ـ اصلاحيه مصوب بايد به وسيله امين اسناد جهت تنفيذ، پذيرش يا تصويب به تمام اعضاء ارسال شود.
۵ ـ تنفيذ، پذيرش يا تصويب اصلاحيه بايد به طور کتبي به آگاهي امين اسناد برسد. اصلاحيه مصوب طبق بند(۳) در نودمين روز پس از تاريخ سپردن اسناد تنفيذ، پذيرش يا تصويب توسط حداقل سه چهارم اعضاء که در زمان تصويب اصلاحيه عضو بوده اند، براي اعضائي که به ملتزم شدن به آن رضايت داده اند، لازم الاجراء خواهد شد. پس از آن، اصلاحيه براي هر عضو ديگر در نودمين روز پس از تاريخي لازم الاجراء خواهد شد که آن عضو سند خود مبني بر تصويب ، پذيرش يا تأييد اصلاحيه را بسپارد.
ماده۲۷ـ تصويب و اصلاح پيوست ها
۱ـ پيوست هاي اين کنوانسيون بخش جدا نشدني آن محسوب مي گردد مگر اينکه به گونه ديگري صريحاً قيد شده باشد. هر ارجاعي به اين کنوانسيون همزمان ارجاع به هر يک از پيوست هاي آن تلقي مي شود.
۲ـ هرگونه پيوست هاي اضافي مصوب پس از لازم الاجراء شدن اين کنوانسيون، بايد محدود به موضوعات علمي ، فني يا اداري باشد.
۳ـ تشريفات زير بايد در مورد پيشنهاد، تصويب و لازم الاجراء شدن پيوستهاي اضافي اين کنوانسيون اعمال گردد:
الف ـ پيوست هاي اضافي بايد طبق تشريفات مندرج در بندهاي (۱) تا(۳) ماده (۲۶) پيشنهاد شود.
ب ـ هر عضوي که قادر به پذيرش پيوست  اضافي نباشد بايد مراتب را به طور کتبي ظرف مدت يک سال از تاريخ مکاتبه امين اسناد در مورد تصويب پيوست مزبور، به آگاهي امين اسناد برساند. امين اسناد بايد اطلاعيه دريافتي مزبور را بدون تأخير به آگاهي همه اعضاء برساند. يک عضو مي تواند در هر زمان به آگاهي امين اسناد برساند که اطلاعيه پيشين خود مبني بر عدم پذيرش پيوست اضافي را پس مي گيرد و پيوست بر اين اساس براي آن عضو با رعايت جزء (پ ) لازم الاجراء خواهد شد؛ و
پ ـ پس از انقضاي يک سال از تاريخ مکاتبه امين اسناد در مورد تصويب پيوست اضافي ، پيوست مزبور براي تمام اعضائي که اطلاعيه عدم پذيرش را طبق مفاد جزء (ب ) ارائه نکرده باشند لازم الاجراء خواهد شد.
۴ـ پيشنهاد، تصويب و لازم الاجراء شدن اصلاحيه هاي پيوستهاي اين کنوانسيون بايد طبق همان تشريفاتي باشد که براي پيشنهاد، تصويب و لازم الاجرا ء شدن پيوستهاي اضافي به اين کنوانسيون وجود دارد، مگر اينکه اصلاحيه پيوست  در مورد هر عضوي که اعلاميه اي را طبق بند(۵) ماده(۳۰) در خصوص اصلاح پيوست ها لازم الاجراء نشود، در اين صورت ، هرگونه اصلاحيه مزبور براي عضو مزبور در نودمين روز پس از تاريخ سپردن سند خود نزد امين اسناد در مورد تنفيذ، پذيرش، تصويب ، يا الحاق به آن اصلاحيه لازم الاجراء خواهد شد .
۵ ـ چنانچه پيوستهاي اضافي يا اصلاحيه پيوست در رابطه با اصلاحيه اين کنوانسيون باشد، پيوست اضافي يا اصلاحيه تا زماني که اصلاحيه کنوانسيون لازم الاجرا ء نشود، لازم الاجراء نخواهد شد.
