آیین نامه ایمنی در عملیات انتقال نیروی برق

شماره۲۵۲۱۹۰ ۱۳۹۵/۱۲/۲۴

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی

به پیوست آیین نامه ایمنی در عملیات انتقال نیروی برق (به انضمام لوح فشرده)، مصوب موضوع ماده (۸۵) قانون کار جمهوری اسلامی ایران برای درج در آن روزنامه ارسال می گردد.

خواهشمند است دستور فرمایید پس از درج یک نوبت، نسبت به ارسال دو نسخه از روزنامه حاوی آیین نامه چاپ شده به مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی این وزارتخانه اقدام نمایند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ علی ربیعی

آیین نامه ایمنی در عملیات انتقال نیروی برق

هدف:

هدف از تدوین این آیین نامه، ایمن سازی محیط کار در حین بهره برداری، نگهداری، تعمیر، توسعه، بازسازی، بهینه سازی از خطوط و تأسیسات انتقال نیروی برق و به منظور جلوگیری از بروز حوادث ناشی از کار و در نهایت صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور می باشد.

دامنه شمول:

این آیین نامه به استناد مواد ۸۵ و ۸۶ قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده و جهت انجام عملیات بهره برداری، تعمیرات و نگهداری تجهیزات و تأسیسات انتقال نیروی برق، برای کلیه اشخاص مرتبط با اجرای عملیات مزبور، لازم الاجراء می باشد.

فصل اول ـ تعاریف و اصطلاحات

شبکه:

عبارت از مجموعه ای از پست ها، خطوط، کابل ها و سایر تجهیزات الکتریکی است که به منظور انتقال انرژی تولیدی از نیروگاه ها به مصرف کننده نهایی متصل شده اند.

شبکه انتقال:

به مجموعه ای از تجهیزات و تأسیسات در حال بهره برداری (اعم از دولتی و غیردولتی) شامل خطوط هوایی، کابل های زمینی و پستها در سطوح ولتاژ مختلف که در محدوده مرز فیزیکی معین شده با شبکه های تولید وتوزیع نیروی برق می باشد، اطلاق می گردد.

بی (Bay ):

مجموعه تجهیزاتی در پست که می تواند شامل: بریکر، سکسیونر، سلف (راکتور)، خازن (کاپاسیتور)، برقگیر و غیره باشد که با آرایش خاصی برای تجهیز قسمتی از مدار شبکه مورد استفاده قرار می گیرد.

پست یا ایستگاه برق:

محلی است با مجموعه ای از تأسیسات و تجهیزات برقی از قبیل: ترانسفورماتورها، کلیدها، سکسیونرها، وسایل اندازه گیری، خطوط ورودی و خروجی، راکتور و کاپاسیتور و بی های( Bay ) مختلف که برای انتقال و توزیع نیروی برق از آن استفاده می شود.

مرکز کنترل (دیسپاچینگ):

مرکزی است که وظیفه راهبری و پایش شبکه برق تحت پوشش خود را به عهده دارد و انجام هرگونه عملیات در شبکه با هماهنگی این مرکز صورت می پذیرد.

کد:

منظور از کد، همان شماره دیسپاچینگی (شماره شناسایی تجهیز) می باشد و بایستی منطبق با نقشه تک خطی ایستگاه ( SLD۱ ) باشد.

ولتاژ:

اختلاف پتانسیل الکتریکی بین دو نقطه از یک مدار را گویند.

مدارها:

تجهیزات اصلی شبکه که شامل خط، ترانسفورماتور، راکتور، خازن، باسبار می باشد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱] ـ SLD: Single line Diagram: نقشه تک خطی

بدون برق کردن:

عبارت است از قطع مدار الکتریکی توسط کلید یا فیوز از منابع انرژی الکتریکی به طوری که اتصال مدار به شبکه زمین ایمن (ارت) بلامانع باشد.

جدا سازی:

مجزا کردن تجهیزات، دستگاهها و یا خطوط از کلیه منابع انرژی را جداسازی می گویند.

بدون انرژی کردن:

تخلیه هر نوع انرژی «دستگاهها و یا خطوط پس از انجام عملیات جداسازی از منابع انرژی را گویند.

مانور:

هرگونه عملیات قطع و وصل تجهیزات شبکه، برای بدون برق کردن و برق دار کردن، جابجایی بار الکتریکی را مانور میگویند.

اپراتور:

فردی است که مسئول کنترل خطوط و بهره برداری از ایستگاهی که در اختیار او گذارده شده است، می باشد.

اپراتور سیار:

اپراتوری است که در پست های فاقد اپراتور فعالیت می نماید.

اپراتور دیسپاچینگ:

فردی است که در مراکز کنترل (دیسپاچینگ) فعالیت می کند.

تذکر: ضوابط و شرایط انتخاب و شرح وظایف اپراتور، اپراتور سیار و اپراتور دیسپاچینگ را وزارت نیرو با در نظر گرفتن قوانین، مقررات و آیین نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین می نماید.

