قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخابات شهرداری

فصل اول - تشکیلات :
ماده 1( اصلاحی 5/5/1382 و 27/8/1386 ) - برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی ، اداره امور هر روستا ، بخش ، شهر ، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده ، بخش ، شهر ، شهرستان یا استان صورت می گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند و به منظور جلوگیری از تبعیض و جلب همکاری در تهیه برنامه های عمرانی و رفاهی استانها و نظارت بر اجرای هماهنگ آنها ، شورای عالی استانها مرکب از نمایندگان شوراهای استانها تشکیل می شود .
ماده 1 مکرر ( الحاقی 6/7/1382 ) - در کلیه مواد و تبصره ها و بندهای قانون تشکیلات و سایر و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 ، کلمه ( شهرک ) و موضوعات مربوط به آن حذف می گردد .
ماده 2( اصلاحی 5/5/1382 ) - مقصود از شورا در این قانون و سایر قوانین معتبر در خصوص شوراهای اسلامی کشوری ، شوراهای روستا ، بخش ، شهر ، شهرستان ، استان و عالی استانها می باشد .
ماده 3 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - دوره فعالیت شوراهای روستا و شهر از تاریخ تشکیل چهار سال می باشد که از نهم اردیبهشت ماه ، سالروز فرمان تاریخی حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر تشکیل شوراها شروع و در هشتم اردیبهشت ماه چهار سال بعد خاتمه می یابد .
تبصره ( الحاقی 6/7/138 ) - انتخابات شوراهای روستا و شهر باید به صورتی برگزار شود که حداقل پانزده روز قبل از نهم اردیبهشت ماه اعضای شوراها مشخص شده باشند .
ماده 4- تعداد اعضای شورای اسلامی روستاهای تا 1500 نفر جمعیت سه نفر و روستای بیش از 1500 نفر جمعیت و بیش از پنج نفر خواهد بود .
ماده 5 ( اصلاحی 27/8/1386 ) - در هر بخش شورای بخش که اعضای آن 5 نفر می باشد با اکثریت نسبی از بین نمایندگان منتخب شوراهای روستاهای واقع در محدوده بخش تشکیل می شود و در صورتی که عضو معرفی شده از شورای روستا به عضویت اصلی و علی البدل شورای بخش انتخاب شود از عضویت شورای روستا خارج نخواهد شد . تبصره ( الحاقی 27/8/1386 )- از یک روستا بیش از یک نفر نباید در شورای بخش حضور داشته باشد و در صورتی که تعداد روستاهای بخش کمتر از پنج روستا باشد اعضاء شورای بخش از میان مجمو.ع اعضای شوراهای روستاها انتخاب خواهند شد و در نهایت حداقل باید از هر روستا یک نفر انتخاب گردد .
ماده 6- بموجب قانون اصلاحی 27/8/86 حذف می گردد .
تبصره : به موجب قانون اصلاحی 27/8/86 این تبصره بعنوان تبصره ذیل ماده 5 منتقل گردید .
ماده 7- ( اصلاحی 5/5/1382 ) : تعداد اعضای اصلی و علی البدل شورای اسلامی شهر به شرح زیر می باشد :
الف- شهرهای تا بیست هزار نفر جمعیت ، پنج نفر عضو اصلی و دو نفر عضو علی البدل
ب- شهرهای از بیست هزار نفر تا پنجاه هزار نفر جمعیت ، هفت نفر عضو اصلی و سه نفر عضو علی البدل
ج - شهرهای از پنجاه هزار نفر تا یکصد هزار نفر جمعیت ، نه نفر عضو اصلی و چهار نفر عضو علی البدل
د- شهرهای از یکصد هزار نفر تا دویست هزار نفر جمعیت ، یازده نفر عضو اصلی و پنج نفر عضو علی البدل
هـ- شهرهای از دویست هزار نفر تا پانصد هزار نفر جمعیت ، سیزده نفر عضو اصلی و شش نفر عضو علی البدل
و - شهرهای از پانصد هزار نفر تا یک میلیون نفر جمعیت ، پانزده نفر عضو اصلی و هفت نفر عضو علی البدل
ز- شهرهای بیشتر از یک میلیون نفر تا دو میلیون نفر جمعیت ، بیست و یک نفر عضو اصلی و هشت نفر عضو علی البدل
ح- شهرهای بیش از دو میلیون نفر جمعیت ، بیست و پنج نفر عضو اصلی و ده نفر عضو علی البدل
ط- شهر تهران سی و یک نفر عضو اصلی و دوازده نفر عضو علی البدل
تبصره ( اصلاحی 5/5/1382 ) - ملاک تشخیص جمعیت هر شهر و روستا ، آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن با اعلام رسمی مرکز آمار ایران خواهد بود .
قانون اصلاح موادي از قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي کشور و انتخاب شهرداران
شماره ۱۳۴۱۹/۵۱۱ ۴/۳/۱۳۹۵
حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي دکتر حسن روحاني
رياست محترم جمهوري اسلامي ايران
در اجراي اصل يکصد و بيست وسوم (۱۲۳) قانون اساسي جمهوري ‌ اسلامي ‌ ايران قانون اصلاح موادي از قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي کشور و انتخاب شهرداران که با عنوان طرح يک‌فوريتي به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديده بود، با تصويب در جلسه علني روز دوشنبه مورخ ۲۰/۲/۱۳۹۵ و تأييد شوراي محترم نگهبان، به پيوست ابلاغ مي‌گردد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني
شماره۲۶۱۴۱ ۹/۳/۱۳۹۵
وزارت کشور
در اجراي اصل يکصد و بيست و سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به پيوست «قانون اصلاح موادي از قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي کشور و انتخاب شهرداران» که در جلسه علني روز دوشنبه مورخ بيستم ارديبهشت ماه يکهزار و سيصد و نود و پنج مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ ۲۹/۲/۱۳۹۵ به تأييد شوراي نگهبان رسيده و طي نامه شماره ۱۳۴۱۹/۵۱۱ مورخ ۴/۳/۱۳۹۵ مجلس شوراي اسلامي واصل گرديده، جهت اجرا ابلاغ مي‌گردد.
رئيس جمهور ـ حسن روحاني
قانون اصلاح موادي از قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي کشور و انتخاب شهرداران
ماده۱ـ متن زير جايگزين ماده (۷) قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱/۳/۱۳۷۵ و اصلاحات بعدي آن مي‌شود:
ماده۷ـ تعداد اعضاي اصلي و علي‌البدل شوراي شهر به شرح زير است:
الف ـ شهرهاي تا ۵۰.۰۰۰ نفر، پنج‌نفر عضو اصلي و سه نفر عضو علي‌البدل
ب ـ شهرهاي با جمعيت بيش از ۵۰.۰۰۰ نفر تا ۲۰۰.۰۰۰ نفر، هفت نفر عضو اصلي و پنج نفر عضو علي‌البدل
ج ـ شهرهاي با جمعيت بيش از ۲۰۰.۰۰۰ نفر تا ۵۰۰.۰۰۰ نفر، نه نفر عضو اصلي و شش نفر عضو علي‌البدل
د ـ شهرهاي با جمعيت بيش از ۵۰۰.۰۰۰ نفر تا ۱.۰۰۰.۰۰۰ نفر، يازده نفر عضو اصلي و هفت نفر عضو علي‌البدل
ه‍ ـ شهرهاي با جمعيت بيش از ۱.۰۰۰.۰۰۰ نفر تا ۲.۰۰۰.۰۰۰ نفر، سيزده نفر عضو اصلي و هشت نفر عضو علي‌البدل
و ـ شهرهاي با جمعيت بيش از ۲.۰۰۰.۰۰۰ نفر، پانزده نفر عضو اصلي و ده نفر عضو علي‌البدل
ز ـ شهر تهران، بيست و يک نفر عضو اصلي و يازده نفر عضو علي‌البدل
تبصره ـ ملاک تشخيص جمعيت هر شهر، آخرين سرشماري عمومي نفوس و مسکن با اعلام رسمي مرکز آمار ايران است.