ماده۲۸ـ حق رأي
۱ـ هر عضو اين کنوانسيون تنها يک رأي خواهد داشت مگر در مواردي که در بند (۲) پيش بيني شده است.
۲ـ سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي در مورد موضوعاتي که در صلاحيت آن است بايد حق رأي خود را با تعداد آرائي اعمال کند که معادل تعداد کشورهاي عضو آن که عضو اين کنوانسيون هستند، مي باشد. سازمان مزبور نبايد حق رأي خود را چنانچه هر کشور عضو آن، حق رأي خود را اعمال نمايد، اعمال کند و برعکس
ماده۲۹ـ امضاء
اين کنوانسيون جهت امضاء براي تمام کشورها و سازمان هاي همگرايي اقتصادي منطقه اي در تاريخ ۱۰ و ۱۱ اکتبر ۲۰۱۳ (۱۸ و ۱۹/۷/۱۳۹۲) در کوماموتو ژاپن و پس از آن در مقر سازمان ملل متحد در نيويورک تا ۹ اکتبر سال ۲۰۱۴ (۱۷/۷/۱۳۹۳) مفتوح خواهد بود.
ماده۳۰ـ تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق
۱ ـ اين کنوانسيون منوط به تنفيذ، پذيرش يا تصويب کشورها و سازمان هاي همگرايي اقتصادي منطقه اي است. اين کنوانسيون براي الحاق کشورها و سازمان هاي همگرايي اقتصادي منطقه اي از روز پس از تاريخي مفتوح خواهد بود که در آن، اين کنوانسيون جهت امضاء بسته مي شود. اسناد بايد تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق نزد امين اسناد سپرده شود.
۲ـ هر سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي که عضو اين کنوانسيون مي شود بدون اينکه هيچ يک از کشورهاي عضو آن به عضويت کنوانسيون درآمده باشند، ملتزم به تمام تعهدات به موجب اين کنوانسيون خواهد بود. در مورد چنين سازماني که يک يا چند کشور عضو آن ، عضو اين کنوانسيون باشند، سازمان و کشورهاي عضو آن بايد در مورد مسؤوليت هاي مربوط خود براي اجراي تعهدات خود به موجب اين کنوانسيون تصميم بگيرند. در چنين مواردي ، سازمان و کشورهاي عضو آن محق نخواهند بود تا حقوق ناشي از اين کنوانسيون را به طور همزمان اعمال نمايند.
۳ـ سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي بايد در سند تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق خود، حدود صلاحيت خود را در خصوص موضوعات مورد حکم در اين کنوانسيون اعلام کند. هر سازمان مزبور بايد امين اسناد را از هرگونه تغيير در حدود صلاحيت خود نيز آگاه نمايد و امين اسناد به نوبه خود بايد اعضاء را آگاه کند.
۴ـ هر کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي تشويق مي گردد تا در زمان تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق خود به کنوانسيون، اطلاعاتي را در مورد اقدامات خود براي اجراي کنوانسيون به دبيرخانه اعلام نمايد.
۵ ـ هر عضو مي تواند در سند تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق خود اعلام نمايد که در مورد آن عضو، هرگونه اصلاحيه پيوست، تنها در صورت سپردن سند آن عضو در ارتباط با تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق، لازم الاجراء خواهد شد.
ماده۳۱ـ لازم الاجراء شدن
۱ـ اين کنوانسيون در نودمين روز پس از تاريخ سپردن پنجاهمين سند تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق لازم الاجراء خواهد شد.
۲ـ براي هر کشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي که اين کنوانسيون را پس از سپردن پنجاهمين سند تصويب، پذيرش، تصويب يا الحاق، مورد تنفيذ، پذيرش يا تصويب قرار مي دهد يا به آن ملحق مي شود، کنوانسيون در نودمين روز پس از تاريخ سپردن سند تنفيذ، پذيرش ، تصويب يا الحاق توسط چنين کشور يا سازماني لازم الاجراء مي گردد.