درخواست کننده:

فردی است واجد صلاحیت که می تواند برای خود یا مجری انجام کار از مسئول بهره برداری درخواست صدور ضمانت نامه و کارت های حفاظتی نماید که باید بصورت کتبی از طرف یکی از مدیران شرکت برق منطقه ای مربوطه، معرفی شده باشد.

مجری انجام کار:

شخصی است مسئول اجرای کار که باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ آموزشهای لازم ایمنی مراجع ذیصلاح را با موفقیت گذرانده و گواهینامه مربوطه را دریافت کرده باشد.

ب ـ مهارت های فنی ـ اجرایی انجام کار وی، مورد تأیید مسئولین مربوطه قرار گرفته و مسئولیت ایمنی افراد تحت سرپرستی را عهده دار باشد.

ج ـ از طرف درخواست کننده صدور ضمانت نامه و کارت حفاظت شخصی، به عنوان انجام دهنده کار معرفی شده باشد.

جانشین مجری انجام کار:

شخصی است که دارای شرایط مجری انجام کار بوده و در صورت عدم حضور مجری و یا در صورت ضرورت با اخذ مجوز های لازم، تمامی مسئولیت های انجام کار مجری را برعهده دارد.

تذکر: در این آیین نامه هر جا که نام مجری انجام کار برده شده است شامل خود مجری و یا جانشین وی خواهد بود.

مسئول بهره برداری:

شامل معاون، مدیر امور، رئیس ادارات بهره برداری و مسئول پست و اپراتور می باشد.

دریافت کننده فرم درخواست صدور ضمانت نامه:

به فردی اطلاق می شود (مسئول بهره برداری) که بعد از دریافت فرم درخواست صدور ضمانت نامه، صحت موارد ثبت شده توسط درخواست کننده را بررسی و در صورتی که خروج تجهیزات و یا خطوط درخواستی، مشکلی را ایجاد ننماید نسبت به تکمیل ردیف های مربوط به دریافت کننده فرم درخواست صدور ضمانت نامه اقدام نماید.

تصویب کننده خروج دستگاه و یا خط از مدار:

مسئول مرکز کنترل دیسپاچینگ می باشد.

تصویب کننده نهایی در فرم درخواست صدور ضمانت نامه:

اپراتور وقت ایستگاه یا اپراتور سیار می باشد.

کار مجاز:

کاری است کاملاً مشخص که انجام آن بر روی دستگاهها، تجهیزات و خطوطی که در فرم درخواست صدورضمانت نامه ثبت و تصویب شده است، صورت می گیرد. مجری انجام کار به هیچ عنوان مجاز به انجام کاردیگری غیر از آنچه که در فرم ضمانت نامه ثبت شده است، نمی باشد.

دستگاه مجاز:

به خطوط و تجهیزات کاملاً مشخصی اطلاق می گردد که انجام کار بر روی آنها در فرم های ضمانت نامه و یا کارت های حفاظتی ثبت و تصویب شده باشد.

خطوط انتقال نیرو:

خطوطی است که مدار و یا مدارهای الکتریکی ایستگاه های مرتبط را به هم وصل می کند. این خطوط می تواند به صورت تک مداره، دومداره و یا چند مداره باشند.

خط گرم:

خطی است که برای انجام کار بر روی آن هیچ گونه عملیات جداسازی و بدون انرژی کردن صورت نپذیرفته و برق دار تلقی می گردد.

ترانسفورماتور:

مبدلی است که در پست یا ایستگاه برق نصب می شود و جهت افزایش یا کاهش ولتاژ یک مدار الکتریکی به کار می رود.

بریکر/دژنکتور:

منظور همان کلید قدرت که قابل قطع، زیر بار می باشد.

سکسیونر:

کلیدی است غیرقابل قطع زیر بار در شبکه انتقال و توزیع که در زمان عملکرد قطع و وصل مدار، جداسازی کنتاکت های آن معمولا قابل رؤیت باشد.

سکسیونر ارت:

سکسیونری است که با استفاده از آن، عملیات بدون انرژی کردن صورت می گیرد.

اتصال زمین:

ارتباط الکتریکی به منظور هم پتانسیل نمودن ولتاژ خط یا تجهیزات با زمین را اتصال زمین می نامند.

تجهیزات اتصال به زمین:

تجهیزاتی است که پس از قطع برق دستگاه یا خط، انرژی ذخیره شده موجود در مدار را به زمین منتقل می نماید.

آزمایش:

فرآیندی است به منظور حصول اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات پست یا خط، که این فرآیند باعث تغییر در شرایط اصلی نقاط تضمین (جداسازی و بدون انرژی کردن) و یا انرژی دار کردن بخشی از خطوط یا دستگاه های محدوده انجام کار می گردد.

آزمایش مجاز:

به آزمایش های مشخصی جهت اطمینان از صحت و سلامت دستگاه اطلاق می گردد که در فرم اجازه کار و آزمایش صادر شده، مورد ثبت و تصویب مقامات مسئول قرار گرفته باشد. مجری انجام کار، مجاز به انجام آزمایش های دیگری غیر از آنچه در فرم ثبت گردیده، نمی باشد.