ماده۲ـ ماده (۸۰) قانون به شرح زير اصلاح و سه تبصره به عنوان تبصره‌هاي (۴)، (۵)‌ و (۶) به آن الحاق مي‌شود:
ماده۸۰ ـ مصوبات کليه شوراهاي موضوع اين قانون در صورتي که پس از دوهفته از تاريخ ابلاغ مورد اعتراض «هيأت تطبيق مصوبات شوراهاي اسلامي کشور با قوانين» ـ که در اين قانون به اختصار «هيأت تطبيق مصوبات» ناميده مي‌شود ـ قرار نگيرد لازم‌الاجراء مي‌باشد و در صورتي که هيأت مذکور آن را مغاير با قوانين و مقررات کشور و يا خارج از حدود وظايف و اختيارات‌ شوراها تشخيص دهد مي‌تواند با ذکر مورد و به‌طور مستدل حداکثر ظرف مدت دو هفته از ‌تاريخ ابلاغ مصوبه، اعتراض خود را به اطلاع شورا رسانده و درخواست تجديدنظر کند. ‌شورا موظف است ظرف مدت ده روز از تاريخ وصول اعتراض، تشکيل جلسه داده و به موضوع رسيدگي و اعلام‌نظر نمايد. در صورتي که شورا در بررسي مجدد از مصوبه مورد اختلاف عدول ننمايد موضوع براي تصميم‌گيري نهائي به هيأت حل اختلاف ذي‌ربط ارجاع ‌مي‌شود. هيأت مزبور مکلف است ظرف مدت بيست روز به موضوع رسيدگي و اعلام‌نظر نمايد.
تبصره۴ـ هيأت تطبيق مصوبات شهرستان با عضويت و رياست فرماندار يا نماينده وي و عضويت يک قاضي به انتخاب رئيس قوه‌قضائيه و يکي از اعضاي شوراي اسلامي استان به انتخاب اين شورا جهت تطبيق مصوبات شوراي شهر و شوراي شهرستان تشکيل مي‌شود و هيأت تطبيق مصوبات بخش و روستا به عضويت و رياست بخشدار و عضويت يک قاضي به انتخاب رئيس قوه‌قضائيه و يکي از اعضاي شوراي اسلامي شهرستان به انتخاب اين شورا تشکيل مي‌شود. محل تشکيل هيأتهاي تطبيق مصوبات در فرمانداري‌ها و بخشداري‌ها است.
تبصره۵ ـ هيأت تطبيق مصوبات تهران، ري، شميرانات و پرديس به عضويت و رياست فرماندار تهران و عضويت فرمانداران ري و شميرانات و پرديس، يک قاضي به انتخاب رئيس قوه‌قضائيه و يکي از اعضاي شوراي اسلامي استان به انتخاب اين شورا تشکيل مي‌شود.
تبصره۶ ـ اعتراض به مصوبات شوراهاي اسلامي کشور مطابق اين ماده و تبصره‌هاي آن، مانع از اعتراض اشخاص نزد مراجع صالح قضائي نيست و نافي صلاحيت فقهاي شوراي نگهبان در نظارت شرعي بر مصوبات شوراهاي مذکور نمي‌باشد.
ماده۳ـ بند (۳)‌ ماده (۲۸) قانون به شرح زير اصلاح مي‌شود:
۳ـ شهرداران، مديران مناطق شهرداري و مؤسسات و شرکتهاي وابسته و دهياران از عضويت در شوراي اسلامي شهر و روستاي محل خدمت محرومند، ‌مگر آنکه قبل از ثبت‌نام از سمت خود استعفاء نموده و به‌هيچ وجه در آن سمت شاغل نباشند.
قانون فوق مشتمل بر سه ماده در جلسه علني روز دوشنبه مورخ بيستم ارديبهشت‌ماه يکهزار و سيصد و نود و پنج مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ ۲۹/۲/۱۳۹۵ به تأييد شوراي نگهبان رسيد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ علي لاريجاني
ماده 8 ( اصلاحی 6/7/1382 و 27/8/1386 ) - در صورت استعفا ، فوت یا سلب عضویت هر یک از اعضاء شورای روستا و شهر ، عضو علی البدل به ترتیب آراء جایگزین می شود .
تبصره ( الحاقی 27/8/1386 ) - هرگاه عضوی به هر دلیلی تا دو ماه در جلسه شورا شرکت ننماید تا تعیین تکلیف نهایی که نباید بیش از شش ماه به طول بینجامد از عضو علی البدل به عنوان جانشین در جلسات دعوت به عمل می آید .
ماده 9 ( اصلاحی 27/8/1386 ) - در صورت تبدیل روستا به شهر ، شورای شهر همان شورای روستا خواهد بود . چنانچه دو یا چند روستا به شهر تبدیل شود ، شورای شهر از میان اعضای شوراهای آن روستاها به ترتیب آراء در انتخابات و به نسبت جمعیت روستاها تشکیل می شود .
تبصره ( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 27/8/1386 ) - چنانچه دو یا چند روستا ادغام و به یک روستا تبدیل شوند ، شورای روستای جدید از میان اعضاء شوراهای روستاها به ترتیب آراء در انتخابات و به نسبت جمعیت روستاها تشکیل می شود .
ماده 10 ( اصلاحی 27/8/1386 ) - نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، استانداران ، فرمانداران ، شهرداران، بخشداران ، دهیاران و مدیران کل و روسای ادارات می توانند در جلسات شورای اسلامی حوزه مسئولیت خود بدون حق رأی شرکت کنند .
تبصره ( اصلاحی 27/8/1386 ) - شوراها در صورت ضرورت و بنا به دعوت بخشدار و فرماندار ذیربط موظف به تشکیل جلسه فوق العاده می باشند این دعوت باید کتبی و با تعیین وقت قبلی و ذکر دستور جلسه باشد .
ماده 10 مکرر ( الحاقی 6/7/1382 ) - شورای شهرستان از نمایندگان شوراهای شهرها و بخش های واقع در محدوده ی آن شهرستان که در مرحله اول با رأی اکثریت مطلق و در صورت عدم احراز در مرحله دوم با رأی اکثریت نسبی هر یک از شوراهای مزبور انتخاب و معرفی شده اند ، تشکیل می گردد .
تبصره 1 ( الحاقی 6/7/1382 ) - در شورای شهرستان ، از شورای هر بخش یک نفر و از شورای هر یک از شهرهای تا پانصد هزار نفر جمیعت یک نفر و بیش از پانصد هزارنفر جمعیت دو نفر و شهر تهران سه نفر عضویت خواهند داشت .
تبصره 2 ( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 27/8/1386 ) - تعداد اعضای شورای شهرستان حداقل پنج نفر می باشد چنانجه تعداد شهرها و بخش های یک شهرستان کمتر از پنج باشد ، کسری تعداد اعضای شورای شهرستان تا پنج نفر به نسبت جمعیت هر بخش یا شهر ، از شورای بخش یا شهر مربوط تأمین می شود . در هر صورت هر بخش یا شهر نباید بیش ازدو نفر نماینده در شورای شهرستان داشته باشد و شهرستانهایی که فقط یک بخش و یک شهر داشته باشند از محدودیت داشتن دو نفر نماینده در شورات ، مستثنی می باشند .
تبصره 3 ( الحاقی 6/7/1382 ) - به موجب قانون اصلاحی 27/8/86 حذف گردید .
ماده 11 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - شورای استان از نمایندگان منتخب شوراهای شهرستان های تابعه که در مرحله اول با رأی اکثریت مطلق و در صورت عدم احراز ، در مرحله دوم با اکثریت نسبی از بین اعضای شورای شهرستان انتخاب و معرفی شده اند تشکیل می شود .
تبصره 1 ( الحاقی 6/7/1382 ) - تعداد اعضای شورای استان حداقل پنج نفر است چنانچه یک استان کمتر از پنج شهرستان داشته باشد کسری تعدادی اعضای شورای استان تا پنج نفر به نسبت جمعیت از شوراهای شهرستانهای ذیربط تأمین می شود در هر صورت هر شهرستان نباید بیش از دو نماینده در شورای استان داشته باشد و در صورتی که آتان فقط یک شهرستان داشته باشد اعضای شورای استان همان اعضای شورای شهرستان خواهند بود .