۳ـ از نظر بندهاي (۱) و(۲)، هر سند سپرده شده توسط سازمان همگرايي اقتصادي منطقه اي نبايد به عنوان سند اضافي علاوه بر اسناد سپرده شده به وسيله کشورهاي عضو آن سازمان ، محسوب گردد.
ماده۳۲ـ قيود تحديد تعهد
هيچ گونه قيد تحديد تعهدي را نمي توان در مورد اين کنوانسيون در نظر گرفت.
ماده۳۳ـ انصراف از عضويت
۱ـ در هر زمان پس از گذشت سه سال از تاريخي که در آن اين کنوانسيون براي عضوي لازم الاجراء مي شود، آن عضو مي تواند با تسليم اطلاعيه کتبي به امين اسناد از عضويت در اين کنوانسيون انصراف دهد.
۲ـ انصراف از عضويت پس از پايان يک سال از تاريخ دريافت اطلاعيه انصراف از عضويت توسط امين اسناد يا در تاريخ ديرتري که ممکن است در اطلاعيه مشخص شده باشد، نافذ خواهد شد.
ماده۳۴ـ امين اسناد
دبيرکل سازمان ملل متحد، امين اسناد اين کنوانسيون خواهد بود.
ماده۳۵ـ متون معتبر
نسخه اصلي اين کنوانسيون که متون عربي ، چيني ، انگليسي ، فرانسوي ، روسي و اسپانيولي آن از اعتبار يکسان برخوردار است، نزد امين اسناد سپرده خواهد شد.
براي گواهي مراتب بالا، امضاءکنندگان زير که به طور مقتضي براي اين منظور مجاز مي باشند، اين کنوانسيون را امضاء کرده اند.
اين کنوانسيون در کوماموتو ژاپن در روز دهم اکتبر دوهزار و سيزده (۱۸/۷/۱۳۹۲) تنظيم گرديد.
 پيوست (الف)
محصولات حاوي جيوه
محصولات زير از اين پيوست مستثني هستند:
الف ـ محصولات اساسي براي حفاظت کشور و استفاده هاي نظامي
ب ـ محصولات مورد استفاده براي تحقيقات، استانداردسازي (کاليبراسيون) دستگاهها و استانداردهاي مرجع
پ ـ سوئيچ ها و رله ها، لامپهاي فلورسنت کاتد سرد و لامپهاي فلورسنت الکترود خارجي(سي سي اف ال و اي اي اف-ال) براي صفحه نمايش هاي الکترونيکي و دستگاههاي اندازه گيري، چنانچه گزينه ممکن بدون جيوه اي براي جايگزيني وجود نداشته باشد؛
ت ـ محصولات مورد استفاده در آيين هاي سنتي يا مذهبي؛ و
ث ـ واکسن هاي حاوي تيومرسال به عنوان مواد نگهدارنده
بخش اول ـ محصولات مشمول بند (۱) ماده (۴)
۱ـ در نظر نيست که لوازم آرايشي و بهداشتي، صابون ياکرم با مقدار ناچيز جيوه پوشش داده شود.