نقطه تضمین:

منظور، نقطه جداسازی و بدون انرژی کننده ای است که کنتاکت های آن قابل رؤیت باشد. در صورتی که کنتاکت ها قابل رؤیت نباشند مانند پست های با عایق گازی ( GIS۱ ) یا نظایر آن، باید بعد از اتمام عملیات جداسازی، هر سه فاز این سکسیونرها با لوازم و ابزار ایمنی مخصوص و متناسب با ولتاژ، آزمایش شوند تا از وضعیت باز یا بسته بودن کنتاکت ها اطمینان حاصل شود و در صورت امکان در حالت قطع یا وصل، قفل یا از کار انداخته شده، به طوری که تغییر وضعیت آن تا زمان ابطال مجوزهای صادر شده، یا اجرای فرم انجام عملیات تحت اجازه کار و آزمایش تصویب شده، ممکن نباشد.

محصور کردن محیط انجام کار:

تعیین حدود محیط انجام کار مجاز، مطابق با فرم مجوز کار صادر شده، با استفاده از وسایل و ابزار مناسب می باشد . هدف از محصور کردن محیط کار تعیین مرز فیزیکی محیط انجام کار (شامل دستگاهها ویا خطوط) از قسمت برقدار می باشد.

جدول الف:

جدولی است که اطلاعات ضمانت نامه های صادر شده دیگر اعم از ضمانت نامه هایی که دارای نقاط تضمین مشترک با ضمانت نامه صادرشده، باشد. و همچنین در صورتی که لازم باشد برای حفاظت محیط از محل دیگری نیز، فرم تضمین نامه،که محتوای آن شامل: نام ایستگاه صادرکننده، نوع ضمانت نامه، شماره ضمانت نامه، نام دارنده ضمانت نامه، نام صادر کننده ضمانت نامه، ساعت و تاریخ صدور، ساعت و تاریخ ابطال به همراه ساعت قطع و وصل اتصال زمین بوده و در آن ثبت میگردد، دریافت شود.

جدول ب:

جدولی است مخصوص درج نام بازدیدکنندگان و سرپرستان که اسامی آنها در آن ثبت و امضاء می گردد، این افراد شامل نفرات اجرایی تحت سرپرستی دارنده ضمانت نامه نمی شوند.

بازدید کنندگان و سرپرستان:

شامل افرادی هستند که قصد بازدید و یا نظارت از روند و محیط انجام کار را داشته باشند که اسامی آنها در جدول «ب پیوست ضمانت نامه ثبت و امضاء می گردد. این افراد شامل نفرات اجرایی تحت سرپرستی دارنده ضمانت نامه نمی شوند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱] ـ G.I.S : Gas Insulated Substation: ایستگاههای عایق شده گازی

انواع فرم های ضمانت نامه (حفاظتی):

بر حسب شرایط و محل کار، فرم های ضمانت نامه مختلفی مانند فرم اجازه کار، فرم اجازه کار و آزمایش، فرم درخواست عملیات تحت اجازه کار و آزمایش و فرم تضمین نامه ایستگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

فرم اجازه کار:

فرمی است که به عنوان مجوز انجام کار برروی مدار یا دستگاه ها که شرایط کاملا ایمن را برای انجام کار به وجود می آورد و تضمین می کند که هیچ نوع انرژی (به استثنای LVAC , LVDC مورد درخواست مجری انجام کار) در مدار جریان نخواهد داشت. این فرم در شرایطی صادر می شود که بتوان تضمین کافی برای قسمتی از مدار به دست آورد و نیازی به تغییر نقاط تضمین جهت آزمایش در حین انجام کار نباشد.

فرم درخواست صدورضمانت نامه:

فرمی است که درخواست کننده باید آن را تکمیل و به مسئول بهره برداری جهت بررسی و صدور ضمانت نامه تحویل دهد.

فرم ضمانت نامه:

مجوزی است که دارنده ضمانت نامه (مجری انجام کار) از زمان صدور تا لغو ضمانت نامه، می تواند به استناد آن، کار مجاز را انجام دهد.

فرم اجازه کار و آزمایش:

فرمی است که به عنوان مجوز انجام کار روی مدار یا دستگاه ها و همچنین انجام آزمایش های مجاز (اعم از الکتریکی و مکانیکی) که شرایط کاملا ایمن را برای انجام کار به وجود می آورد و تضمین می کند که هیچ نوع انرژی (به استثنای LVAC ، LVDC مورد درخواست مجری انجام کار) در مدار جریان نخواهد داشت. این فرم درشرایطی صادر می شود که به واسطه نیاز به صدور فرم درخواست انجام عملیات تحت اجازه کار و آزمایش مربوطه، شرایط تضمین شده تغییرکند.

فرم درخواست انجام عملیات تحت اجازه کار و آزمایش:

فرمی است جهت ثبت درخواست برای انجام عملیات و آزمایش های مورد نیاز مجاز شده (الکتریکی و مکانیکی) بر روی مدار یا دستگاه و یا اعلام اتمام آزمایش های انجام شده جهت برگشت به حالت تضمین شده اولیه که توسط دارنده ضمانت نامه تکمیل و اپراتور نسبت به صدورآن اقدام می نماید.