تبصره 2 ( الحاقی 6/7/1382 ) بموجب قانون اصلاحی 27/8/86 حذف گردید .
ماده 12 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - شورای روستا ، شهر ، شهرستان و استان در واحدهایی از تقسیمات کشوری تشکیل می شود که طبق قانون و مقررات مربوط ، به نام ده ( روستا ) ،بخش ، شهر ، شهرستان و استان شناخته شده باشد . ماده 13 ( اصلاحی 6/7/1382 و 27/8/1386 ) - در صورت دعوت شورای بخش و شهر از بخشدار ، شورای شهر مرکز شهرستان یا شورای شهرستان از بخشدار یا فرماندار ، شورای استان از استاندار ، یا سایر مسئولین اجرایی طرح فوق الذکر ، مقامات مذکور در جلسات شورا شرکت خواهند نمود . این دعوت باید کتبی و با تعیین وقت و ذکر دستور جلسه باشد .
ماده 14 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - شورای عالی استانها ، از نمایندگان منتخب شوراهای استان ها که در مرحله اول با رأی اکثریت مطلق و در صورت عدم احراز ، در مرحله دوم با اکثریت نسبی انتخاب و معرفی می شوند ، تشکیل می گردد .
تبصره 1 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - از استان های تا دو میلیون نفر جمعیت ، دو نماینده و از استان های دارای بیش از دو میلیون نفر جمعیت ، سه نماینده و از استان تهران چهار نماینده در شورای عالی استان ها عضویت دارند .
تبصره 2 ( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 27/8/1386 ) - شورای عالی استان ها با درخواست وزیر کشور موظف به تشکیل جلسه فوق العاده می باشد .
تبصره 3 ( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 27/8/1386 ) - وزیران ، رؤسای موسسات وسازمان های دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با درخواست شورای عالی استانها که باید به صورت کتبی و با تعیین وقت قبلی و ذکر دستور جلسه باشد ، در جلسات آن شرکت می نمایند .
ماده 14 مکرر ( الحاقی 6/7/1382 ) - عضویت در کلیه شوراهای موضوع این قانون افتخاری است و شغل محسوب نمی شود .
تبصره 1( اصلاحی 27/8/1386 ) - هر فرد می تواند فقط عضو شورای یک روستا یا یک شهر باشد .
تبصره 2- پذیرش استعفای هر یک از اعضای شورا منوط به تصویب شورا است .
تبصره 3( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 28/8/1386 ) - نامزد شدن اعضای شوراهای اسلامی روستا و شهر در انتخابات مجلس شورای اسلامی منوسط به پذیرش استعفای آنها از سوی شورا قبل از پایان مهلت قانونی می باشد .
ماده 15 ( اصلاحی 6/7/1386 ) - جلسات شوراها علنی و با حضور دو سوم اعضای اصلی رسمیت می یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق آرای حاضرین معتبر است و تشکیل جلسات غیر علنی منوط به تصویب دو سوم اعضای حاضر در جلسه می باشد .
ماده 15 مکرر ( الحاقی 27/8/1386 ) - اولین جلسه شوراهای روستا به دعوت بخشدار و شورای شهر به دعوت فرماندار در تاریخ مقرر درماده (3)قانون تشکیل می شود . همچنین شوراهای فرادست به ترتیب ، شورای بخش به فاصله یکماه پس از تشکیل سه چهارم شوراهای روستاهای تابع بخش به دعوت بخشدار ، شورای شهرستان به فاصله پس از تشکیل دو سوم شوراهای شهر و بخش در محدوده آن شهرستان به دعوت فرماندار ، شواری استان به فاصله یکماه پس از تشکیل دو سوم شوراهای واقع در محدوده آن استان به دعوت استاندار و شورای عالی استانها به فاصله یکماه پس از تشکیل دو سوم شوراهای استانها به دعوت وزیر کشور تشکیل می شود .
ماده 16 ( اصلاحی 6/7/1382 و 27/8/1386 ) - اولین جلسه شوراهای موضوع این قانون ( وفق ماده 15 مکرر ) به دعوت مسئولین واحدهای تقسیمات کشوری مربوط و با هیأت رئیسه سنی تشکیل می شود تا هیأت رئیسه شورا شامل یک رئیس و یک نایب رئیس و حداقل یک منشی برای مدت یکسال انتخاب شوند .
ماده 16 مکرر ( الحاقی 6/7/82 و اصلاحی 27/8/1386 ) - در صورت استعفا ، فوت یا سلب عضویت هر یک از اعضاء شوراهای بخش ، شهرستان ، استان و عالی استانها ، عضو جدید حداکثر ظرف مدت یک ماه باید جایگزین شود .
کیفیت انتخابات:
ماده 17 ( اصلاحی 6/7/1382 ) - انتخاب اعضای شورای روستا و شهر به صورت مستقیم ، عمومی ، با رأی مخفی و اکثریت نسبی آرا خواهد بود .
تبصره - در صورتی که آرای دو یا چند نفر از داوطلبان مساوی باشد اولویت با ایثارگران می باشد و در صورت نبودن افراد مذکور اولویت با فرد یا افرادی است که دارای مدرک تحصیلی بالاتر هستند و در صورت یکسان بودن مدرک تحصیلی ملاک انتخاب فرعه است .
ماده 17 مکرر ( الحاقی 6/7/1382 ) - وزارت کشور می تواند با هماهنگی هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات ، قرائت و شمارش آراء را در تمام یا تعدادی از حوزه های انتخابیه با استفاده از رایانه انجام دهد .
ماده 18- در هر نوبت انتخابات هر شخص واجد شرایط حق دارد فقط یک بار در یک شعبه اخذ رای با ارائه شناسنامه رای دهد .
تبصره ( الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 27/8/1386 ) - در انتخابات میان دوره ای ، در هر حوزه کسانی حق رأی دارند که در انتخابات قبلی آن دوره در همان حوزه رأی داده باشند یا در هیچ حوزه ای رأی نداده باشند .
ماده 19- در موارد زیر برگ های رأی باطل می شود ولی جزو آرای مأخوذه محسوب می گردد و مراتب در صورتجلسه قید و برگ های رأی مذکور ضمیمه صورتجلسه خواهد شد :
الف- آرا ناخوانا باشد .
ب- آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد .
ج- آرایی که دارای نام رأی دهنده یا امضاء یا اثر انگشت وی باشد .
د- آرایی که کلاً حاوی اسامی غیر از نامزدهای تایید شده باشد .
هـ- آرایی که سفید به صندوق ریخته شده باشد .
تبصره - چنانچه برگ رأی مشتمل بر اسامی خوانا و ناخوانا باشد فقط اسامی ناخوانا باطل خواهد بود .
ماده 20- در موارد زیر برگ های رأی باطل می شود و جزو آرای مأخوذه محسوب نمی گردد و مراتب در صورتجلسه قید و برگ های رأی مذکور ضمیمه صورتجلسه خواهد شد :
الف- ( اصلاحی 27/8/1386 ) - کل آرای صندوقی که فاقد لاک و مهر یا پلمپ انتخاباتی باشد .
ب- کل آرای مندرج در صورتجلسه ای که صندوق اخذ رأی آن فاقد اوراق رأی یا برگ های تعرفه باشد .
ج- آرایی که زاید بر تعداد تعرفه باشد .
د- آرایی که فاقد مهر انتخاباتی باشد .
هـ- آرایی که روی ورقه ای غیر از برگ رأی انتخاباتی نوشته شده باشد .
و- آرای کسانی که به سن قانونی رأی دادن نرسیده باشند .
ز- آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی اخذ شده باشد .
ح- آرایی که با شناسنامه غیر جعلی اخذ شده باشد .
ط- آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد .
ی- آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد .
ک - آرایی که با تقلب و تزویر « در تعرفه ها ، آراء ، صورتجلسه ها و شمارش » به دست آمده باشد .
تبصره 1- آرای مزاید مذکور در بند « ج » به قید قرعه از کل برگ های رأی کسر می شود .
تبصره 2- چنانچه احراز شود که رأی دهنده بیش از یک برگ رأی به صندوق ریخته باشد ، همه اوراق وی باطل است و جزو آرای مأخوذه نخواهد شد .