بخش دوم: محصولات مشمول بند (۳) ماده (۴)
پيوست (ب)
فرآيند هاي توليدي که در آنها جيوه يا ترکيبات آن به کار مي رود
بخش اول: فرآيندهاي مشمول بند (۲) ماده (۵)
بخش دوم: فرآيندهاي مشمول بند (۳) ماده (۵)
پيوست (پ)
معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال)
برنامه هاي اقدام ملي
۱ـ هر عضوي که مشمول مفاد بند (۳) ماده (۷) است بايد موارد زير را در برنامه اقدام ملي خود درج نمايد:
(الف) اهداف ملي و مقاصد کاهش
(ب) اقداماتي براي ريشه کني
(۱) ملقمه کاري کليه سنگ معدن ها
(۲) سوزاندن آميزه (آمالگام) يا آميزه هاي (آمالگام هاي) پردازش شده در محيط باز
(۳) سوزاندن آميزه (آمالگام) در مناطق مسکوني؛ و
(۴) شستشوي سيانيد در رسوب، سنگ معدن يا باطله چيزي که جيوه به آن اضافه شده است بدون پاکسازي اوليه جيوه
(پ) اقداماتي براي تسهيل تنظيم و نظام مندکردن معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي(آرتيزانال)
(ت) تخمين اوليه ميزان جيوه مصرفي و شيوه هاي به کار گرفته شده در معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي(آرتيزانال) و فرآوري در سرزمين آن
(ث) راهبردهاي ترغيب کاهش انتشار و رهاسازي جيوه و همچنين در معرض آن بودن در معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) و فرآوري از جمله روشهاي بدون جيوه
(ج) راهبردهاي مديريت تجارت و جلوگيري از منحرف شدن جيوه و ترکيبات جيوه از منابع محلي و خارجي به سمت استفاده در معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي(آرتيزانال) و فرآوري
(چ) راهبرهاي درگيرکردن ذي نفعان در اجراء و توسعه مستمر برنامه اقدام ملي
(ح) راهبرد سلامت عمومي در خصوص معدنکاران و خانواده هاي آنها که در معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) در معرض جيوه هستند. اين راهبردها بايد از جمله شامل گردآوري داده هاي بهداشتي، آموزش براي کارکنان مراقبت هاي بهداشتي و بالا بردن آگاهي از طريق تسهيلات بهداشت و سلامت باشد.
(خ) راهبردهاي جلوگيري از اين که جوامع آسيب پذير به ويژه کودکان و زنان در سن باروري، به خصوص زنان باردار در معرض جيوه مورد استفاده درمعدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) قرار گيرند.
(د) راهبردهاي ارائه اطلاعات به معدنکاران طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) و جوامع تحت تأثير؛ و
(ذ) جدول زماني براي اجراي برنامه اقدام ملي
۲ـ هر عضو مي تواند در برنامه اقدام ملي خود راهبردهاي اضافي براي رسيدن به اهداف خود از جمله استفاده يا معرفي استانداردهايي براي معدن کاري طلاي مقياس کوچک و استحصال مقدماتي (آرتيزانال) بدون جيوه و سازوکارهاي مبتني بر بازار يا ابزارهاي بازاريابي را درج نمايد.
پيوست (ت)
فهرست منابع نقطه اي انتشار جيوه و ترکيبات جيوه در اتمسفر
دسته منبع نقطه اي
نيروگاههاي با سوخت ذغالسنگ
ديگهاي بخار صنعتي با سوخت ذغالسنگ؛
فرآيندهاي ذوب و گداختن مورد استفاده در توليد فلزات غيرآهني؛۱
تجهيزات زباله سوز؛
تجهيزات توليد پوکه سيمان
پيوست (ث)
تشريفات داوري و مصالحه
بخش اول: تشريفات داوري
تشريفات داوري از نظر جزء ( الف) بند (۲) ماده (۲۵) اين کنوانسيون به شرح زير است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱ـ از نظر اين پيوست «فلزات غيرآهني» شامل سرب، روي، مس و طلاي صنعتي است.
ماده۱ـ
۱ـ يک عضو مي تواند طبق ماده (۲۵) اين کنوانسيون در ابتدا با ارسال اطلاعيه کتبي خطاب به طرف يا طرفهاي ديگر اختلاف، به داوري متوسل شود. اطلاعيه بايد منضم به بيانيه اي در مورد ادعا، به همراه اسناد مؤيد ادعا باشد. اطلاعيه مزبور بايد موضوع داوري را بيان کند و به ويژه بايد شامل موادي از اين کنوانسيون باشد که تفسير يا اجراي آنها، مورد نظر است.