فرم تضمین نامه ایستگاه:

فرم تضمین نامه ایستگاه، شرایط کاملاً ایمن را برای انجام کار به وجود نمی آورد ولی تضمین می کند که هیچ نوع انرژی از طریق ایستگاه صادرکننده و همچنین ایستگاه های مرتبط، جریان نخواهد داشت. فرم تضمین نامه ایستگاه تنها در شرایطی که نتوان تضمین کافی برای قسمتی بدست آورد، صادر می شود که این فرم به منزله اجازه کار است و باید مفاد تضمین نامه صادر شده به طور کامل رعایت شود.

فرم ترتیب اجرای عملیات:

فرمی است جهت عملیات آماده سازی شرایط برای صدور ضمانت نامه و یا بهره برداری مجدد پس از لغو ضمانت نامه اعم از انجام کارهای کلیدزنی، جداسازی و در نهایت در مدار قرار دادن یا از مدارخارج نمودن دستگاه و یا خط به طوری که ترتیب اجرای صحیح عملیات در آن درج شده باشد و پس از حصول اطمینان از صحت آن، به ترتیب مندرجات ثبت شده در فرم، اجرا گردد و محیط و محدوده کار را ایمن نماید.

فرم درخواست و مجوز انجام کار بدون تضمین:

فرمی است که جهت بدون برق ماندن مدار، تجهیز و یا بخشی از آنها، ضمانت کاملی را ایجاد نمی کند و در مواردی استفاده می شود که اقدام کاملی توسط صادرکننده جهت ایمن نمودن محیط کار قابل اجرا نباشد.

ضمانت نامه باطل شده:

ضمانت نامه ای است که پس از لغو آن توسط دارنده ضمانت نامه، لغو آن نیز مورد قبول بهره بردار وقت ایستگاه قرار گرفته است.

تهیه کننده فرم ها:

تهیه کننده فرم ها، اپراتور ایستگاه یا اپراتور سیار می باشد. (منظور «تهیه شده به وسیله در فرم های حفاظتی می باشد)

صادرکننده فرم های ضمانت نامه:

اپراتور وقت ایستگاه یا اپراتور سیار می باشد.

بررسی کننده فرم های ضمانت نامه:

اپراتور وقت ایستگاه یا اپراتور سیار می باشد.

تضمین کننده فرم های ضمانت نامه:

اپراتور وقت ایستگاه یا اپراتور سیار می باشد.

تکمیل کننده فرم های ضمانت نامه:

اپراتور شیفت وقت می باشد.

تصویب کننده خروج دستگاه و یا خط از مدار:

مرکز کنترل (دسپاچینگ مربوطه) می باشد.

تصویب کننده نهایی خروج دستگاه و یا خط از مدار:

اپراتور وقت استگاه یا اپراتور سیار می باشد.

انواع کارت های حفاظتی:

برحسب شرایط و محل کار،کارت های حفاظتی مختلفی، مانند کارت احتیاط، کارت حفاظت شخصی و کارت حفاظت دستگاه در ایستگاه صادر می گردد.

کارت احتیاط:

کارتی است که شرایطی ایجاد می کند که در صورت بدون برق شدن دستگاه ها و یا خطوط، از برق دار شدن مجدد آنها جلوگیری به عمل می آورد. برای صدور آن، عملیات جداسازی و بدون انرژی کردن (شامل الکتریکی، مکانیکی) انجام نمی شود. در نتیجه هیچ گونه حفاظتی را تضمین نمی کند و تحت هیچ شرایطی و به هیچ عنوان نباید از آن به عنوان مجوز برای انجام کار بر روی خطوط و دستگاه ها استفاده شود.

کارت حفاظت شخصی:

کارتی است که برای صدور آن، عملیات جداسازی و بدون انرژی کردن اجرا می شود، در نتیجه محیط کار ایمن می شود و افراد گروه های تعمیراتی و یا بازرسی ، مجاز خواهند بود بر روی دستگاه ها، مدارات و نظایر آن کار کنند. درخواست این کارت به صورت شفاهی و حضوری می باشد.

کارت حفاظت دستگاه:

کارتی است که از انجام عملیات درشرایط ذیل جلوگیری می کند:

الف: حفاظت دستگاه و تجهیزات از آسیب دیدن بیشتر.

ب: پایدارنگهداشتن مدار برق.

ج: جلوگیری ازصدمه دیدن سایردستگاه ها و تجهیزات.

کارت اخطار:

کارتی است که به منظور آگاهی دادن به افراد در محیط انجام کار از وضعیت غیر عادی خطوط و تجهیزات و جهت پیشگیری از بروز خطرات احتمالی صادر می شود.

کارت عملیات ممنوع:

کارتی است که باید درحین عملیات ایمن سازی، جهت جلوگیری از انجام هرگونه عملیات تا پایان کار و ابطال ضمانت نامه روی نقاط تضمین، نصب گردد.