ماده 21- در صورتی که در برگ رأی علاوه بر اسامی نامزدهای تایید شده اسامی دیگر نوشته شده باشد ، برگ رأی باطل نیست و فقط اسامی اضافه خوانده نمی شود .
ماده 22- در صورتی که اسامی نوشته شده در برگ رأی بیش از تعداد لازم باتشد ، اسامی اضافه از آخر خوانده نمی شود.
ماده 23- در صورتی که در برگ رأی نام یک داوطلب چند بار نوشته باشد فقط یک رأی برای او محسوب می شود .
ماده 24- در حوزه های انتخابیه ای که تا ده نفر نامزد انتخاباتی داشته باشد نامزدها می توانند به تنهایی یا اشتراک برای هر یک از شعبه های ثبت نام و اخذ رأی و در حوزه های انتخابیه ای که بیش از ده نفر نامزده داشته باشد ، برای هر پنج شعبه ثبت نام و اخد رأی یک نفر نماینده جهت حضور در محل شعب اخذ رأی به هیأت اجرایی معرفی نمایند .
تبصره - چنانچه نمایندگان کاندیداها تخلفی در شعب اخذ رأی مشاهده نمایند بدون دخالت مراتب را به هیأت اجرایی و نظارت کتباً اعلام خواهند نمود .
ب- شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان
ماده 25- انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند :
1- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران .
2- (اصلاحی 27/8/1386) - حداقل سن 18 سال تمام در روز اخذ رأی
3- سکونت حداقل یک سال در محل اخذ رأی به استثنای شهرهای بالای یک صد هزار نفر جمعیت
تبصره - کسانی که محل کار آنان خارج از محدوده حوزه انتخابیه باشد ولی افراد تحت تکفل آنان مانند همسر و فرزندان حداقل یک سال قبل از انتخابات در حوزه انتخابیه سکونت داشته باشند می توانند در همان حوزه رأی دهند.
ماده 26 (اصلاحی 27/8/1386)- انتخاب شوندگان هنگام ثبت نام باید دارای شرایط زیر باشند :
الف- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
ب- حداقل سن 25 سال تمام
ج- (اصلاحی 27/8/86) اعتقاد و التزام عملی به اسلام ولایت مطلقه فقیه
د- (اصلاحی 27/8/86) ابراز وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
هـ- (اصلاحی27/8/86) دارا بودن سواد خواندن و نوشتن برای شورای روستاهای تا دویست خانوار و داشتن مدرک دیپلم برای شورای روستاهای بالای دویست خانوار ، داشتن حداقل مدرک فوق دیپلم یا معادل آن برای شورای شهرهای تا بیست هزار نفر جمعیت ، داشتن حداقل مدرک لیسانس یا معادل آن برای شورای شهرهای بالای دویست هزار نفر جمعیت .
و- (الحاقی 27/8/1386) دارا بودن کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت دائم از خدمت برای مردان
تبصره 1- اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی به جای اسلام باید به اصول دین خود اعتقاد و التزام عملی داشته باشند .
تبصره 2- اعضای شوراها باید در محدوده حوزه انتخابیه خود سکونت اختیار نمایند . تغییر محل سکونت هر یک از اعضای شورا از محدوده حوزه انتخابیه به خارج از آن موجب سلب عضویت خواهد شد .
ماده 27- اعضای هیات های اجرایی و نظارت انتخابات شوراها از داوطلب شدن در حوزه های انتخابیه تحت مسئولیت خود محرومند .
ماده 28- (اصلاحی 6/7/1382 و 27/8/1386) - اشخاص زیر به واسطه مقام و شغل خود از داوطلب شدن برای شوراهای اسلامی به ترتیب ذیل محرومند:
1- (اصلاحی 27/8/86 ) رئیس جمهور و مشاورین و معاونین وی ، نمایندگان خبرگان رهبری ، وزرا ، معاونین و مشاورین آنان ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، اعضای شورای نگهبان ، رئیس قوه قضائیه و معاونین و مشاورین وی ، رئیس دیوان عالی کشور ، دادستان و معاونین و مشاورین آنان ، رئیس دیوان عدالت اداری ، رئیس دیوان محاسبات کشور و معاونین وی ، دادستان دیوان محاسبات ، رئیس سازمان بازرسی کل کشور و معاونین وی ، شاغلین نیروهای مسلح ، روسای سازمان ها و ادارات عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح ، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و معاونین وی ، دبیر هیأت دولت ، روسای دفاتر سران سه قوه ، روسا و سرپرستان سازمان های دولتی ، رؤسای دانشگاهها ( دولتی و غیر دولتی ) ، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ، روسای کل و مدیران عامل بانک ها ، رئیس جمعیت هلال احمر و معاونین وی ، رئیس بنیاد مستضعفان و جانبازان ، سرپرست بنیاد شهید ،سرپرست بنیاد مسکن ، سرپرست کمیته امداد امام ، روسای سازمان ها ، مدیران عامل شرکت های دولتی ( مانند شرکت مخابرات ، دخانیات و ... ) سرپرست نهضت سوادآموزی ، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران ، مدیران کل تشکیلات ستادی وزارتخانه ها و سازمان ها و ادارات دولتی و سایر روسا ، مدیران و سرپرستانی که حوزه مسئولیت آنان به کل کشور تسری دارد از عضویت در شوراهای اسلامی سرار کشور محرومند مگر آن که قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند .
2- ( اصلاحی 27/8/86 ) استانداران و معاونین و مشاورین آنان ، فرمانداران و معاونین آنان ، شهرداران و معاونین آنان ، بخشداران ، مدیران کل ادارات استانداری ، مدیران کل ، سرپرستان ادارات کل ، معاونین ادارات کل ، دادستان ها ، دادیارها ، بازپرسیها ، قضات ، روسای دانشگاه ها ، روسای بانک ها ، روسا ، سرپرستان و معاونین سازمان ها و شرکت های دولتی و نهادها و موسسات دولتی و یا وابسته به دولت که از بودجه عمومی به هر مقدار استفاده می نمایند وسایر روسا ، مدیران و سرپرستان استان ، شهرستان و بخش به ترتیب از عضویت در شوراهای اسلامی واقع در محدوده استان ، شهرستان و بخش محرومند مگر آن که قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند .
3- (اصلاحی 27/8/86) شهرداران ، مدیران مناطق شهرداری و موسسات و شرکت های وابسته و شاغلین در شهرداری و موسسات و شرکت های وابسته به آن و همچنین دهیاران و شاغلین در دهیاری از عضویت در شورای اسلامی شهر محل خدمت محرومند .مگر آن که قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند .
4- (الحاقی 27/8/86) اعضا شوراهای اسلامی موضوع این قانون در طول مدت عضویت نمی توانند در سمت های مذکور در این ماده مشغول به کار شوند .
ماده 29- اشخاص زیر از داوطلب شدن برای عضویت در شوراها محرومند :
الف- کسانی که در جهت تحکیم مبانی رژیم سابق نقش موثر و فعال داشته اند به تشخیص مراجع ذیصلاح
ب- کسانی که به جرم غصب اموال عمومی محکوم شده اند .
ج- وابستگان تشکیلاتی به احزاب ، سازمان ها و گروهک هایی که غیر قانونی بودن آنها از طرف مراجع صالحه اعلام شده باشد .
د- کسانی که به جرم اقدام بر ضد جمهوری اسلامی ایران محکوم شده اند .
هـ- محکومین به ارتداد به حکم محاکم صالح قضایی .
و- محکومین به حدود شرعی
ز- محکومین به خیانت و کلاهبرداری و غصب اموال دیگران به حکم محاکم صالح قضایی
ح- مشهوران به فساد و متجاهران به فسق
ط- قاچاقچیان مواد مخدر و معتادان به این مواد
ی- محجوران و کسانی که به حکم دادگاه مشمول اصل 49 قانون اساسی باشند .