۲ـ طرف مدعي بايد دبيرخانه را از ارجاع اختلاف به داوري به موجب ماده (۲۵) اين کنوانسيون آگاه نمايد. اطلاعيه بايد منضم به اطلاعيه کتبي طرف مدعي، بيانيه اي در مورد ادعا و اسناد مؤيد ادعاي موضوع بند (۱) بالا باشد. دبيرخانه بايد اطلاعات دريافتي را به تمام اعضاء ارسال نمايد.
ماده۲ـ
۱ـ اگر اختلافي طبق ماده (۱) بالا به داوري ارجاع شود، ديوان داوري بايد ايجاد شود. ديوان داوري بايد شامل سه عضو باشد.
۲ـ هر طرف اختلاف بايد يک داور تعيين نمايد و دو داور منتخب بايد با توافق، داور سومي را که رئيس ديوان خواهد بود، تعيين نمايند. در اختلاف هاي بين بيش از دو طرف، طرفهاي داراي منافع يکسان بايد يک داور را به طور مشترک با توافق انتخاب نمايند. رئيس ديوان نبايد تبعه هر يک از طرفهاي اختلاف باشد يا محل اقامت معمول او در سرزمين يکي از طرفهاي مزبور باشد يا در استخدام هر کدام از آنها باشد يا در هر سمت ديگري با موضوع سرو کار داشته باشد.
۳ـ هر پست بلاتصدي بايد با روش توصيف شده براي انتصاب اوليه پُر شود.
ماده۳ـ
۱ـ اگر يکي از طرفهاي اختلاف، داور خود را ظرف مدت دو ماه پس از تاريخ دريافت اطلاعيه داوري توسط عضو پاسخگو، تعيين نکند، عضو ديگر مي تواند دبيرکل سازمان ملل متحد را آگاه نمايد و وي بايد ظرف دوره دو ماه بعدي انتصاب را انجام دهد.
۲ـ اگر رئيس ديوان داوري ظرف مدت دو ماه پس از تاريخ انتصاب داور دوم تعيين نشود، دبير کل سازمان ملل متحد بايد بنا به درخواست يک طرف، رئيس را ظرف دوره دو ماه بعدي تعيين نمايد.
ماده۴ـ ديوان داوري بايد تصميم هاي خود را طبق مفاد اين کنوانسيون و حقوق بين الملل اتخاذ نمايد.
ماده۵ ـ ديوان داوري جز در مواردي که طرفهاي اختلاف به گونه ديگري توافق کنند، بايد آيين کار خود را تعيين کند.
ماده۶ ـ ديوان داوري مي تواند بنا به درخواست يکي از طرفهاي اختلاف، توصيه هايي را براي اقدامات موقت مهم حفاظتي نمايد.
ماده۷ـ هر يک از طرفهاي اختلاف بايد کار ديوان داوري را تسهيل نمايد و به ويژه با استفاده از تمام ابزارهاي دراختيار خود بايد موارد زير را انجام دهد:
(الف) در اختيار گذاشتن تمام اسناد، اطلاعات و تسهيلات؛ و
(ب) در صورت لزوم، فراهم آوردن امکان احضار شهود يا کارشناسان و اخذ مدارک آنها
ماده۸ ـ طرفهاي اختلاف و داوران موظف به حفظ محرمانه بودن هرگونه اطلاعات يا اسنادي هستند که طي جريان رسيدگي ديوان داوري به صورت محرمانه دريافت کرده اند.
ماده۹ـ هزينه هاي ديوان به طور مساوي توسط طرفهاي اختلاف تقبل مي گردد، مگر در مواردي که ديوان داوري به دليل شرايطي ويژه، به گونه ديگر تعيين نمايد. ديوان بايد تمام هزينه هاي خود را ثبت و صورت حساب نهائي را به طرفها ارائه نمايد.