فصل دوم ـ مقررات ایمنی

ماده۱ـ کلیه افرادی که به هر دلیل، جهت فعالیت به پست برق مراجعه می نمایند، موظفند قبل از هرگونه اقدام ، مستقیماً به اتاق فرمان رفته و به اپراتور وقت پست مراجعه کنند. سپس تنها افراد مجاز جهت هماهنگی اجرای کار در اتاق فرمان ادامه حضور داشته و مابقی افراد اتاق فرمان را ترک می کنند.

ماده۲ـ برای ایجاد محیط ایمن باید عملیات زیر صورت پذیرد:

الف: بدون برق کردن

ب: جداسازی دستگاهها، مدارات و خطوط از منابع انرژی

ج: بدون انرژی کردن دستگاهها، مدارات و خطوط از منابع انرژی

د: نصب قفل ها و ضامن ها و دیگر وسایل ایمنی

ه: نصب کارت های عملیات ممنوع و اعلام خطر در محل های موردنیاز

و: محصور کردن محیط کار (مشخص نمودن محیط کار مجاز با استفاده از لوازم ایمن)

ز: صدور فرم های ضمانت نامه

ح: صدور و نصب کارت های حفاظتی و اخطار

ط: نصب اتصال زمین موقت

جداسازی

ماده۳ـ به منظور ایمن کردن محیط کار باید قبل از شروع کار، عملیات جداسازی انجام گیرد.

تبصره۱ـ عملیات جداسازی شامل جداسازی از منابع انرژی الکتریکی و مکانیکی می باشد و جداسازی الکتریکی باید قبل از جداسازی مکانیکی انجام شود.

تبصره۲ـ بعد از اتمام عملیات، تمام کلیدهای مربوط به قفل های ایمنی نصب شده، ضامن های ایمنی، فیوزهای برداشته شده و سایر ابزارها که مربوط به نقاط جدا سازی تضمین هستند، باید در یک مجموعه کنار پرونده ضمانت نامه صادر شده قرار داده شود و در دسترس نیز نباشند.

ماده۴ـ عملیات جداسازی از منابع انرژی الکتریکی باید طبق شرایط زیر انجام شود:

الف: باید از سکسیونر استفاده شود.

ب: لازم است از سکسیونرهایی استفاده شود که دارای کنتاکت های قابل رؤیت باشند تا با نگاه کردن به آنها وضعیت باز و بسته بودن کنتاکت ها مشخص شود.

ج: در صورتی که برای عملیات جدا سازی از سکسیونرهایی استفاده شود که دارای کنتاکت های قابل رؤیت نباشند، مانند پست های GIS یا نظایر آن، اپراتور بعد ازعملیات جداسازی باید از صحت عملیات جداسازی اطمینان حاصل نماید. سپس مجری انجام کار باید قبل از شروع کار، هر سه فاز این سکسیونرها را با لوازم و ابزار ایمنی مخصوص و متناسب با ولتاژ، آزمایش نماید تا از وضعیت باز یا بسته بودن کنتاکت ها اطمینان حاصل نموده تا به عنوان نقطه تضمین محسوب گردد.

د: تمام سکسیونرهایی که برای انجام عملیات جداسازی مورد استفاده قرار می گیرند باید در حالت باز قرار داده شوند و مکانیزم و یا محور عمل کننده آنها قفل گردد تا از وصل ناخواسته آنها به طور مکانیکی جلوگیری به عمل آید. در صورتی که این سکسیونرها برای باز و بسته شدن به موتور الکتریکی مجهز باشند، علاوه بر عملیات ذکر شده باید مدار کنترل موتور به طریقی از جمله، با خارج کردن فیوزهای موتور، خارج کردن قسمتی از مکانیزم فرمان، برداشتن فیوز اصلی، قطع کلید برق موتور و سایر روشها قطع و ناقص شود، تا از وصل ناخواسته آنها به طور الکتریکی جلوگیری شود.

ه: برای خطوط منتهی به پست های GIS یا مانند آن که از سکسیونرهایی استفاده می شود که دارای کنتاکت قابل رؤیت نیست، اپراتور بعد ازعملیات جداسازی باید از صحت عملیات جداسازی اطمینان حاصل نماید.

و: برای انجام عملیات جداسازی باید تغذیه AC و DC تجهیزات و مدارات کنترلی نیز قطع گردد و تابلوهایی که فیوز این تجهیزات در آنها قرار دارد، قفل شود.

ز: در صورت عدم امکان اجرای تمام یا قسمتی از بندهای (د) و (و)، مراتب در قسمت «تذکر به دارنده ضمانت نامه در فرم ها و در قسمت «ملاحظات کارت های حفاظتی درج گردد.

ح: برای تجهیزاتی که امکان قفل ضامن ایمنی و سایر وسایل حفاظتی مناسب وجود ندارد، باید از کارت های هشداردهنده استفاده شود.

ط: در پست های DCS که فرمان قطع بریکر از طریق سیستم رایانه ای امکان پذیر می باشد، اپراتور باید حالت وصل بریکر را در زمانی که کارت حفاظتی یا عملیات ممنوع بر روی آن صادر شده است، در حالتی قرار دهد که امکان وصل مجدد آن از طریق رایانه مقدور نباشد یا با اصلاح نرم افزار در این مواقع، هشدار لازم از طریق نرم افزار به اپراتور داده شود.