ک- وابستگان به رژیم گذشته از قبیل ( اعضای انجمن های ده ، شهر ، شهرستان و استان و خانه های انصاف ، روسای کانون های حزب رستاخیز و حزب ایران نوین و نمایندگان مجلس های سنا و شورای ملی سابق ، کد خدایان و خوانین وابسته به رژیم گذشته )
ماده 30- ( اصلاحی 27/8/86 ) - هیچ یک از داوطلبان عضویت در شوراها نمی تواند همزمان در بیش از یک حوزه انتخابیه به عنوان داوطلب عضویت در شورا ثبت نام نمایند در غیر این صورت اسم آنان از فهرست داوطلباان حذف و از آن تاریخ تا پایان همان دوره از داوطلب شدن در انتخابات شوراها محروم می گردند .
ماده 31 ( اصلاحی 27/8/86) - در صورتی که هر یک از شوراها به علت فوت ، استعفا یا سلب عضویت اعضای اصلی و علی البدل ، فاقد حد نصاب لازم برای تشکیل جلسه گردد . انتخابات میان دوره ای همزمان با اولین انتخابات سراسری در موعد مقرر برگزار می شود .
ج- هیات اجرایی و وظایف آنها
ماده 32- ( اصلاحی 6/7/82 ) - به منظور برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر ، هیات اجرایی شهرستان ، به ریاست فرماندار و عضویت رئیس اداره ثبت احوال ، رئیس اداره آموزش و پرورش و هشت نفر از معتمدان محدوده شهرستان تشکیل می شود .
تبصره 1 ( اصلاحی 6/7/82 و 27/8/86) - برای تعیین هشت نفر معتمدان هیأت اجرایی ، فرماندار سی نفر از معتمدان اقشار مختلف مردم از کلیه شهرهای محدوده شهرستان را انتخاب و پس از تائید هیأت نظارت از آنان دعوت به عمل می آورد .
تبصره 2 ( الحاقی 6/7/82 ) - برای برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی روستا ، هیات اجرایی بخش به ریاست بخشدار و عضویت نمایندگان دستگاههای مذکور در ماده (32) و مسئول جهاد کشاورزی بخش و یا معاون وی و هفت نفر از معتمدان محدوده بخش تشکیل می شود .
تبصره 1 ( اصلاحی 6/7/82 و 27/8/86 ) - برای تعیین هفت نفر معتمدان هیأت اجرایی ، بخشدار سی نفر از معتمدان اقشار مختلف مردم از روستاهای محدوده بخش را انتخاب و پس از تائید هیأت نظارت از آنان دعوت به عمل می آورد .
تبصره 2 ( الحاقی 6/7/82 ) - اعضا هیات اجرایی بخش و معتمدان دعوت شده از سوی بخشدار نباید داوطلب عضویت در شورای روستا باشند .
ماده 34 ( اصلاحی 6/7/82 ) - معتمدان منتخب موضوع مواد 32 و 33 به دعوت فرماندار و بخشدار ( یا نماینده وی) ظرف دو روز پس از انتخاب تشکیل جلسه داده ، پس از حضور دو سوم مدعوین ( حداقل 20 نفر ) از بین خود به ترتیب هشت و هفت نفر را به عنوان معتمدان اصلی و 5 نفر را به عنوان معتمدان علی البدل هیأت اجرایی شهرستان و بخش با رأی مخفی و اکثریت نسبی آرا انتخاب می نمایند .
ماده 35 - ( اصلاحی 6/7/82 ) - فرماندار و بخشدار ( یا نماینده وی ) مکلف است به ترتیب هشت و هفت نفر از معتمدان اصلی را برای شرکت در جلسات هیأت اجرائی انتخابات دعوت نمائید .
ماده 36 - جلسات هیأت اجرایی با حضور دو سوم اعضا رسمیت یافته و در صورت استعفا یا غیبت غیر موجه هر یک از اعضا معتمدین هیأت اجرایی در سه جلسه که به منزله استعفا تلقی می گردد ، فرماندار یا بخشدار ( یا نماینده وی ) از اعضای علی البدل به ترتیب آراء به جای آنان دعوت خواهد نمود .
تبصره 1- غیر موجه بودن غیبت با تصویب دو سوم اعضای هیأت اجرایی خواهد بود .
تبصره 2- تصمیمات هیأت اجرایی با اکثریت آرای اعضای حاضر معتبر خواهد بود .
تبصره 3- ( اصلاحی 6/7/82 ) - در صورتیکه با دعوت از اعضای اصلی و علی البدل ، اکثریت حاصل نگردید اعضای اداری هیات اجرایی بقیه معتمدان ( تا سی نفر ) را دعوت نموده تا کسری اعضا را میان خود انتخاب نمایند .
ماده 37- عضویت هر فرد در بیش از یک هیأت اجرایی به طور همزمان ممنوع است .
نماده 38- اعضای اداری هیأت اجرایی تا زمانی که از سمت اداری خود مستفعی یا برکنار نشده اند ، شخصاً مکلف به شرکت در جلسات هیأت اجرایی می باشند و غیبت غیر موجه آنان در جلسات هیأت اجرایی تمرد از وظایف قانونی محسوب می گردد و فرماندار یا بخشدار ( یا نماینده وی ) موظف است بلافاصله پس از غیبت اداری هیات اجرایی مراتب را با ذکر علت غیبت به مقام ما فوق وی اعلام دارد .
تبصره ( اصلاحی 6/7/82 ) - در صورتی که فرماندار بدون عذر موجه در جلسات شرکت ننماید بقیه اعضا هیات اجرایی موظفند موضوع را صورتجلسه کرده و مراتب را به مقام ما فوق گزارش نمایند .
ماده 39- هیات های اجرایی در اسرع وقت تشکیل جلسه داده و پس از تعیین محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رای ، تعداد و محل شعب ثبت نام و اخذ رأی را صورتجلسه نموده و یک هفته قبل از روز اخذ رای مبادرت به انتشار آگهی انتخابات حاوی ناریخ برگزاری انتخابات و اوقات اخذ رای و شرایط انتخاب کنندگان و مقررات جزایی و محل شعب ثبت نام و اخذ رای در حوزه انتخابیه می نمایند .
ماده 40- هیات های اجرایی برای هر شعبه ثبت نام و اخذ رای با 5 نفر از معتمدین محل را که دارای سواد خواندن و نوشتن باشند انتخاب و جهت صدور حکم به فرماندار و بخشدار حوزه انتخابیه معرفی می نمایند.
تبصهر 1- در صورتی که در محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رای به تعداد کافی معتمد با سواد نباشد هیات اجرایی می تواند افرادی را از خارج ( حتی الامکان از محدوده همان بخش ) برای آن شعبه انتخاب و به حکم فرماندار یا بخشدار اعزام نماید .
تبصره 2- اعضای شعب ثبت نام و اخذ رای از بین خود یک رئیس و یک نایب رئیس و سه نفر منشی انتخاب می نمایند .
ماده 41- ماموران انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هرگونه بی نظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوق های رای می باشند نیروهای نظامی و انتظامی حق دخالت در امور اجرایی و نظارت در انتخابات را ندارند .
ماده 42- هیات های اجرایی انتخابات شوراهای اسلامی مسئول صحت برگزاری انتخابات حوزه انتخابیه خود می باشند .
ماده 43- هیت های اجرایی می توانند برای بعضی از مناطق که لازم باشد شعب سیار ثبت نام و اخذ رای با ذکر مسیر حرکت و محل توقف تعیین نمایند .
ماده 44- هیات های اجرایی باید ترتیبی اتخاذ نمایند که یک روز قبل از اخذ رای ، محل ثبت نام و اخذ رای آماده باشد .
ماده 45 ( اصلاحی 27/8/86 ) - فرماندار و بخشدار هر حوزه انتخابیه مکلف است پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات و همزمان با تشکیل هیئت اجرایی ، تاریخ مراجعه داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی را ضمن انتشار آگهی به اطلاع کلیه اهالی حوزه انتخابیه برساند .
تبصره 1- مهلت مراجعه داوطلبان به فرمانداری ، بخشداری جهت اعلام داوطلبی هفت روز از تاریخ مقرر در آگهی ثبت نام می باشد .
تبصره 2- شرایط انتخاب شوندگان و تاریخ شروع و خاتمه قبول برگ اعلام داوطلبی از طرف فرماندار ، بخشدار در آکهی اعلام داوطلبی قید خواهد شد .