ماده۱۰ـ هر عضوي که از نظر حقوقي در خصوص موضوع مورد اختلاف ذي نفع است و ممکن است تحت تأثير تصميم قرار گيرد، مي تواند با موافقت ديوان داوري در جريان رسيدگي مداخله نمايد.
ماده۱۱ـ ديوان داوري مي تواند ادعاهاي متقابلي را که به طور مستقيم خارج از موضوع اختلاف است، استماع نمايد و در مورد آنها تصميم گيري کند.
ماده۱۲ـ تصميم هاي ديوان داوري از نظر شکلي و ماهوي بايد با رأي اکثريت اعضاي آن گرفته شود.
ماده۱۳ـ
۱ـ اگر يکي از طرفهاي اختلاف نزد ديوان داوري حاضر نشود يا از موضع خود دفاع نکند، طرف ديگر مي تواند از ديوان درخواست نمايد تا جريان رسيدگي را ادامه بدهد و تصميم خود را بگيرد. غيبت يک طرف يا قصور يک طرف در دفاع از موضع خود نبايد باعث ايجاد مانعي براي جريان رسيدگي شود.
 
۲ـ ديوان داوري بايد پيش از اتخاذ تصميم نهائي، قانع شود که ادعا از نظر واقعيت و قانون، مستند است.
ماده۱۴ـ ديوان داوري بايد تصميم نهائي خود را ظرف مدت پنج ماه از تاريخي که به طور کامل تشکيل شده است، بگيرد، مگر اينکه تمديد مهلت زماني را براي دوره اي که نبايد بيشتر از پنج ماه باشد، ضروري تشخيص دهد.
ماده۱۵ـ تصميم نهائي ديوان داوري بايد فقط درخصوص موضوع مورد اختلاف باشد و بايد دلايلي را که بر آنها مبتني است، بيان کند. تصميم بايد شامل نام اعضائي که مشارکت داشته اند و تاريخ تصميم نهائي باشد. هر عضو ديوان مي تواند نظري جدا يا مخالف را در خصوص تصميم نهائي پيوست نمايد.
ماده۱۶ـ تصميم نهائي براي طرفهاي اختلاف، لازم الاتباع خواهد بود. تفسير ارائه شده از اين کنوانسيون در تصميم نهائي براي عضو مداخله کننده به موجب ماده(۱۰) بالا نيز تا حدي که مربوط به موضوعاتي مي شود که در خصوص آنها، عضو مزبور مداخله کرده است، لازم الاتباع خواهد بود. تصميم نهائي بدون درخواست تجديدنظر خواهد بود، مگر اينکه طرفهاي اختلاف از پيش در مورد تشريفات تجديدنظر توافق کرده باشند.
ماده۱۷ـ هرگونه عدم توافق در ارتباط با تفسير يا اجراي تصميم نهائي، بين طرفهايي که ملتزم به تصميم نهايي طبق ماده (۱۶) بالا بوده اند، ممکن است توسط هر کدام از آنها براي تصميم گيري به ديوان داوري که آن را اتخاذ کرده است، ارجاع گردد.
بخش دوم: تشريفات مصالحه
تشريفات مصالحه از نظر بند (۶) ماده (۲۵) اين کنوانسيون به شرح زير است:
ماده۱ـ درخواست يک طرف اختلاف مبني بر تشکيل کميسيون مصالحه به موجب بند (۶) ماده (۲۵) اين کنوانسيون بايد به صورت کتبي به دبيرخانه اعلام شود و تصويري از آن به طرف يا طرفهاي ديگر اختلاف ارسال گردد. دبيرخانه بايد بر اين اساس فوري تمام اعضاء را آگاه نمايد.
ماده۲ـ
۱ـ جز در صورتي که طرفهاي اختلاف به گونه ديگري توافق نمايند، کميسيون مصالحه بايد شامل سه عضو، يک نفر به انتخاب هر طرف مربوط و رئيس منتخب به صورت مشترک توسط اعضاي مزبور، باشد.