ماده ۵ ـ عملیات جداسازی از منابع انرژی مکانیکی باید طبق شرایط زیر انجام شود:

الف: به دلیل اینکه برای انجام عملیات جداسازی از منابع انرژی مکانیکی، از مهارکننده ها و مسدودکننده ها استفاده می شود؛ باید بازرسی دقیق از آنها به عمل آید تا مهارکننده ها و یا مسدودکننده ها به طور کامل بسته شده باشند و در صورت نیاز برای اطمینان از بسته بودن مورد آزمایش قرار گیرند.

ب: مهارکننده ها و یا مسدودکننده هایی که برای انجام عملیات جداسازی مورد استفاده قرار می گیرند، باید بعد از اطمینان از بسته بودن کامل، محور عمل کننده آنها به وسیله قفل ایمنی، ضامن ایمنی و یا سایر وسایل حفاظتی مناسب قفل شوند تا از باز شدن ناخواسته آنها به طور مکانیکی جلوگیری شود.

ج: در صورتی که مهارکننده ها و یا مسدودکننده ها به موتور و یا سایر وسایل الکتریکی برای باز و بسته شدن مجهز باشند، ضروری است مدار کنترل الکتریکی آنها نیز به طریقی از جمله، با خارج کردن فیوزهای برق، خارج کردن قسمتی از مکانیزم فرمان، برداشتن فیوز اصلی، قطع برق موتور یا مدار فرمان و سایر روش ها به گونه ای عمل شود تا از باز شدن ناخواسته آنها به طور الکتریکی جلوگیری شود.

بدون انرژی کردن

ماده۶ ـ عملیات بدون انرژی کردن از منابع انرژی الکتریکی باید طبق شرایط ذیل از طریق سکسیونر زمین ایمن انجام شود:

الف: از سکسیونرهایی استفاده شود که دارای کنتاکت های قابل رؤیت باشند تا با رؤیت و بررسی وضعیت ظاهری، وضعیت باز و بسته بودن آنها مشخص شود.

ب: در صورتی که برای انجام عملیات بدون انرژی کردن از سکسیونرهایی استفاده شود که فاقد کنتاکت های قابل رؤیت باشند، مانند پست های GIS ، باید بعد از انجام عملیات، هر سه فاز آنها بازرسی شود تا از وضعیت بدون انرژی بودن آنها اطمینان حاصل شود.

ج: مکانیزم عمل کننده یا محور عمل کننده سکسیونرهای مورد استفاده، در حالت بسته بودن باید قفل شوند تا از باز شدن ناخواسته آنها بطور مکانیکی جلوگیری به عمل آید. در صورتی که این کلیدها برای باز و بسته شدن مجهز به موتور و یا سلونوئید باشند؛ عـلاوه بر آن ضروری است مدار کنـترل آنها به طریقی، از جمله با برداشـتن فیوز برق، به گونه ای عمل شود، تا از بازشدن ناخواسته آنها به طور الکتریکی جلوگیری بعمل آید.

د: در صورتی که دستگاه ها و یا خطوط فاقد کلید اتصال زمین ایمن و ثابت باشند، باید از اتصال زمین های موقت و سیار ایمن به نحو صحیح استفاده شود.

ه: بعد از اتمام عملیات، تمام کلیدهای مربوط به قفل های ایمنی نصب شده، ضامن های ایمنی قرار داده شده، مکانیزم های خارج شده، (فیوزهای برداشته شده و سایر ابزارها) که مربوط به نقاط بدون انرژی کردن هستند، باید در یک مجموعه کنار پرونده ضمانت نامه صادر شده قرار داده شوند و در دسترس گروه های اجرایی نیز نباشند.

و: در نقاط تضمین برای تجهیزاتی که امکان نصب قفل و یا ضامن ایمنی و سایر وسایل حفاظتی مناسب وجود ندارد، باید از کارت های هشدار دهنده استفاده نموده و به دارنده ضمانت نامه و یا درخواست کننده کارت حفاظت شخصی تذکرداده شود. همچنین در قسمت تذکر به دارنده ضمانت نامه در فرم های ضمانت نامه و یا قسمت ملاحظات کارت حفاظت شخصی هم ثبت شود.

ماده۷ـ عملیات بدون انرژی کردن از منابع انرژی مکانیکی باید به صورت زیر انجام شود:

الف: از آنجا که برای انجام عملیات بدون انرژی کردن از منابع انرژی مکانیکی، از مسدودکننده ها استفاده می شود، باید بازرسی دقیق به عمل آید تا مسدودکننده ها کاملاً باز باشند و عمل تخلیه به طور کامل انجام شود.

ب: پس از حصول اطمینان از باز بودن و تخلیه کامل مسدودکننده هایی که برای انجام عملیات بدون انرژی کردن مکانیکی مورد استفاده قرارمی گیرند، باید محور عمل کننده آنها به وسیله قفل ها یا ضامن های ایمنی و یا سایر وسایل حفاظتی مناسب، قفل شوند تا از بسته شدن ناخواسته آنها به طور مکانیکی جلوگیری به عمل آید.

ج: در صورت درخواست و هماهنگی مجری انجام کار، فشار گاز، مایعات، بخارها تا حد فشار جو به صورتی که به عملکرد دستگاه صدمه نزند با نظارت اپراتور توسط مجری انجام کار تخلیه شود.

د: در صورت درخواست و هماهنگی مجری انجام کار، مایعات و گازهای خطرناک با پیش بینی های لازم در صورتی که به عملکرد دستگاه صدمه نزند با نظارت اپراتور توسط مجری انجام کار به نحو ایمن و کامل تخلیه شود (دستگاه های گرم تا حد قابل قبول براساس دستورالعمل سازنده خنک شوند).

ه: هوای محیط به نحو مطلوب تهویه شود.

و: قسمت های گرم طبق روش های موجود در دستورالعمل کارخانه سازنده تا حد قابل تحمل، خنک شوند.

ماده۸ ـ در صورتی که مسدودکننده ها برای باز و بسته شدن مجهز به وسایل الکتریکی از قبیل موتور، کلید مغناطیسی (سلونوئید) باشند، علاوه بر عملیات مندرج در ماده ۷ باید برق موتور آنها قطع و یا قسمتی از مکانیزم فرمان آنها از مدار فرمان الکتریکی خارج و یا فیوز برق برداشته شود تا با ایجاد نقص در مدار الکتریکی آن، از بسته شدن ناخواسته آنها بطور الکتریکی جلوگیری به عمل آید.

ماده۹ـ به منظور ممانعت از انرژی دار شدن مجدد دستگاهها و یا خطوط انرژی داری که افراد در مجاورت آنها مشغول کارند و یا دستگاه ها و یا خطوط برق داری که افراد با لوازم ایمنی استاندارد، متناسب با ولتاژ مربوطه بر روی آنها مشغول کارند، کارت احتیاط نصب گردد.

ماده۱۰ـ جهت پایدار نگه داشتن تأمین برق و کاهش خسارات احتمالی ناشی از انجام عملیات اشتباه، باید حفاظت از دستگاه ها و خطوط به عمل آید.

ماده۱۱ـ به منظور پایدار نگه داشتن شرایط تضمین شده، لازم است از فرم ها و کارت های حفاظتی استفاده شود و تا پایان کار و ابطال «فرم های ضمانت نامه و کارت های حفاظتی و اخطار هیچ گونه تغییری در نقاط تضمین شده داده نشود.

ماده۱۲ـ نحوه تکمیل، صدور و ابطال کارت ها و فرم ها باید با رعایت مفاد این آیین نامه و براساس دستورالعمل هر کارت و فرم در بخش ضمایم انجام پذیرد. بدیهی است عناوین مورد استفاده در کلیه فرم ها و کارت های ضمیمه باید متناسب با شرکت ها و سایر موسساتی که دارای پست و خطوط انتقال داخلی هستند، تغییر یابد.

ماده۱۳ـ کارت احتیاط بایددر شرایط کاری ذیل استفاده گردد:

الف: به هنگام کار در مجاورت خطوط یا دستگاه های انرژی دار، ممکن است مجریان کار باعث ایجاد حادثه ای شوند که سبب بدون برق شدن آنها شود که قطعاً انرژی دار شدن دوباره آنها باعث بروز آسیب های جسمانی و خسارات مالی خواهد شد، به منظور جلوگیری از انرژی دار شدن مجدد خطوط یا دستگاه ها، روی کنترل کننده های خطوط و یا دستگاه های مجاور، لازم است «کارت احتیاط نصب شود.

ب: به هنگام کار بر روی خطوط و یا دستگاه های انرژی دار (مانند کار بر روی خطوط گرم) با لوازم ایمنی مناسب و متناسب با ولتاژ مربوطه، امکان دارد مجریان کار باعث به وجود آمدن حادثه ای شوند که این حادثه سبب بدون برق شدن آنها شود و برق دار شدن مجدد آنها آسیب های جسمانی و خسارت های مالی ایجاد کند. برای جلوگیری از انرژی دار شدن دوباره آنها، روی کنترل کننده های مربوطه باید کارت احتیاط نصب شود.

ج: گاهی اوقات استفاده از یک نوع فرم و یا کارت حفاظت شخصی برای انجام کار بر روی دستگاه ها و خطوط، کافی نیست و در شرایطی ممکن است حفاظت لازم را تأمین نکند، در این صورت باید از کارت احتیاط استفاده گردد.

ماده۱۴ـ صدور کارت احتیاط باید طبق شرایط زیر انجام پذیرد:

الف: صدور کارت احتیاط مستلزم ارتباط مداوم و مطمئن «از طریق تلفن، بی سیم و نظایر آن بین مجری انجام کار (دارنده کارت) و صادرکننده (اپراتور) است، در غیر این صورت صدور کارت احتیاط مجاز نیست.

ب: مجری انجام کار باید با صادرکننده (اپراتور) ارتباط برقرار کند و وضعیت کاری خود را گزارش دهد.

ج : در صورتی که درخواست کننده کارت احتیاط (مجری انجام کار) به علت بعد مسافت، امکان مراجعه حضوری نزد صادرکننده (اپراتور) را نداشته باشد، می تواند از طریق تلفن، بی سیم و یا سایر وسایل ارتباطی دیگر، ازاپراتوردیسپاچینگ، درخواست صدور کارت احتیاط کند و وضعیت ارتباطی خود را نیز اطلاع دهد. در این صورت اپراتور دیسپاچینگ باید از صادرکننده (اپراتور) به نام مجری انجام کار درخواست صدور کارت احتیاط نماید و اپراتور دیسپاچینگ کلیه هماهنگی ها با گروه عملیاتی و صادر کننده را به عهده خواهد داشت.

د: در صورتی که دارنده کارت احتیاط (مجری انجام کار) متوجه شود که ارتباطش با صادرکننده (اپراتور) یا اپراتور دیسپاچینگ قطع شده، باید بلا فاصله وضعیت را به حالت اولیه بازگرداند و کار را تعطیل و افراد و لوازم کار را از محیط کار خارج کند و در اسرع وقت مراتب را به صادرکننده (اپراتور) یا اپراتور دیسپاچینگ اطلاع دهد و ابطال کارت احتیاط صادر شده را درخواست نماید.

ه: دارنده کارت احتیاط باید از زمان دریافت کارت احتیاط تا پایان کار، افراد تحت سرپرستی خود را به طور مستقیم نظارت نماید و به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی محل کار را ترک نکند. در صورتی که به هر علتی بخواهد محل کار را ترک و یا کار را تعطیل کند، باید افراد و لوازم کار را از محیط کار خارج کند و مراتب را به صادرکننده (اپراتور) اطلاع دهد و پس از آن ابطال کارت احتیاط خود را درخواست نماید.

و: دارنده کارت احتیاط فقط مجاز است ابطال کارت های احتیاط صادر شده به نام خود را درخواست کند، غیر از دارنده کارت هیچ کس دیگری به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی مجاز به درخواست ابطال کارت احتیاط صادر شده نیست .

ز: در صورتی که به درخواست اپراتور دیسپاچینگ به نام مجری انجام کار،کارت احتیاط صادر شده باشد، فقط اپراتور دیسپاچینگ می تواند درخواست ابطال کارت احتیاط صادر شده را نماید.

ح: در صورتی که کارت احتیاط صادر شده باشد و به عللی دستگاه ها و یا خطوط، بدون برق شوند، صادرکننده (اپراتور) باید با دارنده کارت احتیاط و یا اپراتور دیسپاچینگ ارتباط برقرار کند و مراتب را به وی اطلاع دهد و ابطال کارت های احتیاط صادر شده به نام مجری انجام کار را درخواست کند و صادرکننده بعد از ابطال کارت ها می تواند نسبت به برق دار کردن مجدد دستگاهها و یا خطوط اقدام کند. برای شروع به کار مجدد باید کارت های احتیاط دیگری درخواست و صادر شود.

ط: هر شخص مجری انجام کار باید کارت احتیاط به نام خود داشته باشد. هیچ گروهی تحت هیچ عنوانی نمی تواند با کارت احتیاطی که به نام دیگری صادر شده باشد، کار کند.

ی: در صورتی که کارت احتیاط صادر شده باشد و به عللی دستگاه ها یا خطوط، بدون برق شوند وبرقراری ارتباط میان دارنده کارت احتیاط و صادرکننده (اپراتور)یا اپراتوردیسپاچینگ به هردلیلی ممکن نشود باید به ترتیب زیر عمل شود:

۱ـ مجری انجام کار به محض اینکه متوجه شود که دستگاه و یا خط بدون برق شده، باید بلافاصله اعضای گروه و لوازم کار را از محیط کار دور، شرایط را به حالت عادی برگرداند و سعی کند در اسرع وقت با صادرکننده (اپراتور) ارتباط برقرار کند.

۲ـ صادرکننده (اپراتور) در صورتی که نتواند با دارنده کارت احتیاط ارتباط برقرار کند، مجاز خواهد بود بعد از گذشت مدت «یک ساعت از زمان بدون برق شدن خط یا دستگاه، با هماهنگی اپراتوردیسپاچینگ، کارت احتیاط دارنده را ابطال و نسبت به برق دار نمودن دستگاه و یا خط اقدام کند.

ک: کارت های احتیاط باطل شده باید به مدت یکسال بایگانی شود و در صورتی که حادثه ای رخ داده باشد، کارت های احتیاط مربوطه برای همیشه در پرونده حوادث واحد ایمنی شرکت بایگانی خواهند شد.

ل: در صورتی که کارت احتیاط صادر شده باشد و حین انجام کار به عللی حادثه ای ناشی از انجام کار به وجود آید که سبب قطع برق شده باشد، مجری انجام کار باید مراتب را در اسرع وقت به صادرکننده اطلاع دهد.

منبع: edmanlaw.ir