ماده 46- هیات اجرایی موظف است به منظور احراز شرایط مذکور در مواد 26 و 29 درباره هر یک از داوطلبان عضویت در شورای اسلامی شهر حسب مورد از مراجع ذیربط از قبیل اداره اطلاعات ، نیروی انتظامی ، دادگستری ، ثبت احوال استعلام نماید .
تبصره 1- چنانچه داوطلبان شرکت در انتخابات شوراهای اسلامی روستا مظنون به داشتن یکی از موارد مذکور در ماده 29 باشند هیات اجرایی مربوط موظف است حسب مورد از مراجع ذیربط در ماده فوق استعلام نماید .
تبصره 2 ( اصلاحی 27/8/86 ) - مراجع مذکور در ماده فوق موظف هستند ظرف 10 روز از تاریخ وصول استعلام ، نسبت به موارد استعلام کتباً پاسخ دهند .
ماده 47- هیأت های اجرایی پس از دریافت نتیجه رسیدگی به سوابق داوطلبان موظفند ظرف مدت هفت روز به صلاحیت داوطلبان رسیدگی و نتیجه را اعلام نمایند .
ماده 48 ( اصلاحی 27/8/86 ) - نظر هیات های اجرایی بخش و شهرستان مبنی بر تایید صلاحیت داوطلبان با تائید هیات های نظارت شهرستان و بخش معتبر است و چنانچه ظرف هفت روز از تاریخ دریافت نتیجه رسیدگی صلاحیت داوطلبان ، هیات نظارت مربوط درباره داوطلب یا داوطلبان نظر خود اعلام نکند ، نظر هیات اجرایی ملاک عمل خواهد بود .
ماده 49- بررسی سوابق داوطلبان باید محرمانه انجام گیرد به طوری که موجب هتک حیثیت و آبروی افراد نشود و بررسی ها از محدوده موارد مذکور در مواد 30.29.28.27.26 این قانون خاج نگردد و افشای هرگونه اطلاعات دریافت شده توسط اعضای هیات های اجرایی و یا هر شخص دیگر ممنوع است .
ماده 50- هیات های اجرایی مکلف اند در انجام وظایف خود بی طرفی کامل را رعایت نمایند و در صورت تخلف ، فرماندار یا بخشدار موظف است با رای اکثریت اعضای هیات اجرایی نسبت به تعویض هر یک از معتمدین هیات اجرایی و در مواردی که انحلال هیات اجرایی ضروری باشد با تایید استاندار و هیات نظارت استان اقدام نماید . تشکیل مجدد هیات اجرایی با رعایت مقررات مندرج در این قانون انجام می گیرد و تصمیمات متخذه هیات اجرایی منحله عنداللزوم وسیله هدایت اجرایی جدید قبل از انقضای مهلت قانونی رسیدگی به صلاحیت داوطلبان قابل تجدید نظر خواهد بود .
تبصره 1- داوطلبان شرکت در انتخاب شوراهای اسلامی روستا و شهر که صلاحیت آنان در هیات اجرای رد شده است می توانند ظرف مدت 4 روز از تاریخ اعلام اسامی نامزدهای انتخاباتی شکایت خود را به تریتب داوطلبان شورای اسلامی روستا به هیات نظارت شهرستان و داوطلبان شورای اسلامی شهر به هیات نظارت استان تسلیم نمایند .
تبصره 2- شاکیان می توانند شکایت خود را ظرف مهلت مقرر به هیات اجرایی مربوط نیز تسلیم نمایند . هیات اجرایی موظف است بلافاصله شکایات دریافتی را به هیات نظارت ذیربط ارسال نماید .
تبصره 3- هیات نظارت موظف است ظرف مدت 10 روز از تاریخ دریافت شکایات به آنها رسیدگی و نتیجه را به هیات اجرایی مربوطه اعلام نماید نظر هیات نظارت در این خصوص قطعی و لازم الاجراست .
تبصره 4 ( اصلاحی 27/8/86 ) - فرماندار یا بخشدار به عنوان رئیس هیأت اجرایی موظف است پس از وصول نظریه هیات نظارت ، اسامی آن تعداد از داوطلبانی را نیز که صلاحیت آنان مورد تایید هیات نظارت قرار گرفته است از طریق انتشار آگهی به اطلاع اهالی برساند .
ماده 51- فرماندار یا بخشدار یا نمایندگان آنان مکلف اند فهرست اسامی نامزدهای تایید شده انتخابات را ظرف مدت 3 روز از طریق انتشار آگهی به اطلاع اهالی حوزه انتخابیه برسانند .
ماده 52- هیات های اجرایی موظفند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه اخذ رای انتخابات شکایت واصله را بپذیرند و از تاریخ دریافت شکایات ظرف مدت پنج روز در جلسه مشترک هیات اجرایی و هیات نظارت به آنها رسیدگی و اخذ تصمیم نمایند .
د- هیات های نظارت و وظایف آنها :
ماده 53- کیفیت نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی کشور طبق مواد 73 و 74 قانون اصلاح قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشوری و انتخابات شوراهای مزبور مصوب 29/4/65 خواهد بود .
ماده 54- اعلام نتیجه اخذ رای انتخابات شوراهای اسلامی روستا و بخش به عهده بخشدار و انتخابات شوراهای اسلامی شهر به عهده فرماندار خواهد بود .
ماده 55- تایید صحت انتخابات شوراهای روستا و بخش با هیات نظارت بخش و اعلام آن توسط بخشدار انجام می گیرد . در این خصوص چنانچه کسی شکایت داشته باشد ظرف مدت دو روز به هیات نظارت شهرستان ارسال و هیات مذکور ظرف مدت 15 روز نظر نهایی خود را اعلام خواهد نمود .
ماده 56- تایید صحت انتخابات شورای شهر با هیات نظارت شهرستان است و اعلام آن توسط فرماندار انجام می گیرد در این خصوص چنانچه کسی شکایتی داشته باشد ظرف مدت دو روز به هیات نظارت استان ارسال و هیات مذکور ظرف مدت 15 روز نظر نهایی خود را اعلام خواهد نمود .
ماده 57- توقف یا ابطال انتخابات یک یا چند شعبه اخذ رأی در روستاها به پیشنهاد هیات نظارت شهرستان و تائید هیات نظارت استان خواهد بود .
ماده 58 (اصلاحی 6/7/82) - در انتخابات شوراهای اسلامی شهر توقف یا ابطال انتخابات یک یا چند شعبه اخذ رای که در سرنوشت انتخابات موثر باشد به پیشنهاد هیات نظارت استان و تایید هیات مرکزی نظارت خواهد بود .
تبصره ( الحاقی 6/7/82 ) - ابطال آراء باید مستند به قانون و همراه با اسناد و مدارک معتبر باشد در غیر این صورت ابطال آراء جرم تلقی شده و مرتکب یا مرتکبین و نیز کسانی که گزارش یا شهادت کذب داده باشند طبق قانون مجازات می شوند .
ماده 59- این ماده به موجب قانون اصلاحی 27/8/86 به عنوان ماده 63 مکرر به بعد از ماده 63 منتقل شد .
ماده 60- جلسات هیات مرکزی نظارت و هیات نظارت شهرستان ها با حضور 4 نفر از اعضا و جلسات هیات های نظارت استان و بخش با حضور کلیه اعضا تشکیل و مصوبات آنان با رأی اکثریت اعضا معتبر خواهد بود .
تبصره 1- در صورت تساوی آرا در تصمیم گیریها ، تصمیمی را که رئیس جلسه با آن موافقت دارد معتبر است .
تبصره 2- اعضای هیات های نظارت بخش و شهرستان و استان و ناظرین در شعب ثبت نام و اخذ رای باید در انجام وظایف خود بی طرفی کامل را رعایت نمایند در صورت تخلف ، فرد متخلف توسط هیات نظارت ما فوق برکنار می شود و چنانچه اکثر اعضای هیات نظارت بی طرفی کامل را رعایت نکنند هیات متخلف توسط هیات مرکزی نظارت منحل خواهد شد .
ماده 61- هیات مرکزی نظارت برانتخابات شوراهای اسلامی ، به طرق زیر نظارت خود را اعمال می نمایند:
الف- گزارش های وزارت کشور و بازرسی های آن
ب- اعزام بازرسان مستقل در صورت لزوم برای رسیدگی به شکایات مربوط به هیات های اجرایی و مباشرین وزارت کشور
ج- رسیدگی نهایی شکایات و پرونده ها و مدارک انتخابات
د- تعیین ناظر در تمام هیات های مربوط به انتخابات
تبصره - هیات های نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی می توانند از کارمندان دولت در جهت نظارت بر انتخابات کمک بگیرند .
ماده 62- هیات های اجرایی موظفند هیات های نظارت مربوط را در جریان کلیه مراحل و امور انتخابات قرار دهند .
ماده 63 ( اصلاحی 27/8/86 ) - در تمام مدتی که انتخابات برگزار می شود هیات مرکزی نظارت در سراسر کشور وهیات نظارت استان و شهرستان و هیات های بخش در حوزه های انتخابیه خود بر کیفیت انتخابات نظارت کامل خواهند داشت و در هر مورد که سوء جریان یا تخلفی مشاهده کنند آن را به بخشداران و فرمانداران اعلام و آنان موظفند بنا به نظر هیات های مذکور طبق قانون انتخابات در رفع نواقص اقدام کنند و هیات های نظارت استان ها مکلف اند مسایل مورد اختلاف را در همان استان حل نمایند و در صورتی که روسای هیات های اجرایی نظارت آنان را لحاظ نمایند مراتب را جهت رسیدگی نهایی به هیات مرکزی نظارت گزارش خواهند کرد .
ماده 63 مکرر ( این ماده 59 اصلاحی سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینتجا منتقل شده است ) - اقدامات هیات نظارت شهرستان و هیات نظارت استان جز در مورد تائید صلاحیت کاندیداها و تائید صحت انتخابات نافی اختیارات هیات مرکزی نظارت نبوده و تصمیم هیات مرکزی نظارت قطعی و لازم الاجراست .
ماده 64- وزارت کشور موظف است حداقل یک ماه قبل از صدور دستور شروع انتخابات در هر کی از حوزه های انتخابیه مراتب را به اطلاع و تایید هیات مرکزی نظارت برساند .
ماده 65- هیات های اجرایی موظفند یک نسخه از صورتجلسه اقدامات خود را به ناظرین تسلیم نمایند در هر مورد که وجود اعضای هیات های اجرایی در قانون انتخابات پیش بینی شده است امضای ناظرین نیز لازم است .
ماده 66- وزارت کشور به منظور حسن انجام انتخابات می تواند مامورینی جهت بازرسی و کنترل جریان انتخابات به طور ثابت با سیار به حوزه های انتخابیه اعزام نماید .
هـ- تخلفات :
ماده 67- ارتکاب هرگونه تقلب و تزویر در انتخابات و اعمال خلاف این قانون و آئین نامه اجرایی آن از قبیل امور ذیل جرم محسوب می شود .
الف- خرید و فروش رأی
ب- تقلب و تزویر در اوراق تعرفه یا برگ رأی با صورتجلسات
ج- تهدید یا تطمیع در امر انتخابات
د- رای دادن با شناسنامه جعلی
هـ- رای دادن با شناسنامه دیگری
و- رأی دادن بیش از یک بار
ز- اخلال در امر انتخابات
ح- کم و زیاد کردن آراء و یا تعرفه ها
ط- تقلب در رای گیری یا شمارش آرا
ی - رای گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد
ک- توصیه به نوشتن اسم نامزد معین در ورقه از طرف اعضای شعبه اخذ رای یا هر فرد دیگری در محل صندوق رای
ل- تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم نمودن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رأی ، صورتجلسات ، تلکس ها ، تلفنگرام ها و تلگراف ها
م ( اصلاحی 27/8/86) - بازکردن و یا شکستن قفل محل نگهداری و لاک و مهر یا پلمپ صندوق های رای بدون مجوز
ن- جابجایی دخل و تصرف و یا معدوم نمودن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی
س- دخالت در امر انتخابات با سند مجعول
ع- ایجاد رعب و وحشت برای رای دهندگان با اعضای شعبه ثبت نام و اخذ رای با سلاح یا بدون سلاح در امر انتخابات
ف- دخالت در امر انتخابات با سمت مجعول یا به هر نحو غیر قانونی
ص- ممانعت از حضور نمایندگان نامزدها در شعب ثبت نام و اخذ رای
ق- عدم رعایت بیطرفی و جانبازی از نامزد انتخاباتی توسط مجریان انتخابات و اعضای هیات های نظارت استان ، شهرستان و بخش و ناظران شعب ثبت نام و اخذ رای
تبصره - چنانچه وقوع جرایم مندرج در ماده فوق موجب گردد تا جریان انتخابات در یک یا چند شعبه ثبت نام و اخذ رأی از مسیر قانونی خود خارج شود و در نتیجه انتخابات موثر باشد مراتب جهت اخذ تصمیم به هیئت نظارت استان اعلام می گردد .
و ( الحاقی 27/8/86 ) - سایر مقررات انتخابات
ماده 67 مکرر 1 ( این ماده 86 قانون سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینجا منتقل شده است ) کلیه وزارتخانه ها سازمان ها ، ادارات دولتی و موسسات وابسته به دولت و نهادها و کلیه سازمان هایی که مشمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است موظفند حسب درخواست وزارت کشور ، استانداران ، فرمانداران و بخشداران ، کارکنان و سایر امکانات خود را تا خاتمه انتخابات در اختیار آنان قرار دهند مدت همکاری کارکنان مذکور جزو مأموریت نامبردگان محسوب خواهد شد .
ماده 67 مکرر 2 ( این ماده 87 قانون سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینجا منتقل شده است ) - هزینه برگزاری انتخابات شوراها از شمول قانون محاسبات عمومی مستثنی است .
ماده 67 مکرر 3 (این ماده 88 قانون سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینجا منتقل شده است ) - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است برنامه های آموزشی انتخاباتی را که وزارت کشور و شوراهای نظارت انتخابات ضروری تشخیص می دهد ، همچنین کلیه اعلامیه ها و اطلاعیه های مربوط به انتخابات را از شبکه سراسری یا محلی استانی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش نماید .
تبصره - کلیه وزارتخانه ها و سازمان ها و نهادها و موسسات دولتی موظفند به منظور توجیه و آگاه سازی مردم از چگونگی انتخابات شوراها با وزارت کشور همکاری نمایند .
ماده 67 مکرر 4 (این ماده 89 قانون سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینجا منتقل شده است ) - رسیدگی به تخلفات مامورین نظامی و انتظامی از مفاد این قانون حسب مورد بر عهده هیأت رسیدگی به تخلفات مأمورین مزبور مندرج در قوانین مربوط خواهد بود .
ماده 67 مکرر 5 (این ماده 90 قانون سابق است که مطابق قانون اصلاحی 27/8/86 به اینجا منتقل شده است ) - نحوه فعالیت های تبلیغاتی انتخابات مدت زمان تبلیغات محدودیت ها و ممنوعیت ها و سایر شرایط و مقررات مربوط را آئین نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد نمود .
فصل سوم - وظایف و اختیارات شوراها
ماده 68- وظایف و اختیارات شورای اسلامی روستا عبارت است از :
الف ( اصلاحی 27/8/86 ) - نظارت و پیگیری بر حسن اجرای مصوبات شورای اسلامی روستا
ب ( اصلاحی 6/7/82 ) - ارائه پیشنهاد جهت رفع کمبود ها ، نارسایی ها و نیازها به مقامات ذیربط ، مقامات مذکور موظف به بررسی پیشنهادها و ارائه پاسخ ، حداکثر ظرف مدت دو ماه به شورا هستند در صورت عدم ارائه پاسخ در موعد مقرر ، مراتب برای پیگیری قانونی به اطلاعات مقامات ما فوق می رسد .
ج ( اصلاحی 6/7/82 ) - تشکیل گردهمایی عمومی جهت ارائه گزارش کار و دریافت پیشنهاد ها و پاسخ به سئوالات و جلب مشارکت و خودیاری مردم برای پیشبرد امور روستا حداقل دوبار در سال و یا پانزده روز اعلام قبلی .
د- تبیین و توجه سیاست های دولت و تشویق و ترغیب روستاییان جهت اجرای سیاست های مذکور
ه- نظارت و پیگیری اجرای طرح ها و پروژه های عمرانی اختصاص یافته به روستا
و- همکاری با مسئولین ذیربط برای احداث ، اداره ، نگهداری و بهره برداری از تاسیسات عمومی ، اقتصادی ، اجتماعی و رفاهی مورد نیاز روستا در حدود امکانات
ز- کمک رسانی و امداد در مواقع بحرانی و اضطراری مانند جنگ و وقوع حوادث غیر مترقبه و نیز کمک به مستمندان و خانواده های بی سرپرست با استفاده خودیاری های محلی
ح- تلاش برای رفع اختلافات افراد و محلات و حکمیت میان آنها .
ط ( اصلاحی 6/7/82) - پیگیری شکایات اهالی روستا از ادارات حوزه مربوط از طریق مقامات مسئول
ی - ( اصلاحی 27/8/86 ) - همکاری با نیروهای انتظامی جهت برقراری امنیت و نظم عمومی حسب درخواست بخشدار .
ک- ایجاد زمینه مناسب و جلب مشارکت عمومی در جهت اجرای فعالیتهای تولیدی وزارت خانه ها و سازمانهای دولتی
ل ( اصلاحی 6/7/82 ) - فراهم نمودن زمینه مشارکت و جلب همکاری مردم در جهت ایجاد و توسعه نهاد های مدنی ، کتابخانه ، مراکز فرهنگی ، بهبود و ارتقاء فرهنگی اقشار مختلف بویژه جوانان و بانوان و برنامه ریزی در انجام خدمات اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی ، سوادآموزی و سایر امور با موافقت و هماهنگی مراجع ذیربط
م- انتخاب فردی ذیصلاح به سمت دهیار برای مدت چهار سال بر اساس آیین نامه مربوط و معرفی به بخشدار جهت صدور حکم
تبصره - عزل دهیار با رأی اکثریت اعضای شورای اسلامی روستا بر اساس آیین نامه مربوط انجام می شود و به بخشدار جهت صدور حکم عزل اعلام می گردد .
ن- ( الحاقی 6/7/82 ) - ایجاد زمینه مناسب برای توسعه اشتغال و جلب مشارکتهای عمومی در جهت گسترش فعالیتهای تولیدی
س- ( الحاقی 6/7/82 ) - مشارکت در تهیه طرح های هادی روستا و بهسازی بافت های فرسوده و ضوابط و مقررات ساخت و ساز
ع -( الحاقی 6/7/82 ) - نظارت بر حسن اجرای مقررات مربوط به حفاظت و بهسازی محیط زیست روستا و بهره برداری از منابع طبیعی و جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ عمران ، مزارع ، باغ ها ، مراتع ، جنگل ها ، محدوده های زیست محیطی ، احیاء و لایروبی قنات و نهرهای متروکه و ارائه طرح و پیشنهاد در این زمینه ها به شورای بخش .
ف -( الحاقی 6/7/82 ) - بررسی برنامه های پیشنهادی ارگان های اجرائی در زمینه های اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی و سایر امور رفاهی از نظر تطبیق با ضرورت های موجود در حوزه انتخابیه شورا و ارائه گزارش نارسایی ها به شورای مافوق و مراجع اجرایی ذیربط
ص- ( الحاقی 6/7/82 ) - نظارت بر حفظ و نگهداری تاسیسات عمومی و عمرانی و اموال و دارایی های روستا
ماده 68 مکرر ( الحاقی 6/7/82 ) - هر تیره از عشایر کوچ رو کشور با حداقل 20 خانوار در حکم روستا ( ده ) بوده و شورای عشایری با وظایف و اختیارات شورای روستا در آن تیره تشکیل می گردد ، شورای عشایری مذکور در زمان تشکیل شورای بخش محل استقرار خود همانند شورای روستا مشارکت خواهد داشت . همکاری در امور مربوط به دام ، مرتع و کوچ جزو وظایف شورای عشایری خواهد بود .
ماده 69 ( اصلاحی 6/7/82 ) - دهیار به مدت چهار سال انتخاب و وظایف زیر را به عهده دارد :
1- اجرای مصوبات شورای روستا
2- همکاری با نیروی انتظامی در خصوص اعلام وقوع جرائم ، اجرای مقررات خدمت وظیفه عمومی ، حفظ نظم عمومی و سعی در حل اختلافات محلی .
3- اعلام فرامین و قوانین و مقررات عمومی
4- همکاری در حفظ و نگهداری تاسیسات عمومی و عمرانی و اموال و دارایی های روستا
5- همکاری با سازمان ها و نهادهای دولتی و ایجاد تسهیلات لازم در جهت ایفای وظایف آنان
6- مراقبت در اجرای مقررات بهداشتی و حفظ نظافت و ایجاد زمینه مناسب برای تامین بهداشت محیط
7- همکاری با سازمان های ثبت احوال اسناد در جهت ثبت وقایع چهارگانه سجلی و اسناد و املاک
8- همکاری با مسئولین ذیربط در جهت حفظ ، نگهداری و بهره برداری منابع طبیعی و میراث فرهنگی واقع در روستا
9- اجرای طرح های عمرانی و خدماتی در محدوده روستا در صورت آمادگی با تایید کمیته برنامه ریزی شهرستان
10- تشکیل پرونده برای ایجاد بناها ، تاسیسات و تفکیک اراضی در محدوده قانونی روستا و ارجاع به بخشداری جهت صدور مجوز
تبصره ( الحاقی 6/7/82 ) - درآمد حاصل از وصول عوارض مربوط به اجرای این بند در امور عمومی روستا و زیر نظر شورای روستا هزینه می شود .
11 ( الحاقی 6/7/82 ) - تشکیل پرونده و صدور پروانه ساختمان برای ایجاد بناها و تاسیسات واقع در محدوده قانونی روستا پس از هماهنگی با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و اخذ نظرات فنی نهاد مذکور در چهارچوب ضوابط و مقررات طرح های هادی مصوب روستا .
ماده 70- وظایف و اختیارات شورای اسلامی بخش عبارت است :
1- ارائه طرح ها و پیشنهادهای اصلاحی به مسئولین اجرایی منطقه جهت رفع کمبودهای اجتماعی ، فرهنگی ، آموزشی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی وسایر امور رفاهی بخش .
تبصره ( اصلاحی 27/8/86 ) - مقامات اجرائی ذیربط موظف به بررسی طرح ها و پیشنهادهای مذکور و ارائه پاسخ حداکثر ظرف مدت دو ماه به شورا هستند در صورت عدم ارائه پاسخ در موعد مقرر مراتب جهت انجام اقدامات قانونی به اطلاع مقامات مافوق خواهد رسید .
2- به موجب اصلاحی 27/8/86 حذف شد
3- ایجاد هماهنگی لازم بین شوراهای اسلامی روستاهای واقع در محدوده بخش
4- نظارت بر شوراهای روستاها به منظور رعایت وظایف قانونی
5- حل و فصل مشکلات .و اختلافات میان دو یا چند روستا یا شوراهای روستایی واقع در محدوده بخش ، در مواردی که قابل پیگیری قضایی نیست .
6- رسیدگی به امور عمرانی بخش که خارج از حیطه اختیارات و وظایف شورایی روستا است .
7- ایفای وظایف شورای روستا در مزارع مستقل ، مکان ها و آبادی ها و روستاهایی که به هر دلیل فاقد شورای روستا می باشند .
8- تشویق مردم به همکاری و سرمایه گذاری در امور و برنامه های عمرانی کشاورزی ، حمل و نقل ، بهداشت ، صنایع روستایی و دستی ، امور فرهنگی و مذهبی بخش
9- بررسی و تائید طرح های هادی روستاهای واقع در محدوده بخش و ارسال به مراجع ذیربط جهت تصویب نهایی
10- (الحاقی 27/8/86) - نظارت بر حسن اجراء مصوبات شورای اسلامی بخش
11- (الحاقی 27/8/86) - نظارت و پیگیری اجرا طرح ها پروژه های عمرانی بخش