۲ـ در اختلاف هاي بين بيش از دو عضو، اعضاي داراي منافع يکسان بايد عضو خود در کميسيون را به طور مشترک با توافق انتخاب نمايند.
ماده۳ـ اگر هيچ گونه انتصابي از سوي طرفهاي اختلاف ظرف مدت دوماه از تاريخ دريافت درخواست کتبي موضوع ماده(۱) بالا به وسيله دبيرخانه، انجام نشود، دبيرکل سازمان ملل متحد بايد بنا به درخواست هر طرف، انتصاب مزبور را ظرف يک دوره دو ماهه بعدي انجام دهد.
ماده۴ـ اگر رئيس کميسيون مصالحه ظرف مدت دوماه از تاريخ انتصاب دومين عضو کميسيون انتخاب نشده باشد، دبيرکل سازمان ملل متحد بايد بنا به درخواست هر طرف اختلاف، رئيس را ظرف يک دوره دو ماهه بعدي مشخص نمايد.
ماده۵ ـ کميسيون مصالحه بايد به هر يک از طرفهاي اختلاف به شيوه اي مستقل و بي طرفانه در تلاش آنها براي نيل به حل و فصل دوستانه اختلاف کمک کند.
ماده۶ ـ
۱ـ کميسيون مصالحه مي تواند جريان رسيدگي مصالحه را به گونه اي که مناسب تلقي مي کند، با درنظرگرفتن شرايط موضوع و نظرهايي که طرفهاي اختلاف ممکن است بيان کنند، از جمله هرگونه درخواست براي حل و فصل سريع انجام دهد.کميسيون مي تواند در صورت لزوم آيين کار خود را تصويب کند، مگر اينکه طرفها به گونه ديگري توافق نمايند.
۲ـ کميسيون مصالحه مي تواند در هر زمان در طول جريان رسيدگي، پيشنهادها يا توصيه هايي را براي حل اختلاف ارائه نمايد.
ماده۷ـ طرفهاي اختلاف بايد با کميسيون مصالحه همکاري نمايند. آنها به ويژه بايد تلاش کنند درخواست هاي کميسيون را براي ارائه اقلام مکتوب، تأمين ادله و شرکت در جلسات برآورده نمايند. طرفها و اعضاي کميسيون مصالحه موظف هستند از محرمانه بودن هرگونه اطلاعات يا اسنادي که در جريان رسيدگي کميسيون به صورت محرمانه دريافت مي کنند، حفاظت نمايند.
ماده۸ ـ کميسيون مصالحه بايد تصميم هاي خود را با اکثريت آراي اعضاي آن اتخاذ کند.
ماده۹ـ کميسيون مصالحه بايد حداکثر دوازده ماه پس از اينکه به طور کامل تشکيل شد، گزارشي را به همراه توصيه هايي براي حل اختلاف که طرفهاي اختلاف آن را با حسن نيت تلقي مي نمايند، ارائه کند مگر اينکه اختلاف قبلاً حل شده باشد.
ماده۱۰ـ هرگونه اختلافي در مورد اينکه کميسيون مصالحه براي رسيدگي به موضوع ارجاع شده به آن، صلاحيت دارد يا ندارد، بايد توسط کميسيون مورد تصميم گيري قرار گيرد.
ماده۱۱ـ هزينه هاي کميسيون مصالحه بايد توسط طرفهاي اختلاف به طور مساوي تقبل شود، مگر اينکه آنها به گونه ديگري توافق کنند. کميسيون مصالحه بايد تمام هزينه هاي خود را ثبت و صورت حساب نهائي را به طرفها ارائه نمايد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و دو تبصره منضم به متن کنوانسيون شامل سي و پنج ماده و پنج پيوست در جلسه علني روز يکشنبه مورخ هجدهم مردادماه يکهزار و سيصد و نود و چهار مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ ۴/۶/۱۳۹۴ به تأييد شوراي نگهبان رسيد